- Тақырыбы: Алюминий және оның
- қосылыстары
- Мақсаты:
- білімділік: Алюминий элементінің периодтық жүйедегі орнын, табиғатта кездесуі, алынуы, физикалық, химиялық қасиеттерін, қолданылуын, қосылыстары туралы мәліметтерді меңгерту.
- Дамытушылық: Оқушылардың пәнге қызығушылығын, дүниетанымын, екідайлы элементтер жайлы алған білімді әрі дамыту.
- Тәрбиелік: Топтарға бөліну арқылы шығармашылық жұмысты қалыптастыру. Алюминийдің тұрмыста қолданылуын, алюминий құймаларының құрамымен таныстыру, өмірдегі маңызын түсіндіру.
- Сабақтың типі: Жаңа білімді, іскерлікпен меңгеру сабағы.
- Сабақтың түрі: Аралас
- Сабақтың әдісі: 1. Сөздік (түсіндіру, шынайы іздестіру)
- 2. Ой-шақыру, жекелей топпен жұмыс
- 3. Өз пікірлерін қорғау
- Көрнекілік құралдары: Электрондық оқулық, периодтық жүйе, кестелер, тау жыныстары (жинақ), бағалы тастар (жинақ), алюминийден жасалған (жинақ).
- Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, физика, математика, тарих, арнайы технология (дәнекерлеуші).
- Технология: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы.
Сабақтың барысы: - “Қызығушылықты ояту”
- Жаңа сабақты қабылдауға дайындық.
- Кім көп біледі (үй тапсырмасын сұрау)
- Мағынаны ашу
- Бәрін білгім келеді (жаңа сабақ)
- Ой-толғаныс. Бекіту сұрақтары
- Қорытынды
Кім көп біледі? - Темірдің периодтық жүйедегі орны
- Темірдің атом құрылысы
- Темірдің физикалық қасиеті
- Неліктен темірді “аспан” немесе “жұлдыз тасы” деп атаған.
- Темірдің маңызды өнеркәсіптік кендері
- Темір оттегімен әрекеттесіп қандай қосылыс түзеді
- Адамның ағзасында қанша грамм темір бар, оның қанша пайызы ненің құрамында
- Темірдің жетіспеуі қандай ауру туғызады
- Темір қандай тамақ өнімдерінде кездеседі.
- Темірдің құймаларын атаңыз
- Темірді не жасау үшін қолданылады
- 26 протон, 26 электрон, 30 нейтрон
- Метеориттің құрамында кездеседі
- Қызыл теміртас,
- магниттік теміртас, пирит
- 4,5 грамм денеде, 65% гемоглобинде
2. Мағынаны ашу. - Болмаса да айтарлықтай салмағым
- Көп металдан ардақтымын алдамын
- Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап,
- Жердің жүзін көк аспанды шарладым.
- Тұрмыста үстел, ыдыс-аяқ кереует,
- Бағандардың бұйымдарын қостым мен,
- Қағазда мен кәмпит, шайды сәндеген.
- Тоққа балқып келіп тұрған ән де мен
- Берілген өлең жолдарында қандай элемент туралы
- айтылып тұрғанын айтыңдар
- Оқушылар:
Бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы - Алюминий және оның қосылыстары
- §8.2. 200 бет
Бәрін білгім келеді (жаңа сабақ) - Ашылу тарихы
- Құрамы
- П. Ж. Орны
- Атом құрылысы
- 5.Алынуы
- 6.Табиғатта таралуы.
- 7. Физикалық қасиеті.
- 8.Химиялық қасиеті.
- 9. Қолданылуы
Алюминийдің ашылу тарихын,п.ж. орнын,валенттілігін, атом құрылысын электрондық оқулықтан қарай отырып өздері оқиды. - Алюминийдің ашылу тарихын,п.ж. орнын,валенттілігін, атом құрылысын электрондық оқулықтан қарай отырып өздері оқиды.
