Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021

94

Narxoz Student Research-2021

бекіту

 

туралы

. // 

Су

 

ресурстарын

 

кешенді

 

пайдалану

 

мен

 

қорғаудың

 

бас

 

схемасы

 // http://adilet.zan.kz/kaz/docs/P1600000200.

5. 

Өзен

 

бассейндері

 

бойынша

 

материалдар

 

тізімі

 // https://qazaqstan.

tv/hashtag.

Мұратов

 

Абылайхан

,  

Базарбаев

 

Еміл

 «

Қоғам

,

технологиялар

 

жəне

 

экология

» 

мектебінің

 

4 

курс

 

студенттері

«

Экология

» 

мамандығы

ҚЕАҚ

 «

Университет

 

Нархоз

», 

Алматы

, 

Казақстан

Жоба

 

жетекшісі

: 

э

.

ғ

.

к

., 

доцент

 

Салимбаева

 

Р

.

А

.

ЖАЙЫҚ ӨЗЕНІНІҢ ЛАСТАНУЫ 

ЖƏНЕ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

Аңдатпа

Мақалада бүгінгі таңда Атырау облысындағы Жайық өзенің ла-

стануын қарастырамыз. Мақала қазіргі таңда негізгі экологиялық 

мəселелердің бірі - Жайық өзенің жағдайы. Көптеген зерттеу бары-

сында Жайық өзенінің күннен күнге нашарлап бара жатқандығы 

байқалды. Оған себеп  Кəсіпорындар, Өндірістердің қалдықтары 

жəне халықтардың суды дұрыс пайдаланбауы Жайық өзеніне  зи-

янын  тигізіп  жатыр.  Сонын  əсерінен  жануарлар,  өсімдіктер,  ба-

лықтар  жойылып  кетуіне    қауіп  тудыруда.  Қазірге  кезде  Ресей 

мен Қазақстан ғалымдарының үлкен өзекті мəселесі Жайық өзені 

болады.

Аннотация

Статья  в  настоящее  время  одной  из  основных  экологических 

проблем является состояние реки Урал. В ходе многочисленных 

исследований  было  отмечено,  что  река  Урал  ухудшается  со  дня 

на  день.  Причиной  этому  являются  отходы  предприятий,  произ-

водств  и  неправильное  водопользование  населения.  Кроме  того, 

под  угрозой  исчезновения  находятся  животные,  растения,  рыбы. 

Сейчас  большой  актуальной  проблемой  ученых  России  и  Казах-

стана станет река Урал.

95

Секция

 «

Экология

 

и

 

устойчивое

 

развитие

»

Abstract

In the article we will consider the pollution of the Ural river in the 

Atyrau region today. Article currently, one of the main environmental 

problems  is  the  state  of  the  Ural  river.  In  the  course  of  numerous 

studies, it was noted that the Ural river is deteriorating from day to day. 

The reason for this is the waste of enterprises, industries and improper 

water use of the population. In addition, animals, plants, and fi sh are 

threatened with extinction. Now the big urgent problem of scientists in 

Russia and Kazakhstan will be the Ural river.

Жалпы Қазақстанның су ресурстары 86мың су өзен көлдерден 

тұрады. Ең үлкен сулары Есіл, Ертіс, Іле, Сырдария, Асса, Жайық 

өзендері жатады. Осындай су бола тұра Қазақстандағы су жетіспе-

ушілігі байқалады. Судың ластануы тау кен өндірісі, химия өнер-

кəсібінен қалған қалдықтар суға өз қатірін тигізіп жатыр. Ластану 

əліде тоқталмай отыр, оған себеп судың тазартудан өтпегені. Жыл 

сайын елімізде 3 миллион қоқыс төгіледі.

Əсіресе  Балқаш,  Жайық  өзендері  көп  ластанған.  Құрамынан 

қорғасын,  фтор,  элементтер  табылған.    Соның  бірі  Атырау  обл-

сындағы Жайық өзені

Мамандар  Атырау  облысын  жер  бетіндегі  суға  тамшы  ай-

мақтарға жатқызады, яғни жалпы жерінің аймағында су мөлшері 

аз  екенін  аңғаруға  болады.  Атыраудың  үлкен  су  көздері  Индер 

жəне Жалтыр тұзды айдындары бұлар тұщы су қатарына жатқыз-

байды, себебі ол су ішуге жарамсыз (Шайдоллаева, 2015).

Жайық өзені Ресей жəне Қазақстан аймағын алып жатыр. Оның 

ішінде  Ресейдің  Орынбор  қаласынан  жəне  Қазақстанның  Орал, 

Атырау  аймақтарынан  өтеді.  Жайық  өзенінің  жалпы  ұзындығы 

2428км  Алабының ауданы 237000км2  Алабы Каспий теңізі, Ал 

Қазақстан жеріндегі ұзындығы 1024км. Жайықтың 1 жылдағы ор-

таша су шығыны 321 текше метр. Жайық соңғы жылдары азайып 

бара жатқандығы анықталды, оған себеп құрғашылық пен шару-

ашылық себеп болып отыр, себебі жылына 6-7кмге азайып жаты-

рғаны. Жайық өзенінің көлемі əр мезгілде өзгеріп отырады. Судың 

көп мөлшері көктем айында, аз мөлшері қыс айында. Себебі көк-

темде  мұздықтар еріп су толады, қыста мұздық көлемі артып, су 

көлемі азаяды. Жайықтағы жануарлар əлемі  Сазан,бекіре шортан 

жайын кездеседі.

96

жүктеу/скачать 3,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: