ПӘН БОЙЫНША ДӘРІСТЕРДІҢ КОНСПЕКТІСІ

№1 дәріс тақырыбы: Түркітану ғылымы пәні, оның мақсаттары мен міндеттері

1. Түркітану және оның нысаны

2. Түркітану тарихын білудің қажеті

3. Дәрістің мақсаты:

Түркітану және оның нысанын, тарихын, өркениетке қосқан үлесін, мәдениетін т.б. түсіндіру.

Түркітану пәнінің қалыптасу тарихын, салаларын айту, түсіндіру.

1. Түркітану пәнінің зерттеу нысаны не?

2. Түркітану тарихын білудің қажеті неде?

6. Пайдаланатын әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5
№2 дәріс тақырыбы: Түркі этнонимі

Қарастырылатын сұрақтар:

1. Тіл және этнос

2. Көне түркі этногенезі мәселесі

3. Дәрістің мақсаты:

Тіл және этнос туралы пікірлерге, еңбектерге, ғылыми көзқарастарға шолу жасау, көне түркі этногенезі мәселесіне байланысты ғылыми жорамалдарды айту, дәлелдеу.

Тіл және этнос туралы қысқа шолу жасау. Көне түркі этногенезі мәселесіне мысалдар

арқылы тоқталу.

5.Өзін-өзі тексеретін сұрақтар

1.Тіл және этнос деген не?

2.Көне түркі этногенезі мәселесі туралы пікірлерді, еңбектерді ата, мысал келтір?

6. Пайдаланатын әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5

№ 3 дәріс тақырыбы: Түркі тілдерінің классификациясы

1.Тілдік жіктеулер, топтастырулар жайында мәлімет

2. Батыс ғұн тілі: бұлғар тобы, оғыз тобы, қыпшақ тобы, қарлық тобы.

3. Шығыс ғұн тілі: ұйғыр-оғыз тобы, қырғыз-қыпшақ тобы

Тілдік жіктеулер, топтастырулар жайында мәліметті толыққанды беру. Ғалымдардың жіктелуіне тоқталу.

Тілдік жіктеулер, топтастырулар жайында мәлімет беру, батыс ғұн тілі: бұлғар тобы, оғыз тобы, қыпшақ тобы, қарлық тобы, шығыс ғұн тілі: ұйғыр-оғыз тобы, қырғыз-қыпшақ тобы жөнінде мәлімет беру.

1.Тілдік жіктеулер, топтастырулар жайында мәлімет айту.

2. Батыс ғұн тілі: бұлғар тобы, оғыз тобы, қыпшақ тобы, қарлық тобына жататын тілдер?

3. Шығыс ғұн тілі: ұйғыр-оғыз тобы, қырғыз-қыпшақ тобына жататын тілдер?

№4 дәріс тақырыбы: Түркі тілдерінің негізгі жүйелік ерекшеліктері

1) фонетикалық жүйе;

2) морфологиялық құрылыс;

3) лексикалық қор

Түркі тілдерінің фонетикалық жүйесін, лексикалық қорын, морфологиялық құрылысын айту, мысалдар арқылы дәлелдеу.

Түркі тілдерінің фонетикалық жүйесі, морфологиялық құрылысы, лексикалық қоры туралы мазмұндау.

1. Түркі тілдерінің фонетикалық жүйесі қандай?

2. Түркі тілдерінің морфологиялық құрылысы қандай?

3. Түркі тілдерінің лексикалық қорының ерекшеліктерін ата?

1) Фонетикалық жүйе бойынша зерттеудің нысаны, мақсаты, әдісі.

2) Түркі тілдеріндегі дауысты дыбыстар жүйесі жайлы мәселе

3) Дауысты дыбыстардың қалыптасуы

Түркі тілдерінің фонетикалық жүйе бойынша зерттеудің нысанын, мақсатын, әдісін және

түркі тілдеріндегі дауысты дыбыстар жүйесі, қалыптасуы жайлы мәлімет беру.

4. Дәріс мазмұны:

Түркі тілдерінің дауысты дыбыстары жөнінде мәлімет беру.

1. Фонетикалық жүйе бойынша зерттеудің нысаны, мақсаты, әдістері қандай?

2. Түркі тілдеріндегі дауысты дыбыстар жүйесі деген не?

3. Дауысты дыбыстардың қалыптасу ерекшеліктері?

