Сөж Тақырыбы: Автокөлік транспорттық шу мен ауаны ластайтын негізгі ластаушы көз. Орындаған: Арман А. А тексерген: Арынова Г. А
жүктеу/скачать 183,47 Kb.
|
Арман Альбина коршаган орта срс
- Бұл бет үшін навигация:
- Орындаған: Арман А.А Тексерген:Арынова Г.А. 1 Жоспары
- Негізгі бөлім
- Қорытынды. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі. Атмосфераға шығарылатын ластаушы заттар және шудың зияны.
|
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Әл – Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Сөж Тақырыбы: Автокөлік транспорттық шу мен ауаны ластайтын негізгі ластаушы көз. Орындаған: Арман А.А Тексерген:Арынова Г.А. 1
Кіріспе: Автокөлік ластаушы көз ретінде. Негізгі бөлім: Атмосфераға шығарылатын ластаушы заттар және шудың зияны. Автокөлік адам ауруының себебі ретінде. Автокөлік шығарындыларының Алматы қаласының экологиялық жағдайына әсері. Автомобильдің қоршаған ортаға әсерін азайту. Қорытынды. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі. Атмосфераға шығарылатын ластаушы заттар және шудың зияны. Қазіргі қоғамның экологиялық мәселелерін шешу жер бетінде адамдар үшін қолайлы табиғи өмір сүру жағдайларын сақтау мен құрумен, қоғам мен табиғаттың дамуын үйлестірумен байланысты. Көлік-қоғамдық өндірістің материалдық-техникалық базасының маңызды элементтерінің бірі және қазіргі индустриалды қоғамның жұмыс істеуінің қажетті шарты, өйткені оның көмегімен жүктер мен жолаушылардың қозғалысы жүзеге асырылады. Заманауи автокөлік экологиялық таза емес болып табылады. Сондықтан автомобиль көлігі мысалында көліктің әртүрлі түрлерінің экологиялық тазалығын арттырудың мәселелері мен жолдарын қарастырған жөн. Қазіргі адамды көліксіз елестету қиын. Дамыған елдерде көлік ежелден ең қажетті тұрмыстық бұйым болды. Халықтың «моторизациясы» деп аталатын деңгейі ел дамуының және халықтың өмір сүру сапасының негізгі экономикалық көрсеткіштерінің біріне айналды. Бірақ біз «моторизация» түсінігі қозғалысты қамтамасыз ететін техникалық құралдардың жиынтығын қамтитынын ұмытып кетеміз: автомобиль және жол. Қазіргі уақытта ірі қалалардағы ауаны ластаушы негізгі көз – автокөліктер. Көлік-жол кешені қоршаған ортаны ластаудың ең қуатты көздерінің бірі болып табылады. Сонымен қатар, көлік қалалардағы шудың негізгі көзі, сонымен қатар термиялық ластану көзі болып табылады. Жалпы әлемдік автомобиль паркінде 800 млн бірлік бар, оның 83 ... 85% жеңіл автомобильдер, ал 15 ... 17% жүк көліктері мен автобустар. Олар жер шарын экваторды 100 рет айналдыра алатын ұзындығы 4 миллион шақырым болатын тізбек жасайды. Автокөлік жүйелері өндірісінің өсу тенденциялары өзгеріссіз қалса, 2020 жылға қарай автомобильдер саны 1,5 миллиард данаға дейін өскен болатын.Автомобиль көлігі, бір жағынан, атмосферадан оттегін тұтынса, екінші жағынан, жанармай бактарынан булану және жанармаймен қамтамасыз ету жүйелерінің ағып кетуі салдарынан оған пайдаланылған газдарды, картер газдарын және көмірсутектерді шығарады. Автомобиль биосфераның барлық дерлік компоненттеріне теріс әсер етеді: атмосфераға, су ресурстарына, жер ресурстарына, литосфераға және адамдарға. Автокөліктен шығатын газдар тікелей жол бойындағы қала көшелеріне таралып, жаяу жүргіншілерге, жақын маңдағы үйлердің тұрғындарына және өсімдіктерге тікелей зиянды әсер етеді. Азот диоксиді мен көмірқышқыл газының рұқсат етілген шекті мөлшерінен асатын аймақтар қала аумағының 90%-ға дейінін қамтитыны анықталды. Автокөлік ауа оттегінің ең белсенді тұтынушысы болып табылады. Ауадағы оттегінің концентрациясы 17% -дан төмен болса, адамдарда әлсіздік белгілері пайда болатыны белгілі, 12% немесе 2 одан төмен болса өмірге қауіп төнеді, концентрациясы 11% -дан төмен болса, сана жоғалады, ал 6% тыныс алуы тоқтайды. Екінші жағынан, бұл магистральдарда оттегі аз ғана емес, сонымен қатар ауа әлі де автомобиль газдарының зиянды заттарымен қаныққан. Автокөлік шығарындыларының ерекшелігі адам өсу шыңында ауаны ластайды және адамдар осы шығарындылармен дем алады. Іштен жанатын қозғалтқыштарда жанармайдың жануы нәтижесінде бөлінетін газдар құрамында 200-ден астам зиянды заттардың, соның ішінде канцерогендердің түрлері бар. Мұнай