Сыныбы: 10 «А»
Тақырыбы: Адам генетикасы.
Адамның тұқым қуалаушылық зерттеу әдістері.
Білімділік мақсаты: Тұқым қуалаушылықтың қазіргі заман әдістері,
цитогенетикалық егіздер әдісінің қолданылуы
жөнінде мәліметтер беру
Дамытушылық мақсаты: Ұжыммен жұмыс, оқушылардың дағды-білімін
деңгейін бақылау.
Тәрбиелік мақсаты: Табиғат заңдылықтарын түсіндіре отырып,
оқушыларға әдептілік, өнегелілікке баулу.
Отансүйгіштікке, патриоттық сезімге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Слайдтар,кесте, суреттер көрсету.
Түрі: Дәстүрлі, түсіндіру, меңгерту сабағы.
Пән аралық байланысы: Химия, география пәндері.
Сабақтың жүрісі: 1) Ұйымдастыру бөлімі
2) Үй тапсырмасын тексеру (тест сұрақтары)
3) Жаңа сабақ: (Слайдтан көрсету арқылы түсіндіру)
4) Бекіту тапсырмалары 1)сұрақтар
2) кесте толтыру
3)сергіту кезеңі
5) Қорытындылау, үй тапсырмасын беру
Жаңа сабақ: Негізгі бөлім. 1Адамның тұқым қуалайтын әдістері.
Қорытынды бөлім 2 Зерттеу әдістерінің қазіргі замандағы
жаңалықтары
Генетика ғылымы қарастыратын тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің барлық заңдылықтары адамға да тән болып есептелуде, себебі ол да тіршіліктің бұл түрінде (Homo sapiens) жатады.
Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу әдістері, адамның генетикасын зерттеудегі күресетін қиыншылықтар туарлы айтады. Тұқым қуалаушылықтың қазіргі кездегі әдістері бар.
1)Генологиялық әдіспен көртеген аурулардың тұқым қуалайтындығы анықталған соның бірі- гемофилия. Шежірелік сызбанұсқасы. Рецессивті гендер арқылы анықталатын белгілердің тұқым қуалауы біршама күрделірек. Бірден білінбей бірнеше буыннан кейін білінуі мүмкін.
2)Цитогенетикалық әдіс деп- қалыпты және өзгеріске ұшыраған жағдайдағы адамның карматипіне цитологиялық талдау жасауды айтады. Бұл әдісті қолдану адамның және жыныс жасушаларында пайда болатын хромосомалық өзгерісті байқауға мүмкіндік туғызады. Медицинада диагностикалық зерттеу мақсаты қолданылады.
3)Егіздер деп жалпы ұрпақ беретін жануарларда және адамдар кездесетін бір мезгілде туған дараларды айтады. Егіздер бір жұмыртқа жасушасынан дамуы мүмкін, мұндай егіздер айнымастай ұқсас болады. Екі жұмыртқа жасушасының екі спериотейдтен бір жұмыртқа жасушасы ұрықтанып одан екі зигота дамиды. Екі түрлі егіздердің жұмыртқа жасушалары мен сперматозоидтердегі гендердің комбинациясының түрліше болып келеді. 4Биохимиялық әдіс бұның көмегімен гендік мутациялар нәтижесінде пайда болған гендік ауруларды яғни зат алмасу бұзылуының ауруларын анықтайды жиі кездесетін ауруларға қантты диабет галактоземия, финикетонурия т.б жатады.
Антогенетикалық әдіс. Бұл әдіспен адамның антогенезі барысында тұқым қуалайтын ауруларды соған жауапты рецессивті гендерден тұратын гамозиготалы организмнен ғана емес аз да болса гетерозиготалылардан да байқауға болады. Әдістің маңызы антогенез барысында белгілі бір ауруды жасырмайтын рецессивті гендерді анықтау арқылы болашақ ұрпақты ауыр генотиптік өзгерістердің таралуы түрлі мөлшерде болады.
Қорыта айтқанда бұл әдістер қазіргі уакытта кеңінен қолдануда.Генетика ғылымының ең соңғы жаңалықтардың бірі ғасырдың басында адамның генетикалық кодының шешілуі.
Бекіту тапсырмалары
1.кесте толтыру
Әдістер
Әдістің негізгі мәні
Практикалық маңызы
2.Ауызша сұрақтар,сәйкестендіру тесті
.Үйге жұмыс §57,шежіре құрастыру.