Мұғалімнің сөзі: - Алюминий (латынша Aluminum) “алюмин”- ашудас, квасцы. Түбірі ашулы тас, “ащы тас” деген мағына береді.
- Оны ұрт ойылғанда шайып емдеуге т.б. қолданған.
- Ашудас жайлы алғашқы жазба деректер алхимик дәуіріндегі ықпалды оқымысты және дәрігер Парацельс (1493-1541ж.ж.) еңбектерінде кездеседі.
-
Құрамы - Химиялық таңбасы – АІ
- Атом құрылысы: +13)2)8)3
- 2 2 6 2 1
- 1S 2S 2Р 3S 3Р
- ІІІ период, ІІІ топ, негізгі топша.
- 0 – 3+
- Қасиеттері: АІ – 3е = АІ тотықсыздандырғыш
- Қорытынды: алюминий - екідайлы металл.
Таралуы - 3 орын (О2, Sі), W = 8%
- жер
- АІ2О3 ·nН2О
- Боксит –
- алюминий кені
- АІ2О3
- Корунд –
- мөлдір кристалдары
- Nа2О· АІ2О3 ·SіО2
- Нефелин
- К2О · АІ2О3 · 6SіО2
- Дала шпаты
- немесе ортоклаз
- АІ2О3 · 2SіО2 · 2Н2О
- Каолинит –
- саздың маңызды
- құрам бөлігі
Таралуы: - Алюминий - белсенді металл.Ол табиғатта бос күйінде кездеспейді. Қосылыстар құрамындағы алюминий- табиғатта ең көп таралған металл (жер қыртысындағы жалпы мөлшері 8,8 -9 % шамамен).Ол силикаттар құрамына (шпаттар,слюдалар) сондай-ақ далалық шпаттардың табиғи ыдырауы нәтижесінде түзілетін саздың құрамына кіреді.
Алынуы: Алюминий оксидіне “глинозем” деген ғылыми атақ қойылған, сондықтан оны “жер заты” деп атаған. Боксит кен орындары: Қостанай, Ақтөбе облыстарында орналасқан. Алюминий өндірісінде шикізат ретінде бокситтер жиі қолданылады.
- 1827 жылы неміс химигі Ф.Вёлер.
- Француз ғалымы Берцелиус латынша аІumеn – ашудас
- 3+ - 0
- АІ + 3е → АІ 4 катодта
- А+ -К -2 - 0 12
- 2О – 4е → О2 3 анодта
- 0
- 950 С, Nа3 [АІF6]
- 2АІ2О3 4АІ + 1,5О2↑
-
- электр тогы
- Зертханада
Елімізде Павлодар қаласында Торғай кен орындағы бокситтер электролиздік әдіс арқылы алюминийді алу үшін глинозем өндіретін алюминий заводы жұмыс істейді. - Елімізде Павлодар қаласында Торғай кен орындағы бокситтер электролиздік әдіс арқылы алюминийді алу үшін глинозем өндіретін алюминий заводы жұмыс істейді.
- Электролиз цехтары 2007 жылдан бастап өнім бере бастады.
Физикалық қасиеттері - М АІ
- Е Аr = 27
- Т dо = 2,7 г/см3
- А tбалқу = 660 0С
- Л Эл.өтк. → Аg; Сu; АІ.
- Л Екідайлы
Химиялық қасиеттері - Жай заттар
- +3О АІ2О3
- +3S АІ2S3
- +3СІ2 2АІСІ3
- 2АІ 0
- +3С 2000 С АІ4С3
- +3Вr2 2АІВr3
- +3І2 2АІІ3
- Күрделі заттар
- Сr2О3 t АІ2О2+2Сr
- +6Н2О 2АІ(ОН)3↓+3Н2↑
- +3СuСІ2 2АІСІ3+3Сu↓
- 2АІ
- +6НСІ(с) 2АІСІ3+3Н2↑
- +NаОН+2Н2О t 2NаАІО2+3Н2↑
Металл оксидтерін,алюминий мен тотықсыздандыру алюмотермия деп атайды. Бұл әдісті Н.Н. Бекетов ашты. - Металл оксидтерін,алюминий мен тотықсыздандыру алюмотермия деп атайды. Бұл әдісті Н.Н. Бекетов ашты.
