«Алтынсарин ауданы білім беру бөлімінің Маяковский орта мектебі»КММ
Тақырыбы: Халықтардың ұлы қоныс аударуы.
6 «А» сынып
Өткізген тарих пәнінің мұғалімі: Байсаматова Тана Балтабекқызы
2015 жыл.
Тақырып: §26. Халықтардың ұлы қоныс аударуы.
Мерзімі: 21.02. 2015 ж.
Мақсаты:
Білімділік: Ғұн атауы, «халықтардың ұлы қоныс аударуындағы» ғұндардың рөлі, ғұн мемлекеттік бірлестігінің қалыптасу тарихы, шаруашылық өмірі мен тұрмысы туралы білім беру.
Дамытушылық: Мемлекеттердің қалыптасуының алғышартын, оның белгілерін анықтай білу, карталарды сабақта тиімді пайдалана білуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Тарихи аңыз деректер негізінде балаларды ұлтжандылыққа, патриоттыққа тәрбиелеу, Орталық Азия тарихының жалғастығын көрсету, ірі саяси тұлғаны үлгі қылу.
Сабақтың түрі: ашық сабақ.
Көрнекілік құралдар: Оқулық, интерактивті тақта: «ғұндардың батырлығын, жауынгер халық болғандығын дәріптейтін» суреттер, бейне материал, карта, 2 слайд
№
|
Кезең-дер
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушылар-дың іс-әрекеті
|
1
|
Ұйымдас-тырушылық
|
Амандасу, оқушылардың сабаққа қатысуын
тексеру.
Психологиялық дайындық: (Сабыр жырау шығармасынан үзінді )
|
Амандасу.
|
2
|
Үй тапсырмасын тексеру
|
Слайдтағы сұрақтар арқылы үй тапсырмасын пысықтау.
«Оралма сұрақ» сұрақ-жауап әдісі арқылы үй тапсырмасын бекіту.
1. Қаңлы мемлекеті қай ғасырда құрылды?
2. Қаңлы тайпаларында билік қандай жолдармен қалдырылды?
3. Қаңлылардың астанасы қалай аталды?
4. Қаңлы тайпаларының негізгі атамекені?
5. Қаңлы елінің билеушісі
6.Қаңлы елінің қалаларын ата
7. Қаңлылар қандай елдермен сауда байланысын жасады?
8. Қаңлылар қандай күштерге сиынды
Сабақтың жоспары:
III. Сабақтың өтілу жоспары: 1).Психологиялық дайындық (Сабыр жырау шығармасынан үзінді слайд,)
|
Сұраққа жауап әдісімен, ауызша тақтаға шығып баяндау.
3 слайд
Сұрақтарға орынан жауап беріп, қатысу.
4 cлайд
|
3
4
5
|
Қоғамы Қоғамы Тарихы Жаңа сабақ
|
2.Үй тапсырмасын сұрау./Сұрақ-жауап арқылы/
3.Мұғалімнің сөзі
4. Тақырыпқа арналған кинофильмнен үзінді
5. Жаңа сабақты түсіндіру/интерактивті тақтадан/
6. Шағын қойылым
7.Сәйкестендіру кестесі /Сыныппен жұмыс/
8. Ой толғаныс (Ғұн елінің билеушілері)
9. Тестпен жұмыс
10. Жаңа сабақты картаға айқындап түсіру сыныппен (топпен)
Ғұндар – түрік тілдес көшпелі тайпалардың арғы тегі. Б.з.б. І мыңжылдықтың ортасында Алтай, Оңтүстік Сібір мен Шығыс Қазақстан аумағында «ғұн» деген атпен белгілі тайпа одағы қалыптаса бастады. Қытайлар оларды «хунну» деп атаған. Осы мезгіл еуропалық тарих ғылымында «Халықтардың ұлы қоныс аудару» кезеңі деген атпен белгілі. Ғұндардың Еуразиялық тарихта жауынгерлігімен аты шықты.
