А. өрістеу жүрісі 3. ... 62-74.
Бұл жүріске ақ жағы: 9 рет 4. 91:12 (1-ші жалғасу), 10 рет 4. 811-913 (2-ші жалғасу), 7 рет 4. 211-313 (3-ші жалғасу), 3 рет 4. 510-513 (4-ші жалғасу), 3 рет 4. 111-213 (5-ші жалғасу) жүрістерімен өрбіткен. Бірінші жалғасу жүрісін талдап шығайық.
1-ші жалғасу жүрісі 4. 91:12
Бұл жүріске қара жағы: 4. ... 74:112, 4. ... 61-75. 4. ... 912-213 тарамдану жүрістерін жүрген. Мысал (Н. Құрманқұлов – Н. Нышанов) келтіре отырып сөйлесек, мына: 4. ... 74:112, 5. 811:914 513:82, 6. 61-72 213:512, 7. 213:53Х 92:13Х жүрістерден кейін ойынның басталуы тұздықтар тартысымен аяқталған
(№57 – диаграмма).
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
16
|
4
|
4
|
Х
|
15
|
15
|
2
|
2
|
|
39
|
Х
|
1
|
13
|
13
|
1
|
1
|
3
|
1
|
2
|
29
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 57 диаграмма
Осы ойында (Н. Нарботаев - Ә. Ақшораев) мына 5. ... 413-71, 6. 61-72 213:512, 7. 213:513 92:13Х жүрістері жүріліп, соңдағы пайда болған позиция №58 – диаграмма көрсетілген.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
16
|
4
|
4
|
|
3
|
15
|
2
|
2
|
|
37
|
Х
|
1
|
13
|
13
|
1
|
1
|
3
|
2
|
2
|
42
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 58 диаграмма
Б. Сембаев пен М. Молдакаримов былайша ойнап 4. ... 61-75, 5. 811-913 913-314, 6. 71-83 513:84, 7. 412:63Х 215:73Х ойынды тұздықтар тартысына әкеп тіреді.
Ал, Қ. Болатов пен Б. Абдулпаттаев бұл ойынды мына 6. ... 214:62, 7. 113-415 814-317, 8. 94:318 93:216, 9. 91:16 91:14 жүрістермен жалғастырып, тақта үстінде №59– диаграммадағыдай тұздықсыз позиция шығарды.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
|
7
|
2
|
14
|
15
|
|
4
|
|
|
32
|
|
|
14
|
14
|
14
|
2
|
2
|
5
|
|
36
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 59 диаграмма
Мұндай бірінші жалғасу жүрісінен кейін, екі жақта отаудағы құмалақтарын айырбастау ниетімен жүріп отырса, ойынның аяқталу кезеңіне бірақ жетеді екен. Ұтыс ақ жағында. Мысалға Ж. Өміралиев пен
Л. Ивашенконың ойынын келтірейік: (№60 – диаграмма) 4. ... 912-213, 5. 813-113 413:72, 6. 412:64 93:214, 93:216 91:116, 8. 312:516 814-316, 9. 93:23Х 76:33Х, 10. 91:18 92-13.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
2
|
1
|
|
|
3
|
16
|
Х
|
|
|
45
|
3
|
2
|
Х
|
3
|
15
|
5
|
3
|
4
|
|
59
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 60 диаграмма
Б. Өрістеу жүрісі 3. ... 512-71.
Соңғы жылдары ойын жарыстарында көбірек қолданылып жүр. Ақ жағы 12 рет 4. 811:914
(1-ші жалғасу), 7 рет 4. 61-72 (2-ші жалғасу) жауап берген.
1-ші жалғасу жүрісі 4. 811:914.