Қолданылуы: - Алюминий техникада және тұрмыста жеңіл және бағалы қасиеттері бар құймалар алынатындықтан, авициялық өнеркәсіпте, автокөлікте, электротехникада электр сымдарын жасау үшін, ғимраттар салу үшін, жиһаздарды, ыдыстарды т.б. жасауда маңызы зор.
- Алюминий жұқа фольга, конденсаторлар жасау үшін қолданылады.
- Алюминий тозаңын “күміс сияқты” түс беру үшін бояу ретінде қолданылады.
Қосылыстары -
- Берік, қатты зат
- Мөлдір кристалы:
- жасанды лағыл (қызыл),сапфир (көк)
- (рубин) (гауһар)
- Алунд Мөлдір емес – зімпара
- тигель
- қайрақ
- сағат тастары
- АІСІ3; АІ(NО3)3; АІ2(SО4)3
-
Алюминийдің құймалары. Алюминийдің қолданылатын маңызды аймағы- оның негізіндегі жеңіл құймалар өндірісі. Металдық алюминийді – мыс, магний, титан, никель, мырыш, темір құймаларын лигерлейтін (шыңдайтын) қоспа ретінде кеңінен қолданады. Кең таралған құймалар: силумин – алюминийдің кремниймен құймасы, оны негізінен құю үшін пайдаланады. Дюралюмин – құрамында алюминиймен бірге магний темір, мыс және марганец кіреді. Магналий – алюминийдің магниймен құймасы. Бұл құймалардың бәрі жеңіл берік, сондықтан ұшақ, машина және ыдыстар жасау үшін қолданылады. Алюминиймен темір бұйымдардың бетіни қаптайды, бұл оларды жемірілуден сақтайды. Металдарды тотығудан қорғаудың бұл әдісі алитерлеу деп аталады. 3. Бекіту сұрақтары. “Ой-толғаныс”. - Оқушыларға топтар бойынша тапсырмалар беру.
- І-топ: Алыну жолы және физикалық қасиеті.
- ІІ топ: Химиялық қасиеті.
- IІІ топ: Қолданылуы.
Албминий табиғатта таралуы бойынша 1 орын алады. 2. Алюминий атомының сыртқы қабатында 3 электрон бар 3. Алюминий қанатты металл 4. Алюминий сілтімен комплексті тұз түзеді 5. Алюминий құймалары өте ауыр 1. Алюминий белсенді металл 2. Алюминий ауада тотығып оксид қабығымен қапталады. 3 Алюминий екідайлы металл 4. Алюминий қоры Қазақстанда кездеспейді 5 Алюминий ауыр металл 1. Алюминотермия әдісін Н.Н.Бекетов ашты 2. Алюминий қосылыстарды 1 валентті. 3. Алюминийге конц. салқын азот қышқылы әсер етеді. 4. Алюминий тек қосылыс түрінде кездеседі. 5. Алюминийдің қайнау темепературасы 660 0С тең. 1.Алюминий қышқыл, сілтімен де әрекеттеседі. 2. Алюминий электр тогын өткізбейді. 3. Алюминийді бокситтен алады 4.Алюминий электр өткізгіштігі жөнінен 1 орында 5.Алюминий қосылыста зергерлік бұйымдар жасауда қолданылады. - Тұжырымдамаларға жауабыңыз (Иә, жоқ)
- Есеп Массасы 31,8гр. Натрий корбанатын алу үшін неше литр СО2 (қ.ж.) натрий алюминатымен әрекеттесуі керек. 31,8гр.
Қорытынды. Оқушылардың білімін бағалау. Үйге тапсырма. §8.2. 8 есеп 204 бет. - Қорытынды. Оқушылардың білімін бағалау. Үйге тапсырма. §8.2. 8 есеп 204 бет.
Достарыңызбен бөлісу: |
