Синапсқа жалпы шолу Синапс

Синапсқа жалпы шолу

Синапс

• Синапс – жүйке жасушаларының өзара бір бірімен және басқа да жасушалармен (бұлшықет, безді және т.б) байланысатын (жақындасатын) орны.

• Импульс аксон аяқтамасына жеткен кезде арнайы зат – медиатор (ацетилхолин, норадреналин, дофамин, гистамин және т.б.) синапстық саңылау арқылы аксонға, дендритке, басқа нейрон денесіне немесе дененің өзге де жасушаларына беріледі.

Синапс – бұл қозуды (немесе серпіністі) жүйке талшықтарынан бұлшықетке немесе жүйке жасушасына өткізетін құрылымдық ұласу.

Синапс – бұл қозуды (немесе серпіністі) жүйке талшықтарынан бұлшықетке немесе жүйке жасушасына өткізетін құрылымдық ұласу.

Синапс құрылымы:

1. Пресинапстық мембрана;

2. Синапстық саңылау;

3. Постсинапстық мембрана.

Рецепторлар: холинорецепторлар (М және Н холинорецепторлар, адренорецепторлар – альфа, бета)

Медиаторлар

Ацетилхолин, норадреналин, гамма-аминомай қышқылы (ГАМҚ), глицин, гистамин, серотонин, дофамин.

Ацетилхолин қозуды жүйке клеткалардан ОЖЖ-ға өткізеді, симпатикалық жүйке жүйесінің преганглийлік талшықтарынан қозуды гангийлерге өткізеді.Парасимпатикалық жүйке жүйесімен қозуды эффекторға өткізеді, қозғалтқыш жүйкелерден эффекторлық нейрондарға өткізеді.

Норадреналин қозуды симпатикалық жүйке талшықтардың постганглийлерінен эффекторға өткізеді.

Медиаторлардың екі түрі болады:

Қоздырғыш медиаторлар-ацетилхолин, адреналин, серотонин, дофамин.

Тежегіш медиаторлар-ГАМҚ, глицин, аланин.

СИНАПСТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

1. Орналасуына байланысты:

- аксо-аксонды

- аксо-дендритті

- дендро-дендритті

• аксо-сомалық
• ет жүйкелік

2. Әсер ету механизміне байланысты:

қоздырушы

тежеуші.

3. Ақпаратты өткізу түріне байланысты:

- электрлік

- химиялық

- аралас

Химиялық синапстардағы қозуды өткізу механизмі

• Қоздырушы синапста:
• Қозу серпінісі → жүйкенің ұшы (жүйке бұршағы) → пресинапстық мембрананың деполяризациясы (Са++ кіруі және медиатордың шығуы) → медиатордың синапстық саңылауға өтуі → постсинапстық мембранада медиатордың рецептормен байланысуы → ҚПСП → ӘП генерациясы.

ХИМИЯЛЫҚ СИНАПСТАРДЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ :

• Қозу химиялық синапстарда медиатор арқылы өтеді.
• Қозу бір жақты өтеді.
• Тез шаршайды (медиатордың азаюынан).
• Лабильдігі төмен 100-125 имп./сек.
• Қозудың жинақталуы
• Із салу
• Синапстық кідіру (0,2-0,5 м/с).
• Фармакологиялық заттарға іріктеп сезімталдығы .
• Температуралық өзгерістерге сезімталдығы.
• Іздік деполяризациясының болуы.

Электрлік синапстардың (эффапс) физиологиялық қасиеттері .

• Қозуды электр тоғы арқылы өткізеді
• Қозуды екі жаққа өткізеді
• Лабильдігі жоғары
• Синапстық кідіру жоқ (саңылау тар)
• Тек қозуды өткізеді .