Жүріс бір қарағанда күшті-ақ сияқты. Себебі қара жағы ақ жағының бесінші отауындағы «байды»
4. ... 213:512 жейтін болса, ақ жағына бірінші отаудан тұздық 5. 92:13Х?? Алуына мүмкіншілігі бар. Бұл ойын (Г. швыряев – Б. Есжанов) солай жалғасты да, одан әрі қарай мынадай жүрістер 5. ... 65:114, 6. 81-92 мәжбүр 414-81, 7. 72-82 78:52, 8. 92-1Х 94-315, 9. 315-819 55-92, 10. 415-93 316:94 жасалып, тақта үстінде 61-ші диаграммадағыдай көрініс пайда болады.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
4
|
22
|
5
|
6
|
3
|
4
|
1
|
3
|
Х
|
|
42
|
4
|
17
|
2
|
2
|
2
|
3
|
5
|
4
|
5
|
30
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 61 диаграмма
Бұл позициядан кейін отаудағы құмалақтардың орналасуын шолып өтсек, қара жағының оң қанатындағы құмалақтар түгелдей дерлік ойнап тұр да, ақ жағының позициясы қысылшаң жағдайда. Сондықтан ол келесі 11. 217-95 мәжбүр жүрісін жүреді.
Жоғарғы ойындағы 5. 92:13Х? қате жүрістің орнына 5. 412:66 315:83Х, 6. 93:23Х 92-115
(Н. Матросов – Н. Нарботаев), немесе 5. 81-93 65:114, 6. 412:62 315:82 (С. Тілеуқұлов – А. Кәрімов), немесе 5. 213:54 91:114, 6. 72-83 76:314, 7. 93:23Х 315:84 (Б. Жұмабек – Т. Бейсенов) жүрістерін жүрген дұрысырақ.
В. Өрістеу жүрісі 3. ... 11-213.
Бұл жауап жүрісі 80-шы жылдардың басында жарыстарда жиірек кездесетін. Ақ жағы: 6 рет 4. 111:214 (1-ші жалғасу), 2 рет 4. 310-313 (2-ші жалғасу), 2 рет 4. 510-513 (3-ші жалғасу), 1 рет 4. 91-11 (4-ші жалғасу), жүрістерімен жауап беріпті. Осы ойындардың басталуын ойнап көрейік.
1-ші жалғасу жүрісі 4. 111:214
Қара жағының 4. ... 312:512 тарамдану жүрісінен кейін (Б. Сембаев – Б. Азімжанов), 5. 12-214 913-32, 6. 813-216 814-34, 7. 217:94 76:316, 8. 96:516 65:16, 9. 22-31 92-11, 10. 21-32 72-85 жүрістері жүрілсе, тақта үстінде позиция (№62 – диаграмма) тең жағдайда өрбиді.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
5
|
1
|
1
|
|
16
|
6
|
5
|
6
|
|
44
|
1
|
|
2
|
15
|
3
|
4
|
4
|
3
|
1
|
44
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 62 диаграмма
Осы ойынды (Б. Сембаев – Қ. Құлымбетов) былайша жалғастырса 6. ... 92:14, 7. 94:34 75-217, 8. 81-92 92:12, 9. 92-15 15-515, 10. 72-81 71-816. Мұндай жүрістерден кейін, қара жағының позициясында
(№63–диаграмма) артықшылық бар. Себебі, ол бірнеше жүрістен кейін, өзінің 8-ші отауына екі айналымнан артық құмалақтар жинап, ақ жағының отауларынан (артқы отаудан бастып) тұздық алудың қаупін туғызады.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
16
|
|
4
|
15
|
15
|
1
|
4
|
1
|
|
28
|
|
17
|
13
|
13
|
1
|
2
|
1
|
1
|
1
|
28
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 63 диаграмма
Осы ойын (Н. Нарботаев – Д. Капаев) одан әрі қарай былайша жалғасатын болса 7. 413:76 415:96, 8. 11-218 815-42?, 9. 12-220 35-72, 10. 315:82 518-45 тақта үстіндегі (№64 – диаграмма) жағдай теңесіп кетеді.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
4
|
1
|
4
|
9
|
1
|
5
|
3
|
6
|
7
|
|
32
|
1
|
21
|
2
|
5
|
6
|
7
|
7
|
6
|
3
|
32
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 64 диаграмма
Тоғызыншы отаудан жүріп қорғану жүйесі.. 1. 79:610 99:811
Жетпісінші жылдардың орта шамасынан бастап жарыстарда қолданылып жүр. Кезінде біздерге
1. 99-811 әлсіз, өріссіз жүріс ретінде танылса,ал көршілес қырғыз елінің шебер тоғызқұмалақшылары көптеген жарыстарда қолданып, ойынды өз пайдасына шешіп жүргендіктен, бұл жүрісті «қырғызша қорғану жүйесі» деп те атап жүрміз.
