Т. Н. Ер ме ко ва, Ш. Л. Ерхожина, А. Е. Тоқбаева а р рр

107
М А Ы
Ы
Н А
4.
Ғиб рат ты сөз дер ді оқып, мә ні не көз жет кі зің дер. 
Адам мақ са ты на өзін-өзі же тіл ді ру ар қы лы же те ді 
(Әбу 
Насыр әл-Фа ра би)
.
Бі лі мі көп адам құ ра лы сай ұс та се кіл ді: не іс те се де ке ліс-
ті ріп іс тей ді 
(А. Байт ұр сы нұлы)
.
Аза мат сы ны – ер лік, ер лік сы ны – ел дік 
(М.Әуе зов)
.
Ер лік тай сал мас та бан ды лық пен қай ыс пас қай сар лық тан 
шы ға ды 
(Б.Мо мы шұлы)
.
5.
Ғиб рат ты сөз дер ден қиысу, матасу, меңгеруге мысалдар жа зың дар.
Қиысу
Матасу
Меңгеру
6.
Дең гей лік тап сыр ма ны орын даң дар.
1-дең гей.
Ер лік, ба тыр лық ту ра лы 5 ма қал-мә тел жа зың дар.
2-дең гей. 
Бе ріл ген на қыл сөз дер ге ин те рп ре та ция жа саң дар.
• Ер лі гі бар ел ге жа ғар.
• Жер шіл жі гіт жол та бар.
• Ер дің же ңіл ге ні – ел дің же ңіл ге ні.
• Ері жоқ ел дің кү ні қа раң.
3-дең гей. 
Бе ріл ген фра зе оло ги зм дер дің ма ғы на лас түр ле рін тау ып 
жа зың дар.
• Мың нан тұл пар.
• Ал ды на жан сал мау.
• Ай да ры нан жел есу.
• Жү ре гі нің тү гі бар.
7.
Қанатты сөз дер мен мақал дарды қатыс тырып, қа зақ ғарыш кер ле рі 
ту ра лы ар гумен тативті эссе (сөз саны – 150) жа зың дар. Тақы ры-
бын өз де рің қо йың дар. 5 сөйлемнен сөздердің байланысу түрле рін 
анық таң дар.
АР
анық
анық
М
Қанатты 
Қанатты 
сөз
сөз
ту
ту
ра
ра
М
лы ар
лы ар
гумен
гумен
бын өз
бын өз
де
де
рің қо
рің қо
анық
анық
таң
таң
дар.
дар.
А
нан тұл
нан тұл
ды
ды
на жан сал
на жан сал
да
да
ры
ры
нан жел есу.
нан жел есу.
Жү
Жү
ре
ре
гі
гі
нің тү
нің тү
гі бар.
гі бар.
сөз
сөз
дер мен мақал
дер мен мақал
Н
нан тұл
нан тұл
пар.
пар.
на жан сал
на жан сал
мау.
мау.
нан жел есу.
нан жел есу.
-
ген фра
ген фра
зе
зе
П
гіт жол та
гіт жол та
– 
– 
ел
ел
дің же
дің же
дің кү
дің кү
ні қа
ні қа
раң.
раң.
оло
оло
ги
ги
В
дер
дер
ғар.
ғар.
гіт жол та
гіт жол та
бар.
бар.
дің же
дің же
ңіл
ңіл
б
б
дар.
дар.
лы 5 ма
лы 5 ма
қал
қал
-
-
мә
мә
рп
рп
ре
ре
а
аааааа
с
ден қиысу, матасу, меңгеруге мысалдар жа
ден қиысу, матасу, меңгеруге мысалдар жа
сссс
Меңгеру
Меңгеру
п
пас қай
пас қай
сар
сар
ден қиысу, матасу, меңгеруге мысалдар жа
ден қиысу, матасу, меңгеруге мысалдар жа
а
се де ке
се де ке
(М.Әуе
(М.Әуе
зов)
зов)
.
.
сар
сар
лық
лық
с
ді
ді
(Әбу 
(Әбу 
се де ке
се де ке
ліс-
ліс-
ы
(Әбу 
(Әбу 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

108
§6.
 
Ғарыш айлағының экологиялық
 
қауіпсіздігі
1.
Мә тін ді тү сі ніп оқың дар. Қолданылған тілдік құралдары арқылы 
сти лін анық таң дар.
«Ға рыш-эко ло гия» ғы лы ми-зерт теу ор та лы ғы» рес пуб ли-
ка лық мем ле кет тік кә сі пор ны ның бас ди рек то ры, тех ни ка 
ғы лым да ры ның док то ры Жай лау бай Жұ ба тов мыр за ны әң гі-
ме ге тарт қан едік.
– Жай лау бай Қы зыл бай ұлы, бы лай ғы жұрт «Ға рыш-эко-
ло гия» ғы лы ми-зерт теу ор та лы ғы ның нақ ты ат қа рып 
жат қан ша руа ла рын бі ле бер мей ді. Сон дық тан да әң гі ме ні 
өзі ңіз бас қа рып отыр ған кә сі по рын ның қыз ме ті мен мін де ті 
жай ынан бас та са ңыз…
– 
«Ға рыш-эко ло гия» 
ғы лы ми-зерт теу 
ор та лы ғы 
2001 жы лы үкі мет тің ар найы қау лы сы мен құ рыл ды. Оған 
1999 жы лы «Про тон ның» екі мәр те апат қа ұшы ра уы се беп 
бол ды. Ол тұс та бұл іс пен ай на лы са тын кә сі по рын бол ған 
жоқ. Қа зақ стан да ғы зерт ха на лар мұн дай ау қым ды жұ мыс 
іс теу ге дай ын емес еді. Ар найы әдіс те ме сі, зерт ха на лық құ -
рал-жаб дық та ры бол ма ды. Кә сі по рын ал ғаш қы күн нен бас-
тап «Бай қо ңыр» ға рыш ай ла ғы ның эко ло гия лық қау іп сіз ді гі 
жай ын да зерт теу ді қол ға ал ды. Зерт теу ор та лы ғы ның не гіз гі 
қыз ме ті – «Бай қо ңыр» ға рыш ай ла ғы нан ұшы ры ла тын та сы-
мал да ғыш зы мы ран дар дың ұшы ры лым да рын эко ло гия лық 
жа ғы нан сүйе мел деу, та сы мал да ғыш зы мы ран дар дың бөл-
шек те рі құ ла ған ау мақ та зерт теу жұ мыс та рын жүр гі зу. 
Ма ман дар штат тан тыс жағ дай лар орын ал ған жер лер ге 
ал ғаш қы лар дың бі рі бо лып же тіп, сы на ма лар алып, лас та ну 
дең гей ін анық тай ды, сон дай-ақ апат тар дың зар дап та рын жою 
жұ мыс та ры ның жос па ры мен кө ле мін әзір леу ге қа ты сып, 
уыт сыз дан ды ру жұ мыс та рын ба қы лай ды.
– Апат тан кей ін зы мы ран оты ны ның то пы рақ қа тө гі лу 
қаупі ба сым. Қор ша ған ор та ның қау іп сіз ді гі, адам ның ден-
сау лы ғын сақ тау мә се ле сі не қа тыс ты қан дай ша ра лар 
қол ға алы ну да?
– Геп тил – өте улы зат. Сон дық тан геп тил дің адам ден сау-
лы ғы на зи яны ора сан. «Шаттл дың» апат тық ұшы ры лы мы 

жүктеу/скачать 9,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: