2.1 Курстың тақырыптық жоспары
Күндізгі оқу бөлімі (4 жыл)
Барлығы 3 несие
Тақырып атауы
|
Лекциялар
|
Семинарлық
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
1.Инженерлік графика туралы ұғым. Проекциялау әдістері. Сызбадағы позициялық және метрикалық есептер Сызбаны түрлендіру әдістері. Про- екция жазықтығын алмастыру және жазық параллель орын ауыстыру әдістері.
|
2
|
1
|
3
|
3
|
2.Көпжақтар және көпжақтарды кескіндеу. .Айналу беттері. Винттік беттер. Кеңістік қисық сызықтар.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
3.Беттердің қиылысу сызықтары. Беттердің түзумен, жазықтықпен қиылысуы.Беттердің өзара қиылысуы.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
4.Айналу беттері мен көпжақтардың жазбалары.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
5. Сызбаларды графикалық безен- діру. КҚБЖ-ның негізгі ережелері. Пішімдер. Масштабтар. Сызба сызықтары. Сызба қаріптері. Сызбаларға өлшем қою ережелері.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
6.Геометриялық тұрғызулар. Кесінді лерді, бұрыштарды және шеңберлерді тең бөліктерге бөлу. Түйіндесулер. Коробтық және лекальдық қисықтар.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
7. Проекциялық сызба. Кескіндер – көріністер, тіліктер, қималар. МЕСТ 2.305-68***. Көріністер. Көріністің классификациясы (негізгі, жергілікті, қосымша).
Тіліктер. Тіліктердің классификация сы. Қима.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
8. Аксонометриялық көрнекі кескін дер. Стандартты аксонометриялар – тікбұрышты изометрия және димет рия, қиғашбұрышты фронталь димет рия. Аксонометрияда жазық және кеңістіктік фигураларды кескіндеу.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
9. Бөлшектің сызбасы. Сызбадағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Бөлшектің эскизі. Техникалық сурет. Бөлшектің жұмыс сызбасы және оған қойылатын талаптар.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
10. Ажыратылатын және ажыратылмайтын біріктірулер. Берілістер. Цилиндірлі тісті беріліс.
|
3
|
1
|
3
|
3
|
11. Құрастыру бірліктерінің сызбасы. Құрастыру сызбасындағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Құрастыру сызбасын оқу және бөлшектеу.
|
2
|
1
|
3
|
3
|
12. Схемалар. Кинематикалық схема туралы түсінік. Шартты графикалық кескіндер.
|
3
|
|
4
|
4
|
Барлық сағаттар
|
30
|
15
|
45
|
45
|
Күндізгі қысқыартылған оқу бөлімі (3 жыл)
Барлығы 3 несие
Тақырып атауы
|
Лекциялар
|
Семинарлық
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
1.Инженерлік графика туралы ұғым. Проекциялау әдістері. Сызбадағы позициялық және метрикалық есептер Сызбаны түрлендіру әдістері. Про- екция жазықтығын алмастыру және жазық параллель орын ауыстыру әдістері.
|
2
|
1
|
3
|
3
|
2.Көпжақтар және көпжақтарды кескіндеу. .Айналу беттері. Винттік беттер. Кеңістік қисық сызықтар.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
3.Беттердің қиылысу сызықтары. Беттердің түзумен, жазықтықпен қиылысуы.Беттердің өзара қиылысуы.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
4.Айналу беттері мен көпжақтардың жазбалары.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
5. Сызбаларды графикалық безен- діру. КҚБЖ-ның негізгі ережелері. Пішімдер. Масштабтар. Сызба сызықтары. Сызба қаріптері. Сызбаларға өлшем қою ережелері.
|
3
|
2
|
4
|
4
|
6.Геометриялық тұрғызулар. Кесінді лерді, бұрыштарды және шеңберлерді тең бөліктерге бөлу. Түйіндесулер. Коробтық және лекальдық қисықтар.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
7. Проекциялық сызба. Кескіндер – көріністер, тіліктер, қималар. МЕСТ 2.305-68***. Көріністер. Көріністің классификациясы (негізгі, жергілікті, қосымша).