Бұл қорғану жүйесіне қарсы, ақ жағының ойын тәжірибелерінен келіп шыққан, негізінен екі түрлі варианты бар. 1) 2. 610-61 (112 рет) және 2) 2. 72-812 (17 рет). Ал, 2. 910:92 немесе 2. 811:92 варианттары әлсіз жүрістер болып есептелінеді.
Негізгі түрі 2. 610-61.(1. 79:610 99-811)
Бұл жүріске қара жағы 27 рет 2. ... 79:62 (А. өрістеу), 66 рет 2. ... 89:74 (Б. өрістеу), 16 рет 2. ... 211-311 (В. өрістеу) 3 рет 2. ... 61-710 (Г. өрістеу) жүрістерін жүрген.
Б. Өрістеу жүрісі 2. ... 89:74.
Мынадай айырбастау жүрістерінен кейін (С. Мағауов – Б. Жұмабеков), 3. 111:212 79:64, 4. 513:83 512:73Х, 5. 314:74 114:54 №65 – диаграммадағыдай тең позициялы тұздықтар тартысы жасалды. Кімде-кім тұздықты ұтымды пайдаланса, сол ойынды өз пайдасына шешеді. Жетінші отаудағы тұздық атсырату жағынан келгенде, сегізінші отаудағы тұздықтан әлсіздеу болады.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
5
|
Х
|
1
|
5
|
3
|
14
|
14
|
3
|
1
|
|
15
|
4
|
15
|
2
|
16
|
|
3
|
Х
|
15
|
14
|
31
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 65 диаграмма
Егерде, қара жағы (А. Айтмағанбетов - Ә. Ақшораев) тұздық алмай ойынды былайша жалғастырса 4. ... 93:214!, 5. 61-73 512:74, 6. 314:74 мәжбүр 313:63Х позициялық артықшылық алады. Мәселен, ақ жағы өзінің 5. 61-73 мәжбүр жүрісінің орнына 5. 913-314, 5. 814-314, 5. 313-63 немесе 5. 413-73 жүрістерінің біреуін жасаса да, жетінші, алтыншы немесе бесінші отауларынан тұздық беріп қояды.
Ал, егерде ақ жағы (Ә. Ақшораев – С. Мағауов) 5. 72-815 жүрісімен ойнаса, 5. ... 113:414, 6. 71-816 513-817, 7. 817-63 75:24, 8. 42-54 мәжбүр 65:18, 9. 81-915 314:72, 10. 64-914 415-917 жүрістері жүріліп ойынды теңестіріп алады.
Ақ жағы 4. 513:83Х жүрісімен тұздық алса, ойынды одан әрі қарай төмендегідей жауап жүрісін жүрсе (Н. Жүнісбаев – Ғ. Ажмағанбетов), 4. 71-814 71-83, 5. 513:84 93:214, 6. 313:63Х 114:53Х ойынның бастапқы кезеңі (№66 – диаграмма), тұздықтар тартысына келіп тіреледі.
Атсыраған жағы ұтылады.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
2
|
1
|
2
|
Х
|
14
|
14
|
14
|
3
|
1
|
|
25
|
4
|
1
|
2
|
15
|
Х
|
2
|
2
|
16
|
14
|
30
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 66 диаграмма
Бұл ойынды қара жағына, 6. ... 413:73Х жүрісімен де ойнай беруге болады. Ал, егерде ақ жағы 6. 313:63Х орнына, 6. 71-816 жүрісін жүрсе, ойын тұздықсыз сайысқа айналады.
