Шыңғыс Айтматов
жүктеу/скачать 3,2 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ІІ бөлім Әріптердің сөз құрамында кездесуі
- В начали слова В середине слова В конце слова
Ұ, ұ — кириллицаға негізделген әліпби әрпі. Қазақ әліпбиінің 29-шы әрпі. Фонетикалық белгісі - [ʊ]. Бастапқы кезде Ӯ деп белгіленген, кейіннен Ұ-ға ауыстырылды. Жуан, қысаң, еріндік дауысты дыбысты белгілейтін әріп. Сөздің барлық буынында кездеседі. Бірінші буында "ұ" дыбысы келсе, екінші буындағы қысаң дауысты "ы" дыбысы "ұ" болып айтылады. Мысалы, айтылуы - құлұқ, жұлұн, жазылуы - құлық, жұлын. Сондай-ақ, сөз басындағы "Р" дыбысының алдынан да "ұ" дыбысталады (айтылуы - ұрұқсат, ұру; жазылуы - рұқсат, ру) Твёрдый, губной, произносится кратко и приобретает звучание между «о» и «у».При произнесении этого звука губы вытягиваются вперёд и слегка округляются, язык отодвигается назад. 
Ү, ү — кириллицаға негізделген әліпби әрпі. Қазақ әліпбиінің 28-ші әрпі. Жіңішке, қысаң, еріндік дауысты дыбысты белгілейтін әріп. Сөздің барлық буынында кездеседі. Сөздің бірінше буынында еріндік дауысты келгенде, екінші буындағы қысаң дауысты дыбыс (і) "ү" болып айтылғанымен, жазуда "і" жазылады. Мысалы, түлүк, өрүк - айтулуы; түлік, өрік - жазылуы Мягкий, губной, при произнесении этого звука губы вытягиваются вперёд и слегка округляются, язык слегка продвигается вперёд. 
Һ, һ — кириллицаға негізделген әліпби әрпі. Қазақ тілінде бірден бір көмей дыбысын таңбалайтын әріп. «Һ» дыбысы тікелей экспреция арқылы жасалады. Мұны айтқанда дауыс шымылдығында діріл болмайды, фонациялық ауа сүзіліп шығады. Сондаықтан, «Һ» - фонемасы ызың дыбыстардың қатарына жатады. Дауыс қатысы жағынан қатаң дыбысқа жуық. Өзге дауыссыздардан айырмасы мұны айтқанда ауа бөгетсіз, қарқынды шығады. «Һ» фонемасы келетін сөздер қазақ тілінде өте аз. Ол тіліміздің байырға лексикасында бірлі-жарым одағайларда (аһ, уһ, еһе, аһа) және кейбір шығыс тілдерінен енген сөздарде (гауһар, жауһар, каһарман) кездеседі. При произнесении этого звука голосовые связки сближаются, но не вибрируют, поток воздуха проходит стремительно, не встречая преград. 
І, і — кириллицаға негізделген әліпби әрпі. Жіңішке, қысан, езулік дауысты дыбысты белгілейді. Сөздің барлық буынында жазылады. Бірінші буында еріндік дауысты кездессе, екінші буында «і» жазылғанымен, айтылуда «ү» дыбысталады. Мысалы, жазылуы - түлік, үкі; айтылуы - түлүк, үкү. Сондай-ақ, сөз басындағы «р», «л» сонаттардың алдында жазылмағанмен, айтылуда олардың алдында «і» ілесіп айтылады. Мысалы, жазылуы - рет, лен; айтылуы - ірет, ілен. Дауысты «і»-ге біткен сөзге «у» қосымшасы жалғанса, соңғы езулік «і» еріндік «ү» боп естіледі (кілкі+у - кілкүу; жазылуы - кілку) Мягкий, сверхкраткий, язык более продвинут вперёд, чем при произнесении «ы». Произносится сверхкратко. ІІ бөлім Әріптердің сөз құрамында кездесуі 
В начали слова В середине слова В конце слова Әр – каждый Дәм – вкус - Әже – бабушка Сәт – удача - Әзіл – шутка Дәрігер – врач - Әдемі – красивый Жәрдем – помощь - 
В начали слова В середине слова В конце слова Ғимарат – здание Баға – цена - Ғашық – влюбленный Сағат – часы - Ғылым – наука Ағаш – дерево - Ғасыр – век Тоғыз – девять - 
жүктеу/скачать 3,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|