Тіліктер. Тіліктердің классификация сы. Қима.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
8. Аксонометриялық көрнекі кескін дер. Стандартты аксонометриялар – тікбұрышты изометрия және димет рия, қиғашбұрышты фронталь димет рия. Аксонометрияда жазық және кеңістіктік фигураларды кескіндеу.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
9. Бөлшектің сызбасы. Сызбадағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Бөлшектің эскизі. Техникалық сурет. Бөлшектің жұмыс сызбасы және оған қойылатын талаптар.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
10. Ажыратылатын және ажыратылмайтын біріктірулер. Берілістер. Цилиндірлі тісті беріліс.
|
3
|
1
|
3
|
3
|
11. Құрастыру бірліктерінің сызбасы. Құрастыру сызбасындағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Құрастыру сызбасын оқу және бөлшектеу.
|
2
|
1
|
3
|
3
|
12. Схемалар. Кинематикалық схема туралы түсінік. Шартты графикалық кескіндер.
|
3
|
|
4
|
4
|
Барлық сағаттар
|
30
|
15
|
45
|
45
|
Сырттай қысқартылған оқу бөлімі (3 жыл)
Барлығы 3 несие
Тақырып атауы
|
Лекциялар
|
Семинарлық
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
1.Инженерлік графика туралы ұғым. Проекциялау әдістері. Сызбадағы позициялық және метрикалық есептер Сызбаны түрлендіру әдістері. Про- екция жазықтығын алмастыру және жазық параллель орын ауыстыру әдістері.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
2.Көпжақтар және көпжақтарды кескіндеу. .Айналу беттері. Винттік беттер. Кеңістік қисық сызықтар.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
3.Беттердің қиылысу сызықтары. Беттердің түзумен, жазықтықпен қиылысуы.Беттердің өзара қиылысуы.
|
1
|
|
3
|
3
|
4.Айналу беттері мен көпжақтардың жазбалары.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
5. Сызбаларды графикалық безен- діру. КҚБЖ-ның негізгі ережелері. Пішімдер. Масштабтар. Сызба сызықтары. Сызба қаріптері. Сызбаларға өлшем қою ережелері.
|
1
|
|
3
|
3
|
6.Геометриялық тұрғызулар. Кесінді лерді, бұрыштарды және шеңберлерді тең бөліктерге бөлу. Түйіндесулер. Коробтық және лекальдық қисықтар.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
7. Проекциялық сызба. Кескіндер – көріністер, тіліктер, қималар. МЕСТ 2.305-68***. Көріністер. Көріністің классификациясы (негізгі, жергілікті, қосымша).
Тіліктер. Тіліктердің классификация сы. Қима.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
8. Аксонометриялық көрнекі кескін дер. Стандартты аксонометриялар – тікбұрышты изометрия және димет рия, қиғашбұрышты фронталь димет рия. Аксонометрияда жазық және кеңістіктік фигураларды кескіндеу.
|
1
|
1
|
3
|
3
|
9. Бөлшектің сызбасы. Сызбадағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Бөлшектің эскизі. Техникалық сурет. Бөлшектің жұмыс сызбасы және оған қойылатын талаптар.
|
1
|
|
3
|
3
|
10. Ажыратылатын және ажыратылмайтын біріктірулер. Берілістер. Цилиндірлі тісті беріліс.
|
1
|
|
3
|
3
|
11. Құрастыру бірліктерінің сызбасы. Құрастыру сызбасындағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Құрастыру сызбасын оқу және бөлшектеу.
|
1
|
|
3
|
3
|
12. Схемалар. Кинематикалық схема туралы түсінік. Шартты графикалық кескіндер.
|
1
|
|
3
|
3
|
Барлық сағаттар
|
12
|
6
|
36
|
36
|
Сырттай қысқартылған оқу бөлімі (2 жыл)
Барлығы 3 несие
Тақырып атауы
|
Лекциялар
|
Семинарлық
|
СОӨЖ
|
СӨЖ
|
1.Инженерлік графика туралы ұғым. Проекциялау әдістері. Сызбадағы позициялық және метрикалық есептер Сызбаны түрлендіру әдістері. Про- екция жазықтығын алмастыру және жазық параллель орын ауыстыру әдістері.
|
1
|
|
4
|
4
|
2.Көпжақтар және көпжақтарды кескіндеу. .Айналу беттері. Винттік беттер. Кеңістік қисық сызықтар.
|
2
|
1
|
6
|
6
|
3.Беттердің қиылысу сызықтары. Беттердің түзумен, жазықтықпен қиылысуы.Беттердің өзара қиылысуы.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
4.Айналу беттері мен көпжақтардың жазбалары.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
5. Сызбаларды графикалық безен- діру. КҚБЖ-ның негізгі ережелері. Пішімдер. Масштабтар. Сызба сызықтары. Сызба қаріптері. Сызбаларға өлшем қою ережелері.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
6.Геометриялық тұрғызулар. Кесінді лерді, бұрыштарды және шеңберлерді тең бөліктерге бөлу. Түйіндесулер. Коробтық және лекальдық қисықтар.
|
1
|
1
|
4
|
4
|
7. Проекциялық сызба. Кескіндер – көріністер, тіліктер, қималар. МЕСТ 2.305-68***. Көріністер. Көріністің классификациясы (негізгі, жергілікті, қосымша).
