Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар

1. Түркітану және оның нысаны

2. Түркітану тарихын білудің қажеті

Әдістемелік нұсқау:

1. 
   Жаңа лингвистикалық терминдердің анықтамасын жазып, мағыналарын терең түсіндіру.
   
2. 
   Басты-басты ұғымдар туралы конспектілер жазу.
   
3. 
   Көркем әдебиеттен тілдік ерекшеліктерге мысалдар келтіру.
   

1Тіл және этнос

2Көне түркі этногенезі мәселесі

Әдістемелік нұсқау:

семинар – диспут. Белсенді өрбіген әңгімені ұйымдастыру, яғни дәріс материалдарына, студенттердің өзіндік жұмысына негізделуі тиіс. Жаппай сұрауды қолдану.

Әдебиет : 1,2,3,17,18,19
Тақырыбы: 3. Түркі тілдерінің классификациясы

Мақсаты: Қазақ сөйленістеріндегі лексикалық ерекшеліктерге тоқтала келіп, оларды лексика-семантикалық жақтан топтастыруға, варианттар мен дублеттерді, сәйкесті және сәйкессіз диалектизмдерді ажырата білуге үйрету.

Семинарлық сабақтың мазмұны:

1.Тілдік жіктеулер, топтастырулар жайында мәлімет

2. Батыс ғұн тілі: бұлғар тобы, оғыз тобы, қыпшақ тобы, қарлық тобы.

3. Шығыс ғұн тілі: ұйғыр-оғыз тобы, қырғыз-қыпшақ тобы

1. 
   Ауызша баяндау. Әдебиеттер тізімінде берілген шығармалармен толығырақ танысу.
   
2. 
   Ғалымдар зерттеулерінен өзіне керекті, маңызды жерлерін конспекті жазу
   

1) фонетикалық жүйе;

2) морфологиялық құрылыс;

3) лексикалық қор

1. 
   Ауызша сұрақ, жауап, кәсіби сөздерді топтастыру
   

1) Фонетикалық жүйе бойынша зерттеудің нысаны, мақсаты, әдісі.

2) Түркі тілдеріндегі дауысты дыбыстар жүйесі жайлы мәселе

3) Дауысты дыбыстардың қалыптасуы

Карточкалар түрінде

1.Түркі тілдерінің созылыңқы дауысытылар жүйесі

2. Созылыңқы дауыстылардың түркі тілдеріндегі зерттелуі

3. Созылыңқы дауыстылардың қазақ тіліндегі көрінісі

1. Түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесі

2 Әзірбайжан, башқұрт, қарақалпақ т.б. түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстар жүйесі

3. Түркі тілдерінің дауыссыз дыбыстарының жасалу орнына, дыбысталуына, тәсіліне қарай бөлінуі.

1. Түркі тілдерінің грамматикалық бірліктері

2. Түркі тілдерінің сөз құрамы

3. Грамматикалық көрсеткіштер

1.Күрделі морфемалар олардың құрылысы

2. Күрделі есім тұлғалары

3. Күрделі етістік тұлғалары

Сөздің грамматикалық құрамы, басты ерекшеліктері.

Түбірлердің синкретизмі жайлы мәселе.

Көмекші морфема, түрлері.

Жалғаулар, олардың түрлері.

Әдістемелік нұсқау: Тақырыптың мазмұнымен танысып, ауызша баяндай отырып талдау.

Әдебиет : 18, 8 ,6,14
Тақырыбы: 11. Түркі тілдерінің зерттелуі

Мақсаты: Алғашқы диалектологиялық сөздіктер, бұл сөздіктердің толықтырылып қайтадан шығарылуындағы ғалымдардың еңбектері мен ондағы тілдік ерекшеліктердің берілу тәртібін меңгерту.

Семинарлық сабақтың мазмұны:

1. Түркі тілдерінің араб елдерінде зерттелуі

2. Түркі тілдерінің еуропада зерттелуі

3.Түркі тілдерінің Ресейде зерттелуі

1. Алтай дәуірі

2. Ғұн дәуірі

3. Көне түркі дәуірі

1. Ең жаңа түркі дәуірі

2. Түркітанушы ғалымдар

Әдістемелік нұсқау: Осы мәселелер талданған ғылыми еңбектерді оқып, конспекті жасау.

