Шетелдердегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізу тәжірибесі(Сингапур)
1965 жылы Тәуелсіздік алған кезде Сингапур сыбайлас жемқорлық деңгейі жоғары ел болғаны белгілі. Оны төмендету тактикасы Қаржы министрлігінің арнайы сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағдарламасын орындауға негізделген, онда мынадай шаралар кешені қамтылған::
- тұрақты сыбайлас жемқорлық байланыстарын қалыптастыруды болдырмау үшін шенеуніктердің іс-қимылдарын регламенттеу және оларды ротациялау,
- сыбайлас жемқорлық мақсатында пайдалануға болатын маңызды ақпараттың жария болуын болдырмау үшін құпиялылық режимін қамтамасыз ету ; ,
- бюрократиялық рәсімдерді оңайлату,
- заңдылық үстемдігін бекіту және заңнаманы қатаңдату,
- сот жүйесінің тәуелсіздігін арттыру (жалақысы жоғары және судьялардың артықшылықты мәртебесі бар).
Сонымен қатар, олар да болды:
- пара бергені немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы тергеулерге қатысудан бас тартқаны үшін экономикалық санкциялар енгізілді,
- кеден және басқа да мемлекеттік қызмет қызметкерлерін жаппай жұмыстан босатуға дейін қатаң акциялар қабылданды,
- жоғары этикалық стандарттарға қатаң қадағалау орнатылды,
- әрбір 3-5 жыл сайын сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар кешенін қайта қарау рәсімдері енгізілді,
- сыбайлас жемқорлық жағдайлары туралы хабарлайтын ақпарат берушілерді қорғау қарастырылған.
Осы шаралармен қатар:
- экономиканы қайта реттеу,
- білікті әкімшілік кадрларды даярлау,
- шенеуніктердің жалақысын бірнеше есе арттыру және т. б.
Профессор К. Махбубани сингапурлықтардың сыбайлас жемқорлықтан азат болудың жаңа тәсілін құру арқылы мойындайтын үш қағиданы атап өтті:
- Бірінші қағидат – меритократия қағидаты (сөзбе – сөз аударғанда – лайықтылардың билігі; клептократияның антиномиясы-ұрылардың билігі). Оны жүзеге асыру кез-келген әлеуметтік қабатта таланттарды іздеуге негізделген; адам кедей немесе бай болсын, егер ол талантты болса, егер ол креативті және көреген болса, ол мемлекеттік қызметке тартылып, басқарудың инновациялық әдістерін қолдана отырып, стратегиялық ойлау, шешім қабылдау және әрекет ету қабілетіне байланысты артықшылықтарға ие болады. Үздік адамдарды таңдау жүйесі, таланттарды анықтау және дамыту – елдің мемлекеттік басқару парадигмасын қалыптастырудағы доминантты константа.
Еңбек жүйесін келесі принциптер қалыптастырады:
1) Мемлекеттік қызметке кіру конкурстық негізде жүзеге асырылады;
2) үміткерлерді бағалау жеке қабілеттілік, Білім және дағды критерийлері бойынша жүзеге асырылады"
– Табысты мемлекеттік қызметті қалыптастыруда негіз қалаушы ретінде өзі бөліп көрсеткен екінші қағидат-прагматизм, ол өзінше түсіндіріледі. Сингапурдың мемлекет қайраткерлерінің түсінігінде прагматизм-бұл қандай да бір идеологияны ұстанбау, бұл, ең алдымен, ел үшін ең тиімді жолды, оның өркендеуін таңдау. Прагматизм-бұл басқалардың тәжірибесін шығармашылықпен қолдана білу, өз еліндегі жағымды және жағымсыз жақтарын ескере отырып, оны органикалық түрде бейімдеу мүмкіндігі. К. Махбубани велосипед ойлап табудың қажеті жоқ деп санайды, әлемге мұқият қарап, басқа адамдардың жетістіктерін талдап, олардың арасында әрқашан өз мемлекетінің өмірінің белгілі бір саласына сәйкес келетін нәрсені табуға болады. Сонымен, портты салу кезінде Сингапур билігі Еуропадағы ең жақсы порттардың бірі – Роттердамды "көшірді". Сингапурда порт салудың ең жақсы нұсқасын бейімдеу сәтті өтті және қазір бұл порт ауыр жүктеме көтере алады.
– Сингапурдың табысына себепші болған үшінші қағидат-адалдық. Әсері тосын бастан біздің стесненный адамгершілік шектеулермен рассудок, бетпе-бет келген мақатында. Алайда, жоғары мораль категориясы ретінде адалдық Сингапурдың күш құрылымдарында сәтті жұмыс істеудің алғашқы шарты болып табылады. Адалдық декларацияланбайтын негіз емес, бірақ мемлекеттік қызметшінің адамгершілігін, оның имиджін өлшейтіндігін белгілі бір кәсіпкердің отбасымен бірге елдің әдемі бұрыштарының бірінде демалу туралы толығымен риясыз ұсыныс жасаған Сингапур министрлерінің бірінің қамауға алынғандығы айтады. Қайтып оралғаннан кейін министр қамауға алынды.
Осылайша, Сингапурда меритократия қағидаты, прагматизм мен адалдық – мықты көшбасшылықтың құрамдас бөлігі, мемлекеттік қызметтің үш бағанасына айналды. Бұл принциптер осы жерде қатаң сақталады және елдің мемлекеттік билігі, оның ұлттық көшбасшысы, әйгілі Ли Куан Ю есімімен аталатын мемлекеттік саясат мектебінде тәрбиеленеді. Осы" тіректермен " оларды тиімді іске асырумен Сингапурдың гүлденуі мен әл-ауқаты, оны Оңтүстік-Шығыс Азияның ең индустриалды дамыған орталықтарының біріне айналдыру, оны әлемдік экономика мен халықаралық саясатта алдыңғы қатарға шығару айқындалуда.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Хонг Марк.Страна-страна, победившая коррупцию // К обществу без коррупции.-2004, 24-26 бет.
Достарыңызбен бөлісу: |