Автокөлік шығарындыларының Алматы қаласының экологиялық жағдайына әсері. Алматы қаласын ластаушы негізгі көз ретінде автомобиль көлігі екені бәрімізге белгілі. Ластану көздерінің көп болуы және Алматы қаласының физикалық-географиялық жағдайының ерекшеліктері атмосферадағы ластаушы заттардың концентрациясының сақталуына және жоғарылауына әкеліп соғады және халықтың денсаулығына кері әсерін тигізеді. Алматы – Қазақстандағы ең тығыз қоныстанған, көліктер саны көп және көлік қозғалысы қарқынды, бұл экологиялық жағдайды сөзсіз қиындатады. Алматы қаласы ІІД Жол полициясы басқармасының мәліметі бойынша 2009 жылы қалада тіркелген көліктердің жалпы саны 554 мыңды құраса, жыл сайынғы өсім жылына 40 мыңға жуық көлікті құрайды. Жалпы, қалада бейрезиденттік және транзиттік көліктерді есепке алғанда 700 мыңға жуық көлік жұмыс істейді. Қолда бар деректерге сәйкес, Алматы аумағына күн сайын келетін бейрезиденттік көліктердің саны орташа есеппен 90 мың бірлікті құрайды.
Көлік құралдары санының экстенсивті өсуі, белгіленген экологиялық талаптардың сақталмауы қаланың атмосфералық ортасына кері әсердің күшеюіне алып келеді. Қазіргі уақытта 115 000-нан астам техникалық ескірген көліктер жұмыс істейді, олар автокөліктердің жалпы шығарындыларының 70% құрайды. 2008 жылға жылжымалы көздерден шығарындылардың жалпы көлемі 190100 тоннаға бағаланады, бұл келесі ингредиенттер бойынша қаладағы барлық шығарындылардың 90% құрайды:
қалқымалы заттар (күйе) - 308,8 т/жыл;
көміртегі оксидтері – 145829,9 т/жыл;
5
азот оксидтері – 17990,2 тонна/жыл;
күкірт оксидтері – 1860,2 т/жыл;
формальдегид – 2320,9 тонна/жыл.
Қазіргі қолайсыз экологиялық жағдай мегаполистің қоршаған орта жағдайын бағалаудың кешенді тәсілін әзірлеуді талап етеді. Ауа массаларының табиғи желдетуінің нашар жағдайында атмосфералық ауаның ластануы халықтың денсаулығына тікелей кері әсерін тигізеді. Тыныс алу мүшелерінің алғашқы сырқаттанушылық деңгейі бойынша Алматы Қазақстан облыстары арасында бірінші орында тұр. Атмосфераның ластану деңгейі атмосфераның ластануының кешенді индексінің (API5) мәнімен бағаланады, ол олардың қауіптілік сыныбын ескере отырып, ШРЕК үшін нормаланған ең жоғары мәндері бар бес зат үшін есептеледі. API5 белгілі бір аумақта немесе өлшеу нүктесіндегі сәйкес уақыт кезеңінде атмосфераның ластануының жалпы деңгейіне жекелеген қоспалардың үлесін сипаттауға немесе әртүрлі заттармен атмосфераның ластану дәрежесін салыстыруға қызмет етеді.