482  500  сомға

бойы нш а  ш ы ғары лған  өнім  құны н  қосу  керек,  сонда  барлығы  1  720  000 

сом ны ң өнім і  ш ығарылды.199

Сырдария облысы бойынша материалдар кәсіпорындардың жергілікті 

этникалы қтоптарға жатуының үлес салмағын саралауға мүмкіндік береді: 

оры с тұрғы ндары на ж ы лды қ айналымы  839 000 сом болатын түрлі  сала- 

дағы 30 кәсіпоры н (Ташкент, Ходжент, Ш ымкент, Әулиеата,  Қазалы кала- 

лары бойынша деректер қамтылады) тиесілі болып, облыс өнеркәсібіндегі 

60 000 сомға дейін тас көмір қ азу , мақта өсіру, темекі өсіру; барлығы  1 079 

000 сом ны ң өнімін өндіру оры с түрғы ндары ның үлесіне келді, мүның өзі 

облы стың бүкіл өнеркәсібін ің  34%-ы еді,  ал сол  кезде орыс халқы жалпы 

түрғы ндар саны ны ң  1,5%-ын ғана құрады.200

1898  ж ы лы   н егізгі  аум ағы   Т орғай   о б лы сы н ы ң   кұрам ы на  кірген  

солтүстікте  өндірілген  тауарлары ны ң  сомасы  99  090  сомға  жетіп  272 

«өнеркәсіп орны» жұмыс істеді.  Ө ндірістіңөңдеуш і сипаты назар аудар- 

тады:  облы ста  42  былғары,  тон,  май  қоры ту,  сабын  қайнату  зауыттары, 

202 диірмендер мен  май шайқау зауыттары,  1  мыс балқыту зауыты,  1 мұнай 

зауыты жұмыс істеп,  кіріс келтіру мөлшері жөнінен диірмендер жетекші 

жағдайда болған.201

XIX  ғасы рды ң  аяғы на  қарай  Ресейдің  О рталы қ  губерниялары ны ң, 

О ралды ң,  Батыс С ібірдің индустриялы қ қуатыны ң қаулап өрлеуіне бай- 

ланысты ж әне шектес аймақтардағы өнеркәсіп дамуының ықпалына ұшы- 

рай отырып, кең-байтақ өлке болып жатқан өзгерістерден  қағыс қала ал- 

мады.

Табиғи ресурстарға өте бай  Қ азақстанны ң біртіндеп қалыптасып жат- 

кан өн еркәсіп тік келбеті бірінші  кезекте кен-зауы тсаласы м ен аны ктал- 

ды.  О рталы к Қ азақстандағы  мыс рудаларының,  көмірдің, қы м батм етал- 

дарды ң орасан  көп қорлары  XIX ғасырды ң 80-ж щ лдарында-ақ өндіруші 

өн еркәсіптің  ж еткілікті дәреж еде болашағы бар ош ақтары ның кұрылуы- 

на жағдай жасады:  К өкш етау уезіндегі алтын кен  орындары,  Караганды 

бассейніндегі тас көмір кені ж әне басқа да осындай салалар аймақтың ерек- 

ше маңызды экон ом и калы қсала ретіндегі мүмкіншілігін едәуір дәрежеде 

аныктап берді.

1898 жылдың басында Семей облысының Павлодар уезінде Воскресенск 

Кен-өнеркәсіп қоғамы құрылды, ол Павлодар уезініңдалалықаймағындата- 

былған аса бай тас көмір ж әне мыс рудалары кенін өндіруді максат етті. Кен 

орындары мен рудниктердің иелері казактардың кызметін ыкыласпен пайда- 

ланды, алайда алғашкы кездерде олардың еңбегі онша өнімді болмады және 

оған  орыс  жұмысш ыларыны ң  еңбегіне  қарағанда  ақы  әлдеқайда  арзан 

төленді,202 бұл жағдай жұмысшы кадрларының калыптасуы ісінде де өте ма- 

ңызды болып шықты. Дегенмен, көптеген кең өндіруші кәсіпорындардыңтех- 

никамен жарақтандырылуы томен деңгейде қала берді.  Қарқаралы уезі кен 

кәсіпш ілігініңорталығы болып қалды,  1888 жылы белгілі кәсіпкер С.А.По- 

пов салған зауытта небәрі 904 пұт күміс-қорғасын рудалары өнделіп,  24 фунт 

(1 фунт -  0,4536 кг) таза күміс алынды.203

Руда кеніш тері эр түрлі әдістерм ен  — ш тольнялардың, шахталардың, 

разрездердің көм егімен айналымға енгізілді.  1890 жылы  мыс өндіруші  27 

рудникте 7 шахта, 6 разрез, 2 разнос,  1  штольня, 59 ш урф болды.204

Кен өндіру саласы нда өз кезеңіндегі  сол саладағы соңғы техникалы қ 

жаңалы қтармен ж арақтанды рылған көсіпоры ндар кұрылды, олар:  Қ арқ-

508

аралы  уезіндегі  Н иколаев  (Б огословский)  мыс 

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: