Сро тақырыбы: Аристотельдің “Саясат”
жүктеу/скачать 41 Kb.
|
СРО соц.12нд.
- Бұл бет үшін навигация:
- "Саясатында"
|
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті СРО Тақырыбы: Аристотельдің “Саясат” кітабына аннотация Орындаған: Төребекова А.С. ДЯ-903 Тексерген: Сайранбекова Ұ.С. Платоннан кейінгі антикалық саяси-құқықтық ойдың одан әрі дамуы мен тереңдеуі оның оқушысының атымен және Аристотельдің сынымен (б.з. д. 384-322 жж.) байланысты, оған қанатты сөздер тиесілі: "Платон маған досым, бірақ үлкен досым — ақиқат". Аристотель-тарихтағы ең әмбебап ойшылдардың бірі. Аристотель Стагирдің шағын Эллин қаласында дүниеге келді, осыған байланысты әдебиетте жиі Стагирит деп аталады. Он жеті жастағы ер адам Афинаға (б.з. д. 367 ж.) келіп, онда оқып, содан кейін Платон академиясында оның негізін қалаушы қайтыс болғанға дейін сабақ берді. Аристотель бірнеше жылдар бойы басқа грек мемлекеттерінде өмір сүрді, ал б.з. д. 342-340 жж. Македония патшасы Филипп II шақыруы бойынша оның Ұлы Александрдың тәрбиесімен айналысты.Батыс Еуропалық философияның дамуына ерекше әсер еткен ұлы грек философы, Платонның оқушысы және тәрбиеші. Аристотель саясатқа, метафизикаға, этикаға, бірқатар жаратылыстану және гуманитарлық ғылымдарға зерттеу жүргізген барлық қамтитын философиялық жүйенің алғашқы құрушысы болды. Формальды логиканың негізін қалаушы бола отырып, Аристотель антикалықтан қазіргі заманға дейінгі барлық кейінгі ойшылдар пайдаланатын ұғымдық аппаратты құрудың бастауында тұрды. Александр Македонский — Аристотельдің (б.з. д. 384-322) еңбегіне жасаған талдауымды (аннотация) оқып, бағасын берерсіз. "Саясатта" Ежелгі Грецияның мемлекеттік және қоғамдық өміріне Аристотель жасаған егжей-тегжейлі талдау берілген. Аристотель ұсынған мемлекеттік басқару нысандарын ең жақсы және нашар, және оның теориясына бөлу, яғни аристократия мен монархия Мемлекеттік басқарудың ең үздік нысандары болып табылады, ал демократия — "кедей көпшілік билігі". Аристотель Саясат туралы ғылымның жан-жақты дамуына әрекет жасады. Саясат ғылым ретінде этикамен тығыз байланысты. Саясатты ғылыми түсіну Аристотель бойынша адамгершілік (жақсылық) туралы дамыған түсініктерді, этиканы (адамгершілік) білуді болжайды. Саяси ғылым объектілері әдемі және әділ болып табылады, бірақ сол объектілер ізгіліктер ретінде әдеп тұрғысынан да зерттеледі. Этика саясаттың басы, оған кіріспе ретінде көрінеді. Аристотель әділдіктің екі түрін ажыратады: теңестіруші және таратушы. Әділдікті теңестіру өлшемі "арифметикалық теңдік", осы қағидатты қолдану саласы — азаматтық-құқықтық мәмілелер, зиянды өтеу, жаза және т.