Ғұн мемлекетінің өрлеуі б.з.б. ІІІ ғасырда өмір сүрген Тұман шаньюйдің ұлы Мөденің атымен байланысты. Б.з.б. ІІІ ғасырда Мөде Қытаймен кескілескен соғыс барысында ғұн тайпаларын біріктіріп, ғұндардың билеушісі – шаньюй деген атақ алады. Ол шексіз билікке – «Аспан ұлы» деген атаққа ие болды. Сол кезде ғұн, үйсін, қаңлы елдері бір-біріне көрші, жақын елдер еді. Ғұндардың Хань әулеті арасындағы соғыс б.з.б. 188 жылы Хань әскерінің жеңілісімен аяқталды. Осы кезде ғұн басшыларының қол астына қазіргі Кореядан бастап қазақ жеріне дейінгі жер бағынатын болды.Ғұн империясында б.з.б. 71 жылы дағдарыс басталып, ол ақыры б.з.б. 55 жылы ғұн мемлекетінің екіге бөлінуімен аяқталды (оңтүстік және солтүстік). Дағдарысқа қытайлар тікелей қатысы болды. Олар көрші тайпалардың арасына лаң салып, оларды бір-біріне қарсы қойды. Оңтүстік ғұндар Хань империясына (Қытай) бағынды. Ал Чжи-чжи шаньюй бастаған солтүстік ғұндар тәуелсіздігін біраз уақытқа дейін сақтап қалды. Ғұндардың шаруашылық негізіне, соғыс қаруын қолдану дәстүрі жағынан жеткен жетістіктерге мәлімет беру.
Патриархалды-рулық қарым-қатынастардың белгілері өте күшті болған. Ғұндар 24 руға бөлінген. Олардың басында ағамандар тұрған. Ағамандар кеңесі мен халық жиналысы жұмыс істеген. Әскери тұтқындардан құралған құлдар да болған.
.
Ғұндар тәңірілік дінді ұстанып, түркі жазуын тұтынған. Сөйлеу тілі де түркі тілі болған.
|
. Қорытынды:
5-6 слайд
7 слайд
| |
6
7
|
Сәйкестендіру Қоғамы
Сәйкестендіру
|
Кореядан бастап қазақ жеріне дейінгі жер бағынатын болды.
Ғұн империясында б.з.б. 71 жылы дағдарыс басталып, ол ақыры б.з.б. 55 жылы ғұн мемлекетінің екіге бөлінуімен аяқталды (оңтүстік және солтүстік). Дағдарысқа қытайлар тікелей қатысы болды. Олар көрші тайпалардың арасына лаң салып, оларды бір-біріне қарсы қойды. Оңтүстік ғұндар Хань империясына (Қытай) бағынды. Ал Чжи-чжи шаньюй бастаған солтүстік ғұндар тәуелсіздігін біраз уақытқа дейін сақтап қалды.
Ғұндардың шаруашылық негізіне, соғыс қаруын қолдану дәстүрі жағынан жеткен жетістіктерге мәлімет беру.
*Жазба деректер ғұндар қоғамындағы өкімет белгісі туралы мәліметте қалдырған. Елді шаньюй басқарған. Одан кейін түменбасылар болды. Ғұндар қоғамында мал мен жерге жеке меншіктің пайда болуы, тұрпайы бюрократтық аппараттың құрылуы, алым-салық, жазу-сызудың болуы таптық қоғам мен мемлекеттің пайда болуын туғызды.
*Ғұндардың діни-наным, сенімдері ата – бабаның аруағына сенуі – дүниеге табынудың дәлелі. Жалпы ғұн тайпалары пұтқа табынған Ғұндар тәңірілік дінді ұстанып, түркі жазуын тұтынған. Сөйлеу тілі де түркі тілі болған.
«Аттила»туралы Кино фильмнен үзінді
Аттила жайында шағын көрініс көрсету, әңгімелеу
Сөздерді сәйкестендіріп орнына қою керек.
(жазған жұмысты тексеру)
* Ой толғаныс (Ғұн елінің билеушілері)
Мөде, Чжи чжи, Аттила
|
8 слайд
9 слайд
Сергіту
сәті
сұрақ-жауап
алу
10 слайд
Дәптермен жұмыс
11-18 слайд
Сұрақ-жауап
ауызша
|
8
|
Бекіту
|
Жаңа сабақты бекіту:
Сөйлемдерді толықтыр.
1).Қытайлар ғұндардың басшысын---------- деп атады.
2). «Ұлы Қытай қорғаны» биіктігі----------м.
3).Б.з.б.--------ғұндар екіге бөлінді.
4).Ғұндар------ рудан тұрады.
5).Ғұндар мен Қытай арасындағы соғыс қимылдары--------астам уақытқа созылды.
Анаграмма: сөздерді шешу керек
тиатал, еөмд, жчи ижч, анла
*. Жаңа сабақты картаға айқындап түсіру сыныппен (топпен)
|
Сөйлемдерді
толықтыра-ды
19 слайд
|
9
|
Баға
|
Үй тапсырмасын айтқан және сабақта белсенділік көрсеткен балаларға тиісті бағасын қою. Қойылған бағаларға қысқаша түрде сипаттама беру болып табылады.
§26.
|
20 слайд
Күнделікте-ріне бағаларын қойдыру.
|
Назарларыңызға рахмет!
Достарыңызбен бөлісу: |