Тіліктер. Тіліктердің классификация сы. Қима.
|
2
|
1
|
6
|
6
|
8. Аксонометриялық көрнекі кескін дер. Стандартты аксонометриялар – тікбұрышты изометрия және димет рия, қиғашбұрышты фронталь димет рия. Аксонометрияда жазық және кеңістіктік фигураларды кескіндеу.
|
1
|
1
|
6
|
6
|
9. Бөлшектің сызбасы. Сызбадағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Бөлшектің эскизі. Техникалық сурет. Бөлшектің жұмыс сызбасы және оған қойылатын талаптар.
|
2
|
1
|
4
|
4
|
10. Ажыратылатын және ажыратылмайтын біріктірулер. Берілістер. Цилиндірлі тісті беріліс.
|
1
|
|
4
|
4
|
11. Құрастыру бірліктерінің сызбасы. Құрастыру сызбасындағы шарттылықтар мен ықшамдаулар. Құрастыру сызбасын оқу және бөлшектеу.
|
1
|
1
|
4
|
4
|
12. Схемалар. Кинематикалық схема туралы түсінік. Шартты графикалық кескіндер.
|
1
|
|
4
|
4
|
Барлық сағаттар
|
18
|
9
|
54
|
54
|
2.2 Лекциялық сабақтар тезистері
№ 1 лекция тақырыбы: «Инженерлік графика туралы ұғым. Проекциялау әдістері».
№ 1 лекция тезисі:
Инженерлік графика пәні. Сызба геометрияны (СГ) екі аспектде –ғылым және оқу пәні ретінде қарастыру.
СГ – ғылым ретінде – абстракциялы кеңістіктің графикалық үлгісін дайындайды.
СГ – оқу пәні ретінде – кеңістікті жазықтыққа кескіндеудің проекциялық модельдерін игереді. Ол кескіндерге арналған позициялық және метрикалақ тапсырмаларды шешу алгоритмдерін зерттейді.
Негізгі проекциялық модельдер:
центрлік проекциялау моделі;
параллель проекциялау моделі;
Г. Монж сызбасы;
аксонометрия;
перспектива
сандық белгілері бар проекциялар.
Центрлік және параллель проекциялардың қасиеттері.:
Центрлік проекцияларда –
- нүктенің проекциясы - нүкте;
түзудің проекциясы - түзу;
егер кеңістікте нүкте түзуге тиісті болса, онда нүктенің проекциясы да сол түзудің проекциясына тиісті болады;
егер түзулер кеңістікте өзара қилысатын болса, онда олардың проекциялары да қилысады және олардың қилысу нүктелері бір порекциялаушы сәуледе жатады.
Параллель проекцияларда –
центрлік проекциялаудың бірінші төрт қасиеті сақталады және қосымша қасиеттері бар;
егер кеңістікте түзулер параллель болса, онда олардың проекциялары да параллель болады;
кеңістіктегі түзу кесінділерінің қатынасы олардың проекцияларының қатынасына тең.
Нүктенің сызбасы екі (горизонталь және фронталь) проекция жазықтықтары жүйесінде – нүктенің проекциялық-байланысқан проекцияларының жұбымен, ал үш проекция (горизонталь, фронталь және профиль проекция жазықтықтары) жазықтықтары жүйесінде нүктелердің проекциялық байланысқан үш проекциясымен анықталады. Бұнда горизонталь проекция X, Y, фронталь - X, Z, профиль –Y,Z координат жұптарымен анықталады.
Түзу сызбасын келесідей беруге болады:
нүкте және бағыттаушы вектор;
екі жазықтықтың қилысу сызығы.
Түзулер жалпы жағдайдағы және дербес жағдайдағы (деңгей және проекциялаушы) түзулер болып бөлінеді.
Түзу сызықтың сызбалары. Олар жазық және кеңістіктік болып бөлінеді.
Негізгі жазық қисық сызықтар –
- екінші реттік қисықтар (эллипс, парабола, гипербола), трансценденттік қисықтар (архимед спиралі, синусоида және т.б.) және – овал, орам, функциялар графигі және т.б.
Негізгі кеңістіктік қисық сызықтар –
цилиндрлік және конустық винттік сызықтар;
квазивинттік сызықтар.
Қисық сызықтардың проекциялық қасиеттері.