Әдебиет : 1, 2, 3, 21, 12
Тақырыбы: 14. Түркі тілдерінің Батыс және Шығыс Ғұн тармағы

Мақсаты: Қазақ диалектолог ғалымдарының өмірі мен қызметі, диалектология ғылымын қалыптастырудағы орны мен өнегелі істері жөнінде әңгімелеу, үлгі тұту.

Семинарлық сабақтың мазмұны:

1. Бұлғар тобы

2. Оғыз тобы

3. Қарлұқ тобы

1, 25, 52, 53

1. Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана, 2002.

2. Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.

3. Қалыбаева А . Оралбаева Н . Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі . - А, 1986.

4. Аханов К . Грамматика теориясының негіздері. - А ., 1996.

5. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007.

6. Оразбаева Ф.Ш.,Сағидолда Г.,Қасым Б.,Қобыланова А және т.б. Қазіргі қазақ тілі.-А., 2005.

7. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966.

8. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. - А.,1998.

9. Төлеуов Ә . Сөз таптары . - А., 2002.

10. Кузнецов П . Ц . О принципах изучения грамматики М . 1961г. стр 25.

11. Қазақ тілі энциклопедия. – А., 1998.

12. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. –А., 1992.

13. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1956, 1993.

14. Жұбанов Қ. Қазақ тілінің жоғарғы курсы. – А., 1999.

15. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953.

16. Исаев С. Етістіктің грамматикалық сипаты.- А., 1997.

17. Төлеуов Ә. Қазақ тіліндегі зат есім категориясы. - А., 1971.

18. Фердинанд де Соссюр. Курс общей лингвистики. - М.,1933.

19. Сарыбаев Ш.Х. Табыс жалғаудың тасалануы. –Халық мұғалімі. - 194О.№3.

20. Төлеуов Ә. Кейбір көрсеткіштердің тасалануы, тасаланбауы. Қазақстан мұғалімі. 1960. 7 январь, № 2.

21. Исаев С. Грамматикалық мағына мен форманың сәйкестігі және нөлдік тұлға. - Қазақстан мектебі. 1976. № 8.

22.ТөлеуовӘ.Септік көрсеткіштері қандай жағдайдатасаланады?-Қазақстанмектебі, 1963.№11.

23. Исаев С. Нөлдік форма. - Қазақ грамматикасы. 2002.

24. Оралбаева Н.О. Проблемы нулевой формы и нулевого слова в грамматическом строе тюркских языков СССР. - М., 1976.

25. Балтабаева Ж. Семантика-стилистические функции неоформленного родительного и винительного падежей в казахском языке. - Диссертация кандидата филологических наук. - Алма-Ата, 1983.

26. Омарова А. Қазіргі қазақ тіліндегі нөлдік морфема. - А, 2004.

27. Кузнецов П . Ц . О принципах изучения грамматики. - М., 1961.

28.СмирницкийА.И.Лексическое и грамматическое в слове²вопросы грамматического строя².-М., 1955.

29. Милославский И. Г.Морфологические категории современного русского языка. - М., 1981.

30. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – А., 1992.

31. Хасенова А . Етістіктің лексика-грамматикалық сипаты. - А., 1971.

32. Ибатов А. Сөздің морфологиялық құрылымы. - А., 1985.

33. Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі етістік категориялары. - А., 1980.

34. Нұрғалиев М. Көптік жалғау туралы. – А., 1973.

35. Данияров А. Қазіргі қазақ тілінде көптік категориясының берілу жолдары. // Тіл және әдебиет мәселелері. – А., 1963.

36. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953.

37. НұрмағамбетоваӘ.Дағдыдан тыс тәуелдік жалғау. //Қазақстан мектебі. 1971. №7. 95-96 бб.

38. Мұсабекова Ф. Қазақ тіліндегі септік жалғауының берілетін мағыналары. // Труды научной конференции, посвященным 40-летию КазПИ им. Абая. - А., 1968.

39. Мұсабаев Ғ. Қазақ тіліндегі сын есімнің шырайлары. – А., 1961.

40. МұсабековаФ. Сын есім, оның қолданылуы. //Қазақ филологиясы.4-кітап.–А.,1977.44-51 б.

41. Исаев С. И тұлғалы қатыстық сын есімдер және сөз тіркесін құраудағы оның рөлі туралы. // ҚазССР ҒА-ның хабарлары, 1965, 1-шығуы.

42. Шәкенов М. Қазіргі қазақ тіліндегі сын есім категориясы. – А., 1961.

43. Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тіліндегі шақ категориясы. - А., 1993.

44. Хасенов А. Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімдер. – А., 1957.

45. Сайранбаев Т. Сын, сан есімдердің етістікпен тіркесі. Дисс. автореф. – А., 1966.

46. Шаһарман Г. Бір, жалғыз, екі, егіз сөздерінің семантикалық ерекшеліктері. // Қазақ тілі және лингводидактика мәселелері. – А.: АлМУ, 1997. – 108-112 б.

47. Ибатов А. Қазақ тіліндегі есімдіктер. – А., 1961.

48. Ибатов А. Қазақ тіліндегі есімдіктер тарихынан. – А., 1966.

49. Қалыбаева А. Қазақ тіліндегі етіс категориясы. – А., 1957.

50. Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі етістіктің категориялары. – А., 1980.

51. Оразов М. Семантика казахского глагола. Д.д. автореф. – А., 1983.

52. Оразов М. Қазақ тіліндегі қалып етістіктері. – А., 1980.

53. Әбілқаев А. Де етістігінің мағыналары мен қызметтері. – А., 1958.

54. Қасымова Б. Қазақ тіліндегі күрделі етістіктердің тірек компоненттері. // Қазақстан мектебі. 1984. №5, 60-61 б.

55. Әбдіғалиева Т. қазіргі қазақ тіліндегі болымдылық, болымсыздық категориясы. Докт. дисс. автореф. – А., 1998.

56. Жұмағұлова О. Көсемшенің қызметтері туралы. – А., 1998.

57. Омарова А. Осы шақтың Қ.Жұбановқа дейінгі грамматикалардағы көрінісі // Проф. Н.Оралбаева және қазақ тілі білімінің мәселелері. – А., 1998.

58. Ерғалиев Т. қазақ тіліндегі есімше категориясы. – А., 1958.

59. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960.

60. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982.

61. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965.

62. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973.

63. Әміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959.

64. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962.

65. Шақаман Ы. Демеулік шылаулардың зат есімге тіркесі мен қолданылу аясы. // Қазақ тілі мен әдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб.

66. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959.

67. Ыбыраев С. Бір фонемалы одағайлардың мағынасы мен интонациясы // Қазақстан мектебі, 1984. №8. 71 б.

68. Қасабекова Қ. Негіз түбір салт етістіктер. А., 1998.

69. Қасабек Қ. Бір буынды негізгі түбір салт етістіктер. А., 1999.

70. Қасымова Б. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі етістіктер. А., 1996.

71. Хасанова С., Әбдіғалиева Т., Қасабекова Қ., Шалабаев Б. Кестелі грамматика. А., 1996.

Осы курс бойынша аптасына 1 СОӨЖ қарастырылған. Бұл жұмыс кеңестік және бақылау

функцияларын атқарады. СОӨЖ кезінде студенттер оқытушыға өзіндік жұмысты орындау барысында пайда болған қиыншылықтар және сұрақтар бойынша жолығуларына болады. Бұндай мәселелер болмаған жағдайда, СӨОЖ-ге берілген уақыт өткен материалдар бойынша есеп беруіне және өзіндік жұмыстарды орындап тапсыруына пайдаланылады.

ОжСӨЖ

Тақырып 1. Түркі тілдері, олардың жалпы сипаты

ОжСӨЖ мақсаты:

1. Қазіргі түркі тілдерін классификациялау негіздеріне кесте сызу

2. Түркі тілдерінің пайда болуынан хабардар ету

3. Әдебиет, тарих, география ғылымдарымен байланысын көрсету

1.Тақырып сұрақтары бойынша кесте құрастыру.

2.Түркі филологиясына кіріспепәні бойынша глоссарий жасау.

Әдістемелік нұсқаулық:

1. 
   Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;
   
2. 
   Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу
   
3. 
   Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу.
   

