XII жұп – тіл асты нерві. Сырқат тілін шығаруға тиіс. Тіл түзу тұр ма, жоқ па, тіл дірілдеп тұрған жоқ па дәрігер соған назар аударады. Жаңылтпаш айтқызу тәсілімен тілдің артикуляциясы тексеріледі. Тіл асты нервінің зақымдануы тілдің зақымданған жақ бөлігінің салдануына, тілді шығарғанда зақымданған жағына қарай қисайып тұруына әкеліп соғады. Ми қыртысы ядро байланыстары бұзылса, тілдің зақымданған жаққа қарсы бөлігінде орталықтан сал болады. Мұндайда ауыздан шығып тұрған тіл әлсіз жаққа қарай қисаяды, дизартрия құбылысы байқалады, бірақ бұлшық еттер сембейді.
