Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

(1802—1874)  к а зір гі  Ш ы ғы с  К д за қ ста н   об лы сы - 

ны ң А ягөз ауданы  аум ағы нда туып өсті.  Ол  патш а сам одерж ави есі  ж а- 

улап  алған н ан   к ей ін гі  ел  б асқ ар у ,  Қ а за қ с т а н д а   о тар ш ы л д ы қ   е з г ін ің  

м ем лекеттік  ап п араты н   құру  ж үй есін д е ж ү р гізіл ген   ірі  ө зге р іс т е р д ің  

(1822  ж өн е  1868 ж ы лғы )  ку әсі  болды .  Осы  ө зге р іс т е р д ің  н ә ти ж е с ін д е  

хан  билігі  ж ой ы лы п ,  әу елі аға  сұ л тан н ы ң ,  ал со н ан   со ң   б олы с  б а с қ а - 

руш ы лары ны ң  билігі  орнады .  О сы ны ң б әрі  ақ ы н н ы ң  к ө з алды нда б о ­

лып  өтті.  С онды қтан  ол  осы ж ы лдар іш інде халы қ өм іріндегі,  соны м ен 

қатар  ел  билеген адам дарды ң п си хологи ясы н д ағы   болған  өзгерістерді 

терең  таны п  білді.  Д улат өлең дерін д е  ө зд ер ін ің  еж елгі  ж айы лы м дары  

мен ж ерлерінен   айы ры лы п,  кай ы рш ы лы қ халге  ұш ы раған адам дарды ң 

ауы р  ж ағдайы н   ш ы найы   су р еттеп ,  ж а ң а  ө к ім е т  ө к іл д е р ін ің  ад ам ш ы - 

л ы қ қ а ж ат, теріс  қы л ы қ тар ы н   аш у -ы зам ен   баты л  әш к ер е л е й д і.  «Бей- 

ш ара м енің қазағы м»,  «О,  С ары арқа,  С ары арқа!»,  «А кж айлау мен  С ан - 

дықтас» ж ән е басқа өлендерінен ақы н н ы ң  халы қты ң ауы р ж ағдайы   мен 

елдегі  к ү й зе л іс к е   қатты   к ү й ін іш і  к ө р ін с е ,  « К ең есб ай ға» ,  «Б ар аққа»  

атты өлең дерінде өз халқы н ы ң  м үдделеріне қарсы   ш ы ғы п, са тқ ы н д ы қ  

ж асаған   ж аң а өкім ет ө к іл д е р ін ің  ж ағы м сы з  қ ы л ы қ тар ы   б ей н ел ен ед і. 

С ы ртқы   күш терге тәу е л д і,  ш ар асы з  ж ағд ай ға д уш ар  б олу с е б е п те р ін  

Д улат ж а ң а ө к ім е ттің   А б ы лай д ы ң  сы ртқы   с а я с а т ы н а   о п а с ы зд ы қ   ж а- 

сауы нан  көреді.  А қы н  бұры нғы  хан  билігін е  қайты п  о рал у туралы   ар- 

мандайды .  С ол  кезд е  х ал ы қ  мүддесі  ж ө н е  ел  т ә у е л с ізд іг і  ж олы ы да 

құлш ы на күрескен  Е спем бет биді дөріптейді.