1.Түркі тілдерінің созылыңқы дауысытылар жүйесі

2. Созылыңқы дауыстылардың түркі тілдеріндегі зерттелуі

3. Созылыңқы дауыстылардың қазақ тіліндегі көрінісі

Түркі тілдерінің созылыңқы дауысытылардың жүйесін, зерттелуін, қазақ тіліндегі көрінісін айту.

Түркі тілдерінің созылыңқы дауысытылар жүйесі туралы қысқаша мәлімет беру.

1.Түркі тілдерінің созылыңқы дауысытылар жүйесі туралы айту;

2. Созылыңқы дауыстылардың түркі тілдеріндегі зерттелуінде қысқаша мәлімет айту;

3. Созылыңқы дауыстылардың қазақ тіліндегі көрінісі мысал келтір?

1. Түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесі

2. 
   Әзірбайжан, башқұрт, қарақалпақ т.б. түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесі
   

Түркі тілдерінің ішіндегі әзірбайжан, башқұрт, қарақалпақ тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесінің жасалу орнына, дыбысталуына, тәсіліне қарай бөлінуі жөнінде айту.

Түркі тілдерінің әзірбайжан, башқұрт, қарақалпақ т.б. дауыссыз дыбыстар жүйесінің жасалу орнына, дыбысталуына, тәсіліне қарай бөлінуі жөнінде қысқаша мәлімет беру.

1. Түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесі қандай?

2. Әзірбайжан, башқұрт, қарақалпақ т.б. түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесі қандай?

3. Түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстарының жасалу орнына, дыбысталуына, тәсіліне қарай қалай бөлінеді?

1. Түркі тілдерінің грамматикалық бірліктері

2. Түркі тілдерінің сөз құрамы

2. 
   Грамматикалық көрсеткіштер
   

Түркі тілдерінің грамматикалық бірліктері, сөз құрамы, грамматикалық көрсеткіштері туралы мәлімет беру, мысалдар арқылы дәлелдеу.

Түркі тілдерінің грамматикалық бірліктері, сөз құрамы, грамматикалық көрсеткіштері туралы айтылады.

1. 
   Түркі тілдерінің грамматикалық бірліктерін ата?
   
2. 
   Түркі тілдерінің сөз құрамының ерекшеліктері қандай?
   
3. 
   Грамматикалық көрсеткіштер ата?
   

1. Күрделі морфемалар олардың құрылысы

2. Күрделі есім тұлғалары

3. Күрделі етістік тұлғалары

Күрделі морфемалардың құрылысының ерекшеліктерін, практикалық қырларын мысалдар арқылы таныту.

Күрделі морфемалардың құрылысы, соның ішінде күрделі есім тұлғалары, күрделі етістік тұлғалары баяндалады.

1. Күрделі морфемалардың ерекшелігі?

2. Күрделі есім тұлғалары құрамы қандай?

3. Күрделі етістік тұлғалардың құрамы қандай?

1. Сөздің грамматикалық құрамы, басты ерекшеліктері.

2. Түбірлердің синкретизмі жайлы мәселе.

3. Көмекші морфема, түрлері.

4. Жалғаулар, олардың түрлері.

3. Дәрістің мақсаты:

Сөздің грамматикалық құрамы, түбірлердің синкретизмі, көмекші морфема, түрлері,

жалғаулар, олардың түрлері жайында мәлімет беру.

4. Дәріс мазмұны:.

Сөздің грамматикалық құрамы, ерекшеліктері, түбірлердің синкретизмі, көмекші морфема, түрлері, жалғаулар, олардың түрлері туралы айту.

1. 
   Сөздің грамматикалық құрамы, басты ерекшеліктері.
   
2. 
   Түбірлердің синкретизмі жайлы мәселе.
   
3. 
   Көмекші морфема, түрлері.
   
4. 
   Жалғаулар, олардың түрлері.
   

1. Түркі тілдерінің араб елдерінде зерттелуі

2. Түркі тілдерінің еуропада зерттелуі

3. Түркі тілдерінің Ресейде зерттелуі

Түркі тілдерінің араб елдерінде, еуропада, Ресейде зерттелуі жайында мәлімет беру.

Түркі тілдерінің араб елдерінде, еуропада, Ресейде зерттелуі туралы айту.

1. Түркі тілдерінің араб елдерінде зертттелуіндегі ерекшеліктер?

2. Түркі тілдерінің еуропада зерттелуіндегі ерекшеліктер?

3. Түркі тілдерінің Ресейде зерттелуіндегі ерекшеліктер?

№12 дәріс тақырыбы: Түркі тілдерінің қалыптасу және даму дәуірлері

1. Алтай дәуірі

2. Ғұн дәуірі

3. Көне түркі дәуірі

4. Орта түркі дәуірі

5. Жаңа түркі дәуірі

6. Әзірбайжан, башқұрт, қарақалпақ тілдерінің дәуірлеу кезеңдері

3. Дәрістің мақсаты:

Алтай дәуірі, ғұн дәуірі, көне түркі дәуірі, орта түркі дәуірі және жаңа түркі дәуіріндегі түркі тілдерінің зерттелуі жайында айту.

Алтай, ғұн, көне түркі дәуірі, орта түркі дәуірі, жаңа түркі дәуіріндегі түркі тілдерінің қалыптасу ерекшеліктері айтылады.

1. Алтай дәуіріндегі түркі тілдері?

2. Ғұн дәуіріндегі түркі тілдері

3. Көне түркі дәуіріндегі түркі тілдері?

4. Орта түркі дәуіріндегі түркі тілдері?

5. Жаңа түркі дәуіріндегі түркі тілдері?

1. 
   Ең жаңа түркі дәуірі
   
2. 
   Түркітанушы ғалымдар
   

Түркітанушы ғалымдардың еңбектеріне, көзқарастарына шолу жасау, таныту.

Түркітанушы ғалымдардың түркітануға қосқан еңбектері сөз болады.

1.Ең жаңа түркі дәуірі ерекшелігі?

2.Түркітанушы ғалымдар ата?

6. Пайдаланатын әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5
№14 дәріс тақырыбы: Түркі тілдерінің Батыс және Шығыс Ғұн тармағы

Қарастырылатын сұрақтар:

1.Бұлғар тобы

2. Оғыз тобы

3. Қарлұқ тобы

Бұлғар тобына, оғыз тобына, қарлұқ тобына жататын тілдердің лексика-грамматикалық ерекшеліктерін сипаттау.

Бұл тілдер тобына жататын тілдік топтардың ерекшелігін айту.

1. Бұлғар тобына қандай тілдер жатады?

2. Оғыз тобына қандай тілдер жатады?

3. Қарлұқ тобына қандай тілдер жатады?

№15 дәріс тақырыбы: Қайталау

1. Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана, 2002.

2. Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.

3. Қалыбаева А . Оралбаева Н . Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі . - А, 1986.

4. Аханов К . Грамматика теориясының негіздері. - А ., 1996.

5. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007.

6. ОразбаеваФ.Ш.,Сағидолда Г.,Қасым Б.,Қобыланова А және т.б.Қазіргі қазақ тілі. - А., 2005.

7. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966.

8. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. - А.,1998.

9. Төлеуов Ә . Сөз таптары . - А., 2002.

10. Кузнецов П . Ц . О принципах изучения грамматики М . 1961г. стр 25.

11. Қазақ тілі энциклопедия. – А., 1998.

12. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. –А., 1992.

13. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1956, 1993.

14. Жұбанов Қ. Қазақ тілінің жоғарғы курсы. – А., 1999.

15. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953.

16. Исаев С. Етістіктің грамматикалық сипаты.- А., 1997.

17. Төлеуов Ә. Қазақ тіліндегі зат есім категориясы. - А., 1971.

18. Фердинанд де Соссюр. Курс общей лингвистики. - М.,1933.

19. Сарыбаев Ш.Х. Табыс жалғаудың тасалануы. –Халық мұғалімі. - 194О.№3.

20. Төлеуов Ә. Кейбір көрсеткіштердің тасалануы, тасаланбауы. Қазақстан мұғалімі. 1960. 7 январь, № 2.

21. Исаев С. Грамматикалық мағына мен форманың сәйкестігі және нөлдік тұлға. - Қазақстан мектебі. 1976. № 8.

22.ТөлеуовӘ.Септік көрсеткіштері қандай жағдайда тасаланады?-Қазақстанмектебі,1963 №11.

23. Исаев С. Нөлдік форма. - Қазақ грамматикасы. 2002.

24. Оралбаева Н.О. Проблемы нулевой формы и нулевого слова в грамматическом строе тюркских языков СССР. - М., 1976.

25. Балтабаева Ж. Семантика-стилистические функции неоформленного родительного и винительного падежей в казахском языке. - Диссертация кандидата филологических наук. - Алма-Ата, 1983.

