Тақырыбы : «Мәдени мұраны қорғаудың теориялық-әдіснамалық мәселелері»
жүктеу/скачать 172,91 Kb.
|
мадени мура
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі қалыптасу үрдісінде қоғам мен мемлекеттің тарихи және мәдени мұраға деген көзқарасы едәуір өзгерді.
|
Тақырыбы : «Мәдени мұраны қорғаудың теориялық-әдіснамалық мәселелері» Мазмұны: Тарихи-мәдени ескерткіштерді халықаралық қорғау Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі қалыптасу үрдісінде қоғам мен мемлекеттің тарихи және мәдени мұраға деген көзқарасы едәуір өзгерді. Қазақстанда 25 мыңнан астам тарих, археология, сәулет және монументтік өнердің жылжымайтын ескерткіштері бар, оның ішінде 218 Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енді. Мемлекеттік мұражайларды қорлары мен экспозицияларында 2 миллион 56 мың бірлік мәдени құндылықтар сақталуда. Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі қалыптасу үрдісінде қоғам мен мемлекеттің тарихи және мәдени мұраға деген көзқарасы едәуір өзгерді. Сол уақытта Қазақстан Республикасының заңнамасы қалыптасып, жетілдірілді. ЮНЕСКО, ICOMOS сияқты шетел және халықаралық ұйымдармен ескерткіштерді қорғау және дәріптеу саласында, ғылыми салада ынтымақтастық белсенді дамыды. Халықаралық маңызы бар екі ескерткіш ЮНЕСКО Бүкіләлемдік Мәдени және Табиғи мұра тізіміне енді. Оның біреу – Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесі. Екіншісі ескерткіш «Тамғалының жартастағы петроглифтері» - бұл Жетісудағы жартасқа жазылған өнердің ең бір көнесі және әйгілі, мұнда 1950 жылдардың соңында көптеген жартастағы суреттері бар ғибадатханасы табылған. Сонымен қатар, Республикада бірқатар аса көрнекті археологиялық нысандар (31 нысан) бар, олар Ұлы Жібек Жолы нысаны бойынша сериялық трансұлтты номинация аясында ЮНЕСКО Дүниежүзілік мұрасының алдын ала тізіміне енген. Қалаларда тұрғын үй-коммуналдық құрылыстың белсенді өтуіне, сондай-ақ аграрлы аумақтарды шаруашылық қызметтің дамуына байланысты, жерді мемлекеттік қордан жеке меншікке беру үрдісі ауқымдап бара жатыр. Археологтар барлау жұмыстарын ауқымды жер кесіп беруді қажет ететін ірі жобаларды іске асыру кезінде ғана жүргізіледі. Басқа жағдайларда қалаларда да, ауылдық жерлерде де жер кесіп беру археологтарды тартпай-ақ жүргізіледі. Осындай беталыс мәдени мұра ескерткіштерін қорғау және пайдалану жөніндегі заңнаманың барлық жерде бұзылуына әкеп соқтырады, себебі жердің көп бөлігі, атап айтсақ археологиялық нысандардың бар болуына зерттелмеген жерлер әрі қарай зерделеуге қол жетімді болмайды. Бұған келтіретін мысал көп: бұл Отрар қалашығында – республикалық маңызы бар ескерткіште су құбыры желілерін салу, осы ескерткіш ЮНЕСКО Дүниежүзілік мұрасының ескерткіштер тізіміне енеді деп жоспарланып отыр. Бұл Ақ Орданың астанасының бірі Сауран мен VIII-XIII ғасырлардағы қарлұқ жабғуының астанасы Қаялық сияқты бірегей қалашықтардың аумағында көтерме талшық торабын салуға жер бөлінген. Бұл бүкіл әлемге әйгілі Тараз және Испиджаб – орта ғасырлық қайнар көздердің барлығында аталатын қала. Қазіргі Алматының аумағында археологтар 8 көне қала тіркелген, бүгінгі күні олардың біреуі де қалмаған. Қазақстандық заң шығарушылар, археология ескерткіштерінің ерекше маңыздылығын белгілеп, оларға ерекше құқықтық мәртебе береді. Жылдамдықпен өрлеп бара жатқан техникалық, ғылыми үрдіс, тез өзгеретін қоғамдық қарым-қатынас оларды реттейтін нормалардың ескіруіне және құқықтық саланың тоқырап қалуына әкеледі. Осы проблемамен заңнаманы жетілдіру арқылы күресі қажет, өйткені ол тарих және мәдени ескерткіштерін қорғау, қалпына келтіру, дәріптеуді сүйемелдеу үшін жаңа түрткі береді. Тақырыпты талқылауға Қазақстан археологиялық қоғамның төрағасы Карл Байпақов, «Мұхтар Әуезов қорының» президенті Мұрат Әуезов қатысты. Ә.Х. Марғұлан атындағы археология институтының директоры Бауыржан Байтанаев, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ тарих факультетінің деканы Жәкен Таймағамбетов, сондай-ақ «Археологиялық сараптама» ЖШС бас директоры Дмитрий Воякин өз ойларын ортаға салды. «Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы» Заңға сәйкес аудандардың жергiлiктi атқарушы органдары өз аумағында тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану туралы заңдарының сақталуын қамтамасыз етуі тиіс, уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша, тарих және мәдениет ескерткiштерiне қауiп төндiретiн құрылыс және өзге де жұмыстарды тоқтата тұру, сондай-ақ оларға тыйым салу туралы мәселенi шешедi. Алайда, аудан аумақтарында жергілікті тұрғындар үшін жерлеу тәртібін ұйымдастыру, жаңа қойылымдарға арналған арнайы жер телімін бөлу, оны белгілі бір ұйымға заңдастырып рәсімдеу жұмыстары іс жүзінде орындалмай келеді. Тарихи-мәдени мұраларымызды сақтап қалудағы негізгі шаралардың бірі – аумақтарды игеру кезінде жер учаскелері бөліп берілгенге дейін тарихи-мәдени мұра объектілерін анықтау жөнінде зерттеу жұмыстары жүргізілуге тиіс. Тарихи-мәдени мұра объектілерінің сақталып тұруына қатер төндіруі мүмкін жұмыстардың барлық түрлерін жүргізуге тыйым салынады. Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы Жер кодексінің 127-бабы бойынша тарихи-мәдени мақсаттағы жер тарихи-мәдени мұра объектілері, оның ішінде тарих және мәдениет ескерткіштері орналасқан жер учаскелері тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер деп танылады. Біздің алдымызда тұрған басты міндеттердің бірі – барша қоғам болып Ұлы дала халқының ұлттық құндылықтарын сақтау және болашақ ұрпаққа аманат ету болып табылады. жүктеу/скачать 172,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|