б. болып табылады. Бұл жерде тиісті игіліктерге тең және тең емес (билік, құрмет, ақша) берілуі мүмкін. Саясат үшін маңызды этикалық зерттеулердің негізгі қорытындысы саяси әділеттілік тек бір қауымдастыққа тиесілі еркін және тең адамдар арасында ғана мүмкін және олардың өзін-өзі қанағаттанушылық (автаркия) мақсаты бар деген ереже болып табылады. Аристотельдің "Саясатында" қоғам мен мемлекет мәні бойынша ажыратылмайды. Оның ілімін түсіну қиын. Мәселен, ол адамды zoon politikon – "саяси жануар"деп анықтайды. Бірақ бұл нені білдіреді? Қоғамдық немесе мемлекеттік жануар бар ма? Айырмашылық көп емес, өйткені қоғам мемлекетсіз де болуы мүмкін... Бірақ Стагирит үшін бұл мүмкін емес. Мемлекет оның шығармаларында адамдардың өмір сүруінің табиғи және қажетті тәсілі – "мүмкіндігінше жақсы өмір сүру мақсатында бір-біріне ұқсас адамдардың қарым-қатынасы". Бірақ мұндай қарым-қатынас үшін бос уақыт, байлық пен билік сияқты сыртқы игіліктер, сондай – ақ белгілі бір жеке қасиеттері-денсаулық, әділдік, батылдық пен т.б. қажет. Аристотель үшін, Платон үшін, мемлекет оның құрамдас элементтерінің бір тұтастығы болып табылады, бірақ ол "мемлекетті шамадан тыс біртұтас ету"платондық талпынысын сынайды. Мемлекет көптеген элементтерден тұрады және олардың бірлігіне шамадан тыс ұмтылу, мысалы, Платон ұсынатын мүліктің, әйелдер мен балалардың ортақтығы мемлекеттің жойылуына әкеледі. Аристотельдің жеке меншігін, Отбасын және индивид құқығын қорғау тұрғысынан Платон мемлекетінің екі жобасын да жан-жақты сынға алды. Мемлекет, Аристотельді байқау , күрделі ұғым. Өз формасы бойынша ол белгілі ұйым болып табылады және азаматтардың белгілі бір жиынтығын біріктіреді. Осы тұрғыдан келгенде, жеке тұлға, отбасы және т.б. сияқты мемлекеттің бастапқы элементтері туралы емес, азамат туралы сөз болып отыр. Мемлекеттің формасы ретінде анықтамасы кімнің азамат деп саналуына, яғни азамат ұғымына байланысты. Аристотель бойынша азамат бұл мемлекеттің заң шығару және сот билігіне қатыса алатын адам. Мемлекет азаматтардың өзін-өзі өмір сүруі үшін жеткілікті жиынтығы бар. Қорыта айтқанда, Аристотельдің әлеуметтік және саяси тәжірибесін жалпылай отырып, ерекше әлеуметтік-философиялық ілімді әзірлегенін айтуға болады. Әлеуметтік және саяси-құқықтық проблематика Аристотель полисті – мемлекет қаласын еркін және тең адамдардың саяси қарым-қатынасы ретінде идеалды түсіну ұстанымымен негізделеді. Аристотель мемлекеті-табиғи дамудың өнімі. Бұл тұрғыда ол отбасы мен ауыл сияқты табиғи пайда болған алғашқы қарым-қатынастарға ұқсас. Адам табиғаты бойынша саяси және мемлекеттегі (саяси қарым-қатынас) адамның осы саяси табиғатының генезисі аяқталады. Және Аристотель "мемлекет"ұғымына анықтама береді. Ол мемлекетті саяси қарым-қатынас деп атайды. Содан кейін Аристотель патша, домохозяин мен мырзаның арасындағы айырмашылықты көрсетеді. Аристотель гректер басты және құлдарды басқару керек екеніне сенімді, яғни ол құлдықты ақтайды. Жазушы бірнеше отбасының қарым-қатынасын білдіреді. Мұндай бірнеше ауылдардан тұратын қоғам мемлекет деп аталады. Бірақ, билік патша болуы керек. Бұл адамға ғана берілген. Бұл жануарлардан ерекшеленеді. Тек адамдар жақсылық пен жамандық, әділдік пен әділетсіздік сияқты ұғымдарды түсініп, тани алады. Адамға ақыл-ой және адамгершілік күш тән. Ол заңдарды сақтай отырып өмір сүруі керек. Егер адам ізгілікті жоғалтса,ол ең төменгі өмірге айналады деп қорытындылаймын. жүктеу/скачать 41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|