1. Қазан революциясына дейін зерттеген ғалымдар еңбегімен таныстыру

2. Қазан революциясынан кейін зерттеген ғалымдар еңбегімен таныстыру

3. Қазіргі түркітанушы ғалымдардың еңбегімен таныстыру

1. 
   Ильминскийдің, Позднеевтің, Мелиоранскийдің еңбектерінен
   

2. «Тіл – халық рухы» тақырыбында ойбөліс

1. Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту.

2. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;

3. Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу

4. Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу.

Әдебиеттер: 1, 2, 7, 5
Тақырып 3: Түркімен, өзбек, алтай ноғай тілдерінің дауыстылар жүйесі

ОжСӨЖ мақсаты: Түркі тілдерінің лексикалық ерекшеліктермен салыстыру

Сабақ өткізу түрі: ОжСӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау

Тапсырмалар және сұрақтар:

1. 
   Тақырып бойынша баяндама әзірлеу
   
2. 
   Салыстырмалы карточкалар дайындау
   
3. 
   Тест сұрақтарын әзірлеу
   

1. Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту,

2. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;

3. Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу.

4. Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу.

Әдебиеттер: 1, 2, 7, 5
Тақырып 4: Ресейдегі түркі халықтары

ОжСӨЖ мақсаты: Жайық және Ертіс өзендері бойын мекен еткен түркі халықтарының тіліндегі тілдік ерекшеліктерді өзге тілімен салыстыру.

Сабақ өткізу түрі: СӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау

Тапсырмалар және сұрақтар:

1. 
   Тұрмыс атауларына байланысты ғылыми зерттеулерге шолу;
   
2. 
   Сөздікпен жұмыс
   

1. Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту,

2. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;

3. Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу.

4. Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу.

Әдебиеттер: 1, 2, 5
Тақырып 5: Алтай дәуірі

ОжСӨЖ мақсаты: Орыс тілінің тек әдеби тілімізе ғана емес, сондай-ақ қазақ сөйленістеріне де, қазақ әдеби тілінің орыс тіліне де тигізген әсерін нақты мысалдар арқылы дәлелдеу.

Сабақ өткізу түрі: ОжСӨЖ бойынша кеңес және есеп, талқылау

Тапсырмалар және сұрақтар:

1. Алтай дәуірі

2. Ғұн дәуірі

Әдістемелік нұсқаулық:

1. Өткен материалды тереңірек оқу және пысықтау.

2. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;

3. Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу.

1. 
   Дәріс материалдарының сұрақтары бойынша кесте құрастыру.
   
2. 
   Интернет сайттарынан қосымша материалдар жинақтау.
   
3. 
   Карточкалар жасау
   

1. 
   Өткен материалды тереңірек зерделеу (зерттеу) және дамыту,
   
2. 
   Қажетті материалдарды өз бетінше іздеуге, сұлбалар мен кестелерді құруға, материалдарды жүйелендіруге дағдыны қалыптастыру;
   
3. 
   Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу.
   

1. 
   Түркі тілдеріне тән етістік, есімдік және септік жалғауларын атаңыз.
   
2. 
   Қазақ, қарақалпақ тілдеріне тән етістік, есімдік және септік жалғауларын атаңыз
   

1. Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту,

2. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;

3. Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу.

4. Белгілі бір студенттер орындаған тапсырмаларды түсіндіру;

5. Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу.

1. 
   Латын графикаксына негізделген қазақ жазуының тарихы;
   
2. 
   Араб графикасына негізделген қазақ жазуы;
   

1. Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту,

2. Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу

дағдысын қалыптастыру;

3. Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу

4. Студенттер орындаған тапсырмаларды талқылау, ұсыныстар мен нұсқаулықтарды енгізу.

• 
  Баяндама: «Әдеби тілдегі жұрнақтардың жергілікті жерде жаңа сөз жасауға қатысы»
  
• 
  Өнімді және өнімсіз жұрнақтарды анықтау.
  

1. Өткен материалды тереңірек оқу және нығайту.

2. 
   Материалды жүйелеу, реферат, баяндама әзірлеуге қажетті ақпараттарды өз алдына іздеу дағдысын қалыптастыру;
   
3. 
   Сабаққа жүйелі дайындалуды, тапсырманы орындауда жауапкершілікке тәрбиелеу.