26. Омарова А. Қазіргі қазақ тіліндегі нөлдік морфема. - А, 2004.

27. Кузнецов П . Ц . О принципах изучения грамматики. - М., 1961.

28.СмирницкийА.И.Лексическое и грамматическое в слове²вопросы грамматического строя².-М., 1955.

29.Милославский И. Г. Морфологические категории современного русского языка. - М., 1981.

30. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – А., 1992.

31. Хасенова А . Етістіктің лексика-грамматикалық сипаты. - А., 1971.

32. Ибатов А. Сөздің морфологиялық құрылымы. - А., 1985.

33. Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі етістік категориялары. - А., 1980.

34. Нұрғалиев М. Көптік жалғау туралы. – А., 1973.

35. Данияров А. Қазіргі қазақ тілінде көптік категориясының берілу жолдары. // Тіл және әдебиет мәселелері. – А., 1963.

36. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953.

37. Нұрмағамбетова Ә. Дағдыдан тыс тәуелдік жалғау. // Қазақстан мектебі. 1971.№7.95-96бб.

38. Мұсабекова Ф. Қазақ тіліндегі септік жалғауының берілетін мағыналары. // Труды научной конференции, посвященным 40-летию КазПИ им. Абая. - А., 1968.

39. Мұсабаев Ғ. Қазақ тіліндегі сын есімнің шырайлары. – А., 1961.

40. Мұсабекова Ф.Сын есім, оның қолданылуы.//Қазақ филологиясы. 4-кітап.– А.,1977.44-51б.

41. Исаев С. И тұлғалы қатыстық сын есімдер және сөз тіркесін құраудағы оның рөлі туралы. // ҚазССР ҒА-ның хабарлары, 1965, 1-шығуы.

42. Шәкенов М. Қазіргі қазақ тіліндегі сын есім категориясы. – А., 1961.

43. Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тіліндегі шақ категориясы. - А., 1993.

44. Хасенов А. Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімдер. – А., 1957.

45. Сайранбаев Т. Сын, сан есімдердің етістікпен тіркесі. Дисс. автореф. – А., 1966.

46. Шаһарман Г. Бір, жалғыз, екі, егіз сөздерінің семантикалық ерекшеліктері. // Қазақ тілі және лингводидактика мәселелері. – А.: АлМУ, 1997. – 108-112 б.

47. Ибатов А. Қазақ тіліндегі есімдіктер. – А., 1961.

48. Ибатов А. Қазақ тіліндегі есімдіктер тарихынан. – А., 1966.

49. Қалыбаева А. Қазақ тіліндегі етіс категориясы. – А., 1957.

50. Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі етістіктің категориялары. – А., 1980.

51. Оразов М. Семантика казахского глагола. Д.д. автореф. – А., 1983.

52. Оразов М. Қазақ тіліндегі қалып етістіктері. – А., 1980.

53. Әбілқаев А. Де етістігінің мағыналары мен қызметтері. – А., 1958.

54. Қасымова Б. Қазақ тіліндегі күрделі етістіктердің тірек компоненттері. // Қазақстан мектебі. 1984. №5, 60-61 б.

55. Әбдіғалиева Т. қазіргі қазақ тіліндегі болымдылық, болымсыздық категориясы. Докт. дисс. автореф. – А., 1998.

56. Жұмағұлова О. Көсемшенің қызметтері туралы. – А., 1998.

57. Омарова А. Осы шақтың Қ.Жұбановқа дейінгі грамматикалардағы көрінісі // Проф. Н.Оралбаева және қазақ тілі білімінің мәселелері. – А., 1998.

58. Ерғалиев Т. қазақ тіліндегі есімше категориясы. – А., 1958.

59. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960.

60. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982.

61. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965.

62. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973.

63. Әміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959.

64. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962.

65. Шақаман Ы. Демеулік шылаулардың зат есімге тіркесі мен қолданылу аясы. // Қазақ тілі мен әдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб.

66. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959.

67. Ыбыраев С. Бір фонемалы одағайлардың мағынасы мен интонациясы // Қазақстан мектебі, 1984. №8. 71 б.

68. Қасабекова Қ. Негіз түбір салт етістіктер. А., 1998.

69. Қасабек Қ. Бір буынды негізгі түбір салт етістіктер. А., 1999.

70. Қасымова Б. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі етістіктер. А., 1996.

71. Хасанова С., Әбдіғалиева Т., Қасабекова Қ., Шалабаев Б. Кестелі грамматика. А., 1996.