Перцептивті қозғалыстың төрт операциясы және төрт деңгейі бар:
өзін-өзі тануы;
қарым-қатынас партнерін тануы;
өзара түсініктік жағдайында бірлескен іс-әрекет;
эмоциялық қатынастардың іске асырылуы;
«Апперцепция» - апперцептио деген лат.сөздерінен алынған. (Лат. «ап» - үстеме жұрнақ, «перцепцио» - қабылдау. Қаз. қабылдауға қосымша деген мағынаны білдіреді).
Қабылдаудың тұтастығы -қабылдаудың обьектісі кейбір жеке қасиеттерден, жеке бөліктерден түрғанымен , біз оларды бүтіндей, тұтастай қабылдаймыз.
Қабылдаудың құрылымдылығы....................................................................
Қабылдаудың мағыналылығы- бұл ерекшелік те қабылдаудың түйсіктерден негізгі айырмашылығын жақсы көрсетеді. Ол обьектілердің мазмүнын жақсылап