Сұрақ:Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды әлеуметтендіру мен тәрбиелеудегі отбасының рөлі Жауап: Әлеуметтену — жеке тұлғаның қалыптасуын сипаттайтын кең ұғым. Бұл баланың әлеуметтік өмірдің дайын формалары мен әдістерін, материалдық және рухани мәдениетпен өзара әрекеттесу жолдарын, қоғамға бейімделуді ғана емес, сонымен бірге өзінің әлеуметтік тәжірибесін, құндылық бағдарларын және өмір салтын дамытуды (ересектермен және құрдастарымен бірге) саналы түрде игеруін қамтиды. Әлеуметтену ұзақ және өте күрделі процесс. Бір жағынан, кез-келген қоғам, ең алдымен, әр баланың әлеуметтік және моральдық құндылықтар жүйесін, мақсаттарын, мінез-құлық нормалары мен ережелерін қабылдап, игеріп, осы қоғамда өмір сүріп, оның толық мүшесі болуына мүдделі.
Ерекше білімді қажет ететін балаларды тәрбиелеу мен әлеуметтендіруде инклюзивті білім берудің теориялық-методологиялық негізі отбaсы рөлі aрқылы aшылaды. Атa-aнaлaрмен өзaрa әрекеттесу — кәсіби әдептілікті, төзім және психологиялық білімді тaлaп ететін педaгогикaлық іс-әрекеттің жетілген түрі. Жеке тұлғaның дaмуындaғы бұзылыстaрды түзету-дaмыту жұмыстaрынa aтa-aнaлaрдың қaтысуы және олaрдың тaрaпынaн қолдaу көрсету мәселені aйрықшa тaбысты еңсеруге ықпaл етеді. Бaлaлaрды әлеуметтендіру мен бейімдеуде aтa-aнaлaрдың рөлі орaсaн зор. Әлеуметтену процесін педагогикалық құбылыс ретінде талдау оның мазмұнын бірқатар өзара байланысты компоненттерді қамтитын құрылым түрінде ұсынуға мүмкіндік береді: — коммуникативті компонент — тіл мен сөйлеуді меңгеру; — танымдық компонент — қоршаған шындық туралы белгілі бір білім шеңберін дамыту; — мінез-құлық компоненті — адамның мінез-құлық моделін игеруі; — құндылық компоненті — жеке тұлғаның қоғам құндылықтарына қатынасы. Мектеп кезеңі баланың әлеуметтік қатынастар әлеміне енуі, әлеуметтену процесі үшін өте маңызды. Әлеуметтік тәжірибені бала қарым-қатынаста алады және оған қоршаған орта беретін әртүрлі әлеуметтік қатынастарға байланысты. Баланың алдыңғы ұрпақтар жинаған жалпыадамзаттық тәжірибені игеруі тек бірлескен іс-әрекетте және басқа адамдармен қарым-қатынаста ғана жүзеге асады.
Ерекше білімді қажет ететін балалардың әлеуметтенуі келесі деңгейлерде жүреді:
— құрылымдық. Қарым-қатынас дағдыларын қолдана отырып және мектеп тәртібінің ережелерін орындай отырып, қоғамда өзін дұрыс ұстай білу;
— құндылық және моральдық. Әлемде болып жатқан оқиғаларды бағалау мүмкіндігі;
— оқу. Өзінің білімдік міндеттерін түсіну, жоспарлау және іске асыру қабілеті;
— жеке даму. Әлеуметтік мәселелерді шешу үшін жауапкершілікті қабылдау;
— рухани даму.
Мәдени-тарихи құндылықтарды қабылдау және олармен мінез-құлықтағы сәйкестік Ерекше білімді қажет ететін балаларды сәтті әлеуметтендірудің шарттарының бірі оларды өз бетінше өмір сүруге, әлеуметтік маңызы бар шешімдер қабылдауға дайындау, оларға қолдау және көмек көрсету болып табылады. Ерекше білімді қажет ететін әр баланың әлеуметтік тәжірибесін педагогикалық тұрғыдан қамтамасыз етуге, оның өмірінің педагогикалық тұрғыдан орынды өзін-өзі ұйымдастыруына сапалы жаңа, әлеуметтік бағытталған көзқарасты қажет етеді. Мектепте жүзеге асырылатын баланың кез-келген іс-әрекеті әртүрлі өмірлік тәжірибені қалыптастыруға және дамытуға бағытталуы керек, тек осы жағдайда оқушының әлеуметтенуі өте тиімді болады.
№ 11 СОӨЖ