Ор фог ра фия лық нор ма Ор фог ра фия дұ рыс жа зу нор ма ла рын бел гі лей ді. Ор фог ра фия
(грек.
о – «дұ рыс»,
– «жа за мын») – жаз ба ті лін де пай да ла-
ны ла тын жа зу дың та ри хи қа лып тас қан жүй есі, бір кел кі жа зу ды қам та-
ма сыз ете тін ере же лер жүй есін жа сай тын жә не зерт тей тін тіл бі лі мі нің
са ла сы. Қа зақ ті лі нің ор фог ра фия сы үш прин цип ке не гіз де ле ді:
1. Мор фо ло гия лық прин цип.
2. о не ти ка лық прин цип.
3. Та ри хи-дәс түр лі прин цип.
Мор фо ло гия лық прин ип – сөз дің мор фо ло гия лық құ ра мын
ес ке ріп, мор фе ма лар (сөз жә не қо сым ша) құ ра мын да бо ла тын ды-
быс ал ма су ла рын ескермей, бас тап қы қал пын сақ тап жа зу. Мы са лы:
жам ба ды, жаң ған да түр де ай ты ла тын сөз дер ге ор тақ тү бір –
жан ,
сон дық тан
жан ба ды, жан ған да деп жа зы ла ды.
Жаз са, жаз шы (ай ту да
жас са, жаш шы ) сөз де рін де тү бір (
жаз ) сақ та лып жа зы ла ды.
о не ти ка лық прин ипте сөздер ай ты луы бой ын ша жа зы ла ды,
әр бір әріп фо не ма ны емес, ды быс ты біл ді ре ді.
Аман гел ді, Бо та гөз, кі та бым (
кі тап ым ),
та ра ғы (
та рақ ы ),
сек сен ,
биыл тү рін де жа-
зы ла ды да, фо не ти ка лық транск рип ция ға жу ық тай ды.
Та ри хи-дәс түр лі прин ип – сөз дің бір кез де жа зы лып қа лып тас-
қан, дәс түр ге айнал ған тү рін сақ тап жа зу. Мысалы, бұ ған қа зақ ті лін-
де гі
хат, ха бар, ха лық, қа ар, жа ан си яқ ты сөз дер ге х, әріп те рін
пай да ла ну ды жат қы зу ға бо ла ды.
Қа зақ ті лін де сөз дер ді дұ рыс жа зу да ор фог ра фия лық сөз дік ке
сүй ене міз.