Қара жағы 4. ... 112:314 мүмкіншілік жүрісімен (Ә. Ақшораев – Ж. Өміралиев) жүрсе, төмендегі жүрістерден кейін (№67 – диаграмма), тең жағдай шығады: 5. 413:73Х 513:816, 6. 215-7Х 95:44, 7. 15-517 84:24, 8. 911-42 514:92, 9. 518-44 15-56, 10. 51-66 мәжбүр 84:24.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
6
|
1
|
Х
|
8
|
6
|
3
|
17
|
6
|
1
|
|
52
|
6
|
|
7
|
4
|
|
6
|
5
|
3
|
1
|
30
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 67 диаграмма
Ал, егерде ақ жағы (М. Нүсіпалиев – Б. Сембаев), 6. 913-32? 96:516, 7. 217:92 415-93, 8. 45-83 мәжбүр 315:84, 9. 42-55 мәжбүр 92-19, 10. 41-56 мәжбүр 91:112 жүрсе, қазанына 68 құмалақ жинаған қара жағы ұтысқа ие болады.
Енді, мына ойында (Т. Телғараев – М. Молдакаримов) 5. 214:63Х 513:816, 6. 415:96 85:33Х, 7. 914-42 315:82, 8. 17-75 83:12 жүрістері жүріліп тұздықтар тартысына келіп тірелді.
Қара жағы, мына 4. ... 414:514 мүмкіншілік жүрісімен жүрсе (Н. Құрманқұлов – Л. Әшімов), төмендегі жүрістерден кейін тақта үстінде (№68 – диаграмма) тең позиция пайда болады. 5. 314:73Х 513:816, 6. 416-15 114:54, 7. 42-51 97:64, 8. 17-74 86:44, 9. 12-220 11-24.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
2
|
1
|
Х
|
6
|
3
|
4
|
14
|
4
|
|
|
50
|
1
|
20
|
6
|
|
3
|
1
|
4
|
1
|
14
|
28
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 68 диаграмма
Ақ жағының негізгі мақсаты құмалақтарын «9-шы» отауға жинап, қара жағын «атсырату» болса, қара жағы ақ жағының екінші отауында жатқан 20 құмалақты (әлсіз байды жүре қалған жағдайда орнынан тұздық алуға болады) пайдаланып, қазанына құмалақ жинай беруі керек.
Қара жағының мына мүмкіншілік 4. ... 511-61 (Д. Поляков – Б. Айдынбеков) жүрісіне назар аударсаңыздар, төмендегі жүрістерден кейін, тұздықтар позициясына айналған позиция (№69 – диаграмма) пайда болды: 5. 214:63Х 94:316, 6. 415:92 84:23Х, 7. 914-42 115:64, 8. 517-33 94:34, 9. 817-62 92-11, 10. 111-27 14-418.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
5
|
7
|
Х
|
7
|
18
|
18
|
8
|
1
|
|
41
|
1
|
Х
|
2
|
5
|
3
|
3
|
4
|
2
|
4
|
32
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 69 диаграмма
Жоғарғы ойынды (Ж. Өміралиев – Л. Иващенко), төмендегі жүрістермен ойнаған күнде де, тең позиция (№70 – диаграмма) шығады: 6. 515-15 413:73Х, 7. 914-417! 86:418, 8. 91:116 75:26, 9. 64-91 71-83, 10. 19-92 96:54. Ақ жағына, бұл позициядан кейін өзінің 9-ші оауындағы байды таратпауға толық мүмкіншілігі бар.
9 8 7 6 5 4 3 2 1
1
|
3
|
|
Х
|
5
|
2
|
14
|
3
|
|
|
57
|
2
|
2
|
5
|
2
|
|
2
|
Х
|
18
|
2
|
44
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9
№ 70 диаграмма
Тақта үстінде, мынадай жауап жүрісімен де ойнай беруге болады (Ә. Ақшораев –
Л. Әшімов) 4. 213:512 71-83, 5. 12-22 61-71, 6. 61-73 113-415, 7. 913-316 12-24, 8. 316:96 12-26, 9. 515-14 316:94, 10. 417-26 89:78 тұздықсыз күрделі ойын. Қара жағы 5. ... 93:23Х жүрісімен тұздық алған жағдайда да, күрделі ойын болады.
Достарыңызбен бөлісу: |