Сөж орындаған: Зидахан Диана Тобы: бт-101 Тексерген: Байгазанов А. Семей 2022 Генетикалық код
жүктеу/скачать 19,8 Kb.
|
сро Диана вирусология
- Бұл бет үшін навигация:
- Генетикалық кодтың негіздері Осы негізгі терминдер туралы анық болғаннан кейін, біз зерттейтін кез келді Крик және оның әріптестері орнатқан генетикалық кодтың негізгі ерекшеліктері
- Генетикалық кодты ашу
- Әрбір нуклеотид әріпке негізделген атау алады, ол ол ұсынатын азотты негізмен шартталған
- Қысқаша мазмұны
|
«Семей қаласының Шәкәрім атындағы Университет»КеАҚ Инженерлік-технологиялық факультеті СӨЖ Орындаған:Зидахан Диана Тобы: БТ-101 Тексерген: Байгазанов А. Семей 2022 Генетикалық код — тірі организмдерге тән нуклеин қышқылдары молекуласындағы тұқым қуалаушы (генетикалық) ақпараттың нуклеотидтер тізбегі түріндегі біртұтас “жазылу” жүйесі. Бұл — барлық тірі организмдерге ортақ заңдылық. Генетикалық код туралы қазіргі қалыптасқан көзқарасқа 1960 жылы АҚШ ғалымдары Маршалл Ниренберг, Хар Гобинд Корана және П. Ледердің жүргізген зерттеулері көп әсерін тигізді. Генетикалық код бірлігі — ДНҚ мен РНҚмолекуласындағы 3 нуклеотид (триплет)тізбектерінен тұратын кодон (аРНҚ нуклеотидтерінің триплеттері) болып табылады. Гендегі кодондар тізбегі осы генді “жазатын” (кодтайтын) ақуыздағы амин қышқылдар тізбегін анықтайды. Клеткадағы генетикалық код екі сатыда іске асады: транскрипция сатысы ядрода жүреді және ДНҚ-ның сәйкес бөліктерінде ақпараттық (информациялық) рибонуклеин қышқылдарының молекулалары (аРНҚ)жасалады. Сонымен қатар, ДНҚнуклеотидтер тізбегі аРНҚ нуклеотидтер тізбегі ретінде қайта жазылады; трансляция сатысы цитоплазмада, ақуыз синтезделетін рибосомада жүреді. Сондай-ақ, аРНҚ нуклеотидтер тізбегі, полипептидтер құрайтын амин қышқылдарқалдықтарының белгілі бір тізбегіне көшеді.[1] Генетикалық кодтың бір ерекшелігі, әмбебап екендігі, яғни барлық организмдерде белгілі бір 3 нуклеотид (триплет) белгілі бір амин қышқылдарын “жазады” (кодтайды). Бір амин қышқылы бірнеше триплетпен “жазылуы” (кодталуы) мүмкін. Кодондар арасында “үтір” болмайды, яғни олар бір-бірінен бөлінбеген. Ол бір геннің аймағында белгіленген нүктеден бастап, бір бағытта есептелінеді. 64 кодонның 61-і ақуыз құрайтын 20 амин қышқылдарын “жазады” (кодтайды), ал қалған үш “нонсенс” (мағынасыз) кодондар (УАГ, УАА және УГА) полипептид синтезін аяқтайтын “нүкте” қызметін атқарады. Олар ақуыз биосинтезінінің аяқталғанын білдіреді.[2] Триплеттілігі - генетикалық код бірлігі - ДНҚ мен РНҚ молекуласындағы 3 нуклеотид (триплет) тізбектерінен тұратын кодон (аРНҚ нуклеотидтерінің триплеттері) болып табылады. Гендегі кодондар тізбектегі осы гендік кодтайтын ақуыздағы амин қышқылдар тізбегін анықтайды. Арнайлылығы кез-келген кодон нақты бір амин қышқылын анықтайды. Генетикалық кодтың негіздері Осы негізгі терминдер туралы анық болғаннан кейін, біз зерттейтін кез келді Крик және оның әріптестері орнатқан генетикалық кодтың негізгі ерекшеліктері. Бұлар: Код триплеттерде немесе кодондарда ұйымдастырылған: әрбір үш нуклеотид (кодон немесе триплет) аминқышқылын кодтайды. Генетикалық код деградацияланған: амин қышқылдарына қарағанда үшемдер немесе кодондар көп. Бұл дегеніміз, аминқышқылын әдетте бірнеше триплет кодтайды. Генетикалық код бір-біріне сәйкес келмейді: нуклеотид тек бір триплетке жатады. Яғни, белгілі бір нуклеотид бір уақытта екі кодонда болмайды. Көрсеткіш «үтірсіз»: біз тым күрделі терминологияға жүгінгіміз келмейді, сондықтан кодондар арасында «бос орындар» жоқ деп айтамыз. Ядролық генетикалық код әмбебап: бір амин қышқылына арналған әр түрлі кодтағы бірдей үштік. Генетикалық кодты ашу Бізде терминологиялық негіздер мен теориялық негіздер бар. Енді оларды іс жүзінде қолдану уақыты келді. Біріншіден, біз сізге мұны айтамыз Әрбір нуклеотид әріпке негізделген атау алады, ол ол ұсынатын азотты негізмен шартталған. Азотты негіздерге мыналар жатады: аденин (А), цитозин (С), гуанин (G), тимин (Т) және урацил (U). Аденин, цитозин және гуанин әмбебап болып табылады, ал тимин ДНҚ-ға, ал урацил РНҚ-ға ғана тән. Егер сіз мұны көрсеңіз, бұл нені білдіреді деп ойлайсыз? Қысқаша мазмұны Егер сіз молекулалық биологияға қызығушылық танытатын кез-келген биологтан генетикалық код туралы сұрасаңыз, сіз 4-5 сағат бойы сөйлесесіз. Өмірдің құпиясы, шынайы емес болып көрінгенімен, «хаттардың» белгілі бір сабақтастығында болатынын білу өте қызықты. Сондай-ақ, кез-келген тірі жанның геномын осы 4 әріппен бейнелеуге болады. Мысалы, Адам геномы жобасына сәйкес, біздің түрлеріміздің барлық генетикалық ақпараты біздің барлық жасушаларымыздың ядросындағы 23 жұп хромосомаларда кездесетін 3000 миллион негізгі жұптан (нуклеотидтер) тұрады. Әрине, қанша тірі жан болса да, бәрімізге ортақ «тіл» бар. жүктеу/скачать 19,8 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|