ҚАЗАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
БОӨЖ
Тақырыбы:
"М. Хайдеггер онтологиясының негізгі ұғымдары"
Орындаған: Шынасылова М.С
Тексерген : Бижанова М.А
АЛМАТЫ 202О
Жоспар.
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. М. Хайдеггер туралы мәліметтер.
2. Онтология ұғымы.
3 Хайдеггер философиясының жалпы сипаты.
Қортынды
Қолданылған әдебиеттер.
Кіріспе
Бірден айтуға тиістіміз: Хайдеггер философиясын түсіну үшін жаңа талап-тәртіпке көшірілген ой-пайым жүйесі қажет. Хайдеггер ойының соқпақтары дәстүрлі метафизика жолынан тыс жатыр. Белгілі бір таным деңгейіне жету үшін әуелі “дайын суреттермен” ойлау дағдысынан арылған жөн. Хайдеггерлік философияның ерекшелігі оның Болмысты бөлек, оқшау түсінетіндігінде жатыр. Әдепкі жұрт ұйғарымынша, дүниеде бар белгілі бір нәрсе қашанда бірдеңе жасап тұрады (өзінің міндетін немесе қызметін атқарады). Мысалы, тас жатыр, жылқы жайылып жүр, адам сөйлеп отыр. Хайдеггер ортаға аса маңызды сауал тастайды, “бар” дегеніміз не? Тас, жылқы, адамның “бар” екендігі бірдей ме? Тең бе?
Ойлана-толғана келе тосын байлам түйеді: бірдей емес. Тас – бар, жылқы – жайылуда (жайылу жағдайында жүр, “пребывает”), адам тірлік кешіп отыр. Тірлік кешу дегеніміз бар екендігінен тысқары шыға алу қасиеті, қаракеті. Бұл адам баласының әлемдегі ерекше жағдайын, айрықша орнын айқындайтын пассаж. Ол затияға ұстынды түрде ашық, өзіне-өзі қамақ емес. Адам құзырына қараған затияны назарынан сырт жібермейді.
Кезінде, біздің дәуірімізге дейін, дәстүрлі философиялық-психологиялық түсініктер адамды субъект, тұлға ретінде айшықтап, пысықтап келді. Мен, психика, сана. Хайдеггер адам табиғатын Dasein деп белгілейді. Бұл сөзді “осы-Болмыс” (“вот-Бытие”) деп аударып жүр. “Осы” деген тіркеме сөз белгілі бір нәрсенің кеңістіктегі орнын көрсетіп тұрған жоқ. Бұны түсіну – өте маңызды. Dasein – затияның, ұсынылған мәндеріне деген өзінің ашықтығын, мызғымай берік ұстап тұра алу жағдайы. Хайдеггер: “Адам “осы-Болмыстың” өзі ретінде өмір сүреді, демек, оның сәулесі”, – деп жазады.
1. Мартин Хайдеггер — неміс ойшылы, қазіргі заман батыс философиясында ең ықпалды философтардың бірі, экзистенциализм, Феноменология, деконструкция, герменевтика, постмодернизм, саясаттану теориясы, психология и теология салаларына айтарлықтай үлес қосқан ғұлама. Ол Құрлықтық философия (Continental philosophy) дәстүріне мұрагерлік етіп, өз ғұмырында таңдаулы, әрі таласқа толы еңбектер жазды. Әсіресе оның «Болмыс және уақыт» (Being and time) (1927) еңбегі ХХ ғасырдағы танымал бірегей туындылардың бірі есептелед
Мартин Хайдеггер ХХ ғасырдағы аса маңызды философтардың бірі есептеледі. Оның идеялары өмірдің түрлі салаларына терең әсер етті. Оның онтологиялық талдаулары оны экзистенциялизмнің аса маңызды жаратушыларының біріне айналдырды. Оның Осыболмыс (Dasein) ұғымын Сартрдың алғашқы шығармаларында айтылатын адам еркіндігінің субъективті өздігімен тең қарауға болмайды. Оның ой-толғаныстары көптеген философтарға ықпал етті. Мысалы Сартрдың өзі оның көптеген идеяларын тіке қабылдаған болатын. Оның кітаптары Германияда, Францияда, Жапонияда кең талқыланды. Тіпті 70 жылдардың өзінде Солтүстік Америка құрлығында оның ілесушілері көп болды.
Ол заманауи мода болған ұғымдардан – шындық, құндылық секілді ұғымдардан ашық бас тартты. Ол өз идеялар жүйесін этикалық тұрғыдан тануға қарсы болды. Осы секілді жағдайлар ол туралы көптеген қате түсініктер туғызды. Әсіресе оның саяси ұстанымы мен жеке әрекеттері қоғамның, оқымыстылардың сын садағына көп ілікті.
2.
Достарыңызбен бөлісу: |