каңтардағы  мәліметтер  көрсетеді:  Ж етісу  облысында  жүмыс

каңтардағы  мәліметтер  көрсетеді:  Ж етісу 

істеген кассалар — 20, салымшылар саны — 2 9

2, салымдар 

мыңсом болды. О ларС ы рдария облысында —  15; 5477; 895,1. 

16; 2655; 632,1. Ақмола облысында — 13; 6576;  1361,5. 

— 7; 422; 56,2.  Барлығы — 84; 21765; 4261,8 м ы ң сом ға ж етті.237

«Бұрынғы  кезде  бізде,  ж ергілікті  халы қта,  4-5  мың сомы  бар адам  ең 

бай адам деп саналған, қазіргі уақытта мұндай байларды қалалар ғана смсс, 

кыстақтарда да кездестіруге болады, ал калаларда 300 мың сом  накты  ка­

питалы бар байлар кездеседі», — байып алған көш пелілер катарынан  шык- 

қан  ж аңа  әлеум еттік  топты ң  өмірін  «Туркестанские  ведомости»  газеті 

осылайша сипаттаған.238

Көшпелілердің басым көпшілігі Ресей ақш а белгілерінің нақты қүнын 

шамамен  ғана  білуі  себепті  әр  түрлі  алаяқтар  қ а зақ   ауы лдары н  аралап 

жүріп,  мейірбан,  меймандос  казақтарды   оларға  «өте  қиы н  ж ағдайларда 

қ а р ы зғ а »   а қ ш а   б е р іп ,  о п -о ң а й   а л д а й т ы н   ед і;  ә р   т ү р л і  а л а я қ т а р  

көш пелілердің аңғал  бейкамдығын ж ән е әсіресе күміс тең гелердің  шын 

сатып алу кабілетін білмеуін пайдаланып, оларды жиі тонап, алдап кететін 

еді,  ал  көш пелілер  күміс  теңгелерді  екін ің   бірінде  әйелдерге  арналған 

өш екей  бұйымдар,  атап  айтқанда,  бас  киімдер  —  сөукелелер  сатып  алу 

үшін пайдаланатын.  М ысалы,  бір самауры н  үшін тұтас бір отар қой  бер- 

ген.239«...Олардың біреуі  (саудагер. 

 сіріңке сатқанда, оны қасиетті 

от деп  көрсеткенін,  қазақтарды ң  оған  сеніп,  «касиетті  отты»  бір  қорап 

сіріңкеге бір ж әне одан да көп қой беріп сатып алғанын есінде ж ақсы  сак- 

таған  ж ән е  айтып  ж үреді;  ал  болаш ақтағы   басқа  бір  бай  қазақтар ға 

көмпитті  М агомедтің (М үхаммед пайғамбарды ң.  — 

 қатқан  түкірігі 

деп алдап сатқан», — деп ж азған бір ж ергілікті  газеттің тіл ш ісі.240

Сонымен, урбанизация үрдісі, күнделікті ш аруаш ы лык өмірде ры нок- 

ты к факторларды ң рулы қ-патриархатты кдәстүрлерді ығыстырып  шыға- 

руы, банк-ақш а катынастары ы қпалы ны ңтаралуы  қоғам ны ң әлеум еттік- 

эконом икалы қ құрылымына елеулі түзетулер енгізді, мүліктік саралану- 

ды одан әрі терендете түсіп,  түрғындардың жалпы  бұқарасы нан қалалы к 

р ы н о к п е н ,  ж ә р м е ң к е л е р м е н ,  б а н к те р м е н   т ұ р ақ ты   б ай л а н ы сы   бар 

өлеуметтік ж ік санатын бөліп  шығарды.

Бұл орайда ақш аны ңтаралуы на,  бұрынғы қарапайым заттай айы рбас- 

тың ығыстырылып  ш ығарылуына коса өрескел заңсы зды қ, дала тұрғы н- 

дарын нағыз ұятсыздықпен тонау орын алды.

Б алам асы з  сауда  автохтонды қ  тұрғы ндарға  қы м б атқа  түсті,  ол  ке- 

дейлерді,  малы  аз  ш аңы рақ иелерін  күй зелтіп ,  оларды   тірш іл ік  етудің 

жаңа көздерін іздеп қалаға ағылуға м әж бүр етті, оларды ң негізгі  байлы - 

ғы  —  ж ай ы л ы м д ы қ   ал ап та р ы н   о тар ш ы л д ы қ   к ү ш теп   тар ты п   алуды  

жеделдетіп, оларды дәстүрлі  күн көру құралдары нан айырды.