өнімдері, тозған шиналар мен тежегіш қалқандардың қалдықтары, шаңды жүктер, жол жиегіндегі жолақтарды және су айдындарын ластайды. Көлік құралдарының жұмысы кезінде зиянды заттар ауаға пайдаланылған газдармен, отын жүйесінен шығатын түтіндермен, сондай-ақ жанармай құю кезінде түседі. Көмірқышқыл газының (көмірқышқыл газы мен көміртегі тотығы) шығарындыларына жол рельефі, автомобиль режимі мен жылдамдығы да әсер етеді. Мысалы, автомобильдің жылдамдығын арттырып, тежеу кезінде оны күрт төмендететін болса, онда пайдаланылған газдардағы көміртегі оксидтерінің мөлшері 8 есе артады. Көміртегі оксидтерінің ең аз мөлшері көлік құралының біркелкі жылдамдығы 60 км/сағ кезінде шығарылады. Сонымен, пайдаланылған газдардағы зиянды заттардың мөлшері бірқатар жағдайларға байланысты: көліктердің қозғалыс режимі, жолдың топографиясы, автомобильдің техникалық жағдайы және т.б.. Әртүрлі химиялық элементтер, әсіресе топырақта жиналатын металдар өсімдіктерге сіңіп, олар арқылы қоректік тізбек арқылы жануарлар мен адам ағзасына өтеді. Олардың кейбіреулері жер асты суларымен ерітіліп жойылады, одан кейін өзендерге, су қоймаларына түседі, ауыз су арқылы адам ағзасына түсуі мүмкін. Көлік шығарындыларының ең көп таралғаны және улысы қорғасын болып табылады. Топырақтағы қорғасын мөлшерінің санитарлық нормасы 32 мг/кг құрайды. Көптеген өсімдіктер топырақтағы ауыр металдар мөлшерінің жоғарылауына оңай төзеді, тек қорғасынның мөлшері 3000 мг / кг-нан асатын болса, жолдың айналасындағы флораның қысымы басталады. Жануарлар үшін азықтағы қорғасынның 150 мг/кг болуы қауіпті. Қоршаған ортаны көліктен қалай қорғауға болады? Мысалы, АҚШ-та көлік қозғалысы өте ауыр тас жолдың немесе жолдың екі жағында ені 100 метр болатын қорғаныс жолақтары салынуда. Мұндай жолдың 10 жыл жұмыс істеуі үшін оның қорғаныш жолақтарында бір метрге 3 кг-ға дейін қорғасын жиналады. Голландияда жолдан 150 м және одан әрі қашықтықта орналасқан егіс алқаптарын пайдалануға рұқсат етілген, өйткені онда тас жолдан 150 м қашықтықта өсімдіктер орта есеппен 5 мг/кг-ға дейін жиналады. Латвия ғалымдары 5-10 см тереңдікте металдардың концентрациясы топырақ бетіндегіден аз болатынын анықтады. Шығарындылардың көпшілігі жүріс бөлігінің шетінен 7-15 метр қашықтықта жиналады, 25 м-ден кейін концентрация шамамен екі есе азаяды, ал 100 м-ден кейін ол нормаға жақындайды. Сондай-ақ, жалпы шығарындылардың 25%-ы жолдың өзінде, ал қалған 75%-ы жақын маңдағы аумақтарға түсетініне назар аударған жөн. Қоршаған ортаның зиянды шығарындылармен ластануымен қатар, атмосфераға антропогендік физикалық өрістердің пайда болуы түріндегі физикалық әсерді (шу, инфрадыбыс, электромагниттік сәулеленудің жоғарылауы) атап өту керек. Осы факторлардың ішінде шудың жоғарылауы ең үлкен әсер етеді. Шу деңгейі децибелмен (дБА) өлшенеді. Адам үшін шек 90 дБА құрайды, егер дыбыс осы шектен асып кетсе, бұл адамда жүйке бұзылулары мен тұрақты стрессті тудыруы мүмкін. Соңғы уақытта көлік шуы тұрғындар үшін өте өткір мәселеге айналды. Қоршаған ортаның акустикалық 3 ластануының негізгі көзі автомобиль көлігі болып табылады: оның қалалардағы акустикалық ластануға қосқан үлесі 75-90% құрайды. Қаладағы шудың 60-80% көлік қозғалысына байланысты деп есептеледі. Ірі қалаларда шу деңгейі 70 ... 75 дБА жетеді, бұл рұқсат етілген нормалардан бірнеше есе жоғары. Біздің жолдардағы шудың жалпы деңгейі Батыстағыдан жоғары. Бұл көлік ағынында шу деңгейі 8-10 дБА болатын жүк көліктерінің тым көп болуының салдары, яғни. автомобильдерге қарағанда екі есе жоғары. Бірақ басты себеп – жолдардағы шуды бақылаудың жоқтығы. Тіпті жол жүру ережесінде де шуға шектеулер жоқ. Жүк көліктерінің дұрыс жабдықталмауы және жүктердің дұрыс бекітілмеуі жолдарда жаппай құбылысқа айналғаны таңқаларлық емес. Кейде жиырма шақты газ құбырын тасымалдайтын жүк көлігі эстрадалық топтан гөрі көбірек шу шығарады.Жолда жүру кезінде көліктің шу сипаттамаларында жолдың техникалық деңгейі мен сапасы көрінеді. Демек, жолдың нашарлығы көлік жүргізушілері мен көлік қызметкерлерінің ғана проблемасы емес, сонымен бірге экологиялық проблема. жүктеу/скачать 183,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|