Жазықтықтардың сызбалары. Жазықтықтардың кеңістікте және сызбада берілу тәсілдері –
бір түзуде жатпайтын үш нүктемен;
түзу және одан тысқары нүкте арқылы;
өзара қилысушы екі түзу арқылы;
өзара параллель екі түзу арқылы;
жазық фигурамен (мысалы: үшбұоыш);
іздерімен;
нүктемен және берілуші жазықтыққа бағытталған вектормен.
Жазықтықтар проекция жазықтықтарына қарағанда орналасуларына байланысты – жалпы жағдайдағы, проекциялаушы және деңгей жазықтықтары болып бөлінеді.
Негізгі әдебиеттер – 1.7.1 (5-28, 37-70);
Қосымша әдебиеттер 1.7.7 (36-54)
Позициялық тапсырмалар – геометриялық фигуралардың өзара тиістілігі мен өзара тиістілігіне арналған есептер.
Метрикалық тапсырмалар – кесінділер ұзындықтарын, жазық фигуралардың нақты шамасын, нүктеден түзуге және жазақтыққа дейінгі, екі параллель және айқасушы түзулер арасындағы, екі параллель жазықтықтар және параллель түзу мен жазықтық арасындағы қашықтықты, сонымен қатар екі өзара қилысушы, айқасушы, түзу мен жазықтықтың және екі жазықтықтың арасындағы бұрыштың нақты шамасын анықтауға арналған тапсырмалар.
Өзара тиістілікке арналған позициялық тапсырмалар:
нүктенің түзу сызыққа тиістілігі;
түзудің жазықтыққа тиістілігі;
нүктенің жазықтыққа тиістілігі;
екі жазықтықтың беттесуі, параллельдігі немесе қилысулары.
Қилысуға арналған позициялық тапсырмалар:
өзара қилысушы екі түзудің қилысу нүктелерін тұрғызу;
түзу мен жазықтықтың қилысу нүктелерін тұрғызу;
екі жазықтықтықтың қилысу сызығын тұрғызу;
қилысушы жазықтықтардың көріну шарттылықтары.
Метрикалық тапсырмалар:
тікбұрышты үшбұрыш әдісін екі нүктенің ара қашықтығын (кесіндінің ұзындығын) және түзудің проекция жазықтығына көлбеулігін анықтау үшін қолдану
тік бұрыштың проекциялануы туралы теорема;
сызбаны түрлендірмей (жоғарыда аталған) метрикалық тапсырмаларды шешу жоспарлары;
проекция жазықтықтарын алмастыру тәсілі және оның позициялық және метрикалық тапсырмаларды шешудегі артықшылықтары. Сызбаларды түрлендірудің басқа тәсілдері және олардың сипаттамалары.
Негізгі әдебиеттер – 1.7.1 (28-37, 45-94);
Қосымша әдебиеттер 1.7.7 (55-89)
Проекция жазықтықтарын алмастыру әдісі. Екі проекция жазықтығы (Н,V) жүйесінде А нүктесі берілсін (1, а сурет). Кеңістікте А нүктесінен кез келген қашықтықта қосымша проекция жазықтығын V1 алайық. Бұл жазықтық негізгі проекция жазықтығының біріне перпендикуляр болуы керек V1±Н. Енді берілген нүктені осы қосымша проекция жазықтығына (V1) проекциялық. АА" проекциялаушы сәулелер АА" А" горизанталь проекция жазықтығына параллель болғандықтан А"А, АА, А"А кескінділерінің шамалары өзара тең, нүктенің апликтасы (z шамасы) өзгермейді.
а ә
1 сурет
V1 жазықтығы Х осінен айналдыра бұрылып Н жазықтығымен беттестіріледі. Эпюрін салу үшін /1,ә сурет/, А алып, А проекциясын Х-ке перпендикуляр проекциялық байланыс сызығын жүргіземіз. А"А кесіндісін (z шамасы) өлшеп алып, Х, осінен бастап проекциялық байланыс сызығының бойына саламыз да А, нүктесін белгілеміз.
Бұдан біз проекция жазықтығының орнын алмастыруға болатындығын көрдік. Сызбаны түрлендірілгеннен кейінгі фигураның /нүктенің / проекциялары арқылы сол фигураның кеңістіктегі пішінін анықтауға ешқандай нұқсан келмейді.
Жалпы жағдайдағы түзу кесіндісінің проекциясының шамасы, тік бұрыштап проекциялағанда, әрқашан кесіндінің ө шамасынан кіші болады. Ал проекция жазықтығына параллель түзу кесіндісі нақты шамасына проекцияланатындығын білетін біз. Жалпы жағдайдағы кесіндінің нақты шамасын графикалық әдіспен табуға бола ма? Эпюрде жалпы жағдайдағы түзуді дербес жағдайға қалай келтіреді?
Достарыңызбен бөлісу: |
