Сертификаттау



Pdf көрінісі
бет208/310
Дата13.12.2021
өлшемі3,29 Mb.
#125798
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   310
Байланысты:
Bilim-Mendebaev-Stand-metr-sertif (1)

 
7.2 Стьюдент таралуы 
 
Қалыпты  таралу  статистикалық  жиынтықтың  30-дан  кем  емес  өте  көп 
мүшелері жеткілікті болған кезде жақсы көрінеді, әдетте, олар 30-дан кем емес 
болады.  Практика  үшін  кездейсоқ  шамалардың  таралуы  туралы  тұжырымдау 
және барлық дайындалған бұйымдардағы өндірістік қателіктер мен 30-дан кем 
аз  көлемді  партиядан  алынған  статистикалық  жиынтық  параметрлерін  өлшеу 
нәтижелері  бойынша  алынған  ғылыми  эксперименттер  қателіктерін  анықтау 
мүмкіндігі  үлкен  қызығушылық  тудырады.  Бұл  әдістемені  1908  жылы  Карл 
Госсет жасаған және ол Стьюдент атымен жарияланған. 
Стъюдент таралуы симметриялы, бірақ қалыпты таралу қисығына қарағанда 
біршама  қабаттасқан,  сондықтан  аяқ  жақтары  созыңқы  болып  келеді  (
7.2-
сурет
).  Әрбір  n  мәні  үшін  өзінің  t-функциясы  және  өз  таралуы  болады.  Z 
коэффициенті  Стъюдент  коэффициентінде  t коэффициентімен  алмастырылған. 
Оның мәні Стъюдент таралуы қисығының таңдалған аймағындағы шекте және 
таңдамадағы  бұйымдар  саны  шегінде  қолдануының  қандай  бөлігі  орналаса 
алатынын  анықтайтын  берілген  мәнділік  деңгейіне  тәуелді  болады.  t 
коэффициентінің мәндері 
7.1-кестеде
 келтірілген. 
 


 
192 
7.1- кесте
. Стьюдент коэффициентінің мәндері 
 
n-1 

0,9 
0,95 
0,98 
0,99 
0,999 

6,31 
12,71 
31,82 
63,66 
636,2 

2,92 
4,30 
6,97 
9,93 
31,60 

2,35 
3,18 
4,54 
5,84 
12,94 

2,13 
2,78 
3,75 
4,60 
8,61 

2,02 
2,57 
3,37 
4,03 
6,86 

1,94 
2,45 
3,14 
3,70 
5,96 

1,90 
2,37 
3,00 
3,50 
5,40 

1,86 
2,30 
2,90 
3,36 
5,04 

1,83 
2,26 
2,82 
3,25 
4,78 
10 
1,81 
2,23 
2,76 
3,17 
4,59 
11 
1,80 
2,20 
2,72 
3,11 
4,49 
12 
1,78 
2,18 
2,68 
3,06 
4,32 
13 
1,77 
2,18 
2,65 
3,06 
4,14 
14 
1,76 
2,14 
2,62 
2,98 
4,12 
15 
1,75 
2,13 
2,60 
2,95 
4,07 
16 
1,75 
2,12 
2,58 
2,92 
4,02 
17 
1,74 
2,11 
2,57 
2,90 
3,97 
18 
1,73 
2,10 
2,55 
2,88 
3,92 
19 
1,73 
2,09 
2,54 
2,86 
3,88 
20 
1,72 
2,09 
2,53 
2,85 
3,85 
21 
1,72 
2,08 
2,52 
2,83 
3,82 
22 
1,72 
2,07 
2,51 
2,82 
3,79 
23 
1,71 
2,07 
2,50 
2,81 
3,77 
24 
1,71 
2,06 
2,49 
2,80 
3,75 
25 
1,71 
2,06 
2,49 
2,79 
3,72 
26 
1,71 
2,06 
2,48 
2,78 
3,71 
27 
1,70 
2,05 
2,47 
2,77 
3,69 
28 
1,70 
2,05 
2,47 
2,76 
3,67 
29 
1,70 
2,05 
2,46 
2,76 
3,66 
30 
1,70 
2,04 
2,46 
2,75 
3,65 
40 
1,68 
2,02 
2,42 
2,70 
3,55 
60 
1,67 
2,00 
2,39 
2,66 
3,37 
120 
1,66 
1,98 
2,36 
2,62 
3,36 

 
1,65 
1,96 
2,33 
2,58 
3,29 
 
n
  мәні  үлкен  болған  жағдайда  Стъюдент  таралуы  стандартық  қалыпты 
таралуға асимптоталы жақындайды. Практика үшін қабылданған дәлдікпен 
n
 ≥ 
30 кезінде Стъюдент таралуы (
t
-таралу) қалыпты апроксимацияланады. 


 
193 
 
t
-таралу  параметрлері  қалыпты  таралу  параметрлерімен  бірдей  болады. 
Олар:  орта  арифметикалық  мән  Х
орт
,  орта  квадраттық  ауытқу 
σ 
және  орташа 
квадраттық  мәні  S.  Х
орт
  (7.1.)-формуласымен  анықталады,  S  (7.4)- 
формуласымен анықталады, ал 
σ
 мына формуламен анықталады: 
 
1
)
(
1
2





n
X
X
n
i
cp
i

  
   
 
(7.6.) 
 
7.3 Дәлдікті бақылау 
 
Кездейсоқ  шаманың  таралуы  белгілі  болған  жағдайда  берілген  бұйым 
партиясының барлық ерекшеліктерін, орта мәнді, дисперсияны және т.б. білуге 
болады. 
Бірақ 
өнеркәсіптік 
партия 
бұйымдарының 
статистикалық 
мәліметтердің  толық  жиынтығы  анықталмайды,  яғни  ықтималдықтардың 
таралу  заңы  тек  партияның  барлық  бұйымдары  дайындалғаннан  кейін  ғана 
белгілі  болады.  Практикада  бұйымның  барлық  жиынтығының  таралу  заңы 
әдетте, барлық уақытта белгісіз болады, жалғыз ақпарат көзі аз көлемді таңдама 
болып табылады. Таңдамалық мәліметтердің бойынша есептелген әрбір сандық 
сипаттама,  мысалы,  орта  арифметикалық  немесе  дисперсия  бір  таңдамадан 
екінші  таңдамаға  қарай  әртүрлі  мән  қабылдайтын  кездейсоқ  шаманың 
қолданылуы  (реализациясы)  болып  табылады.  Бақылау  мәселесі  кездейсоқ 
мәннің  берілген  шамадан  айырмашылықтағы  дәл  мәнін  талап  етпеуінен 
жеңілдейді.  Тек  қана  бақыланатын  мәндер  шақтама  шамасымен  анықталатын 
шақтамалық қателік шамасынан қаншалықты айырмашылықта болатынын білу 


 
194 
жеткілікті.  Таңдамалық  мәліметтер  бойынша  жасалған  бағалардың  басты 
жиынтығының  таралуы  тек  кейбір  ықтималдықпен  Р  (t)  жүзеге  асырылады. 
Осылайша,  басты  жиынтық  қасиеттері  туралы  талқылау  әрқашан  ықтималдық 
сипатта болады және тәуекелділік элементінен тұрады. Қорытынды таңдамалық 
мәліметтер 
бойынша, 
яғни 
ақпарат 
көлемі 
шекті 
болған 
кезде 
жасалатындықтан, бірінші және екінші текті қателіктер туындауы мүмкін. 
Бірінші  текті  қате  жіберу  ықтималдығы  маңыздылық  деңгейі  деп  аталады 
және 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   310




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет