3. Жоғары дәрежелi нерв қызметiн зерттеу әдiстерi.
Жоғарғы дәрежелi нерв қызметiн зерттеуде қолданатын түрлі әдiстер:
1.Бақылау әдiсi.
2.Ми қыртысын тiтiркендiру әдiсi (электр тогы немесе химиялық заттар).
3.Алып тастау (экстирнация) әдiсi.
4.Электрофизиологиялық әдiс – электiр құбылыстарын тiркеу.(ЭЭГ)
5.Шартты рефлекстер әдiсi.
Ми қыртысы мен қыртыс асты түйіндер әрекетiмен адам мен жануарлардың жоғары дәрежелi жүйке қызметi – шартты рефлекстер қалыптастыру, күрделi мақсатты мiнез-құлықтық реакцияларды қалыптас- тыру қабiлеттерiмен байланысты.
Ми қыртысы алынып тасталған сүтқоректiлердiң көптеген қызметi бұзылады. Гольц, Ротман, Г.П.Зеленский иттердiң ми қыртысын алып тастап,оны жыл бойы аман сақтап, бақылаған. Бақылау кезiнде бiрде-бiр бұзылған қызмет қалпына келгенiн байқаған. Бұл иттер көбiне ұйықтап, тек тамақ жеуге, оянып отырған,барлық шартты рефлекстерiн жоғалтқан.
4. Рефлекстер және олардың түрлерi.
Рефлекстер туа бiткен және жүре пайда болған рефлекстер деп бөледi. Туа бiткен рефлекстердi И.П.Павлов шартсыз рефлекстер деп атаған. Шартсыз рефлекстердiң дайын құрылымы болады. Шартсыз рефлекстер – тағамдық, қорғаныс, бағдарлау, жиынтық т.б. рефлекстер.
Шартсыз рефлекстер анатомиялық құрылымына қарай қарапайым, күрделi және өте күрделi деп үш топқа бөлген.
Қарапайым рефлекстер жұлын деңгейiнде, күрделi-ми бағаны, ал өте
күрделi рефлекстер ми қыртысы мен қыртысасты құрылымдарда атқары-лады. Күрделi рефлекстердiң iшiнде тұрлік және даралық рефлекстердi ажыратады. Бұл организмнiң түрiн және дербестiгiн сақтайды.
Шартты және шартсыз рефлекстердiң айырмашылығы шартсыз рефлекс туа пайда болады, ал шартты рефлекстер тiршiлiк барысында түзіледі.
Шартсыз рефлекстер түрге тән, ал шартты рефлекстер жеке организмге тән.
Шартсыз рефлекстер тұрақты болады, ал шартты рефлекстер тұрақсыз, өзгергiш келедi.
Шартты рефлекстер үлкен ми сыңарлары қыртысында тұйықталады, ал шартсыз рефлекстер жұлын ,ми бағаны деңгейiнде жасалады. Шартты рефлекстер тек шартсыз рефлекстердiң негiзiнде пайда болады. Шартты рефлекстi әртүрлі шартты тiтiркендiгiшке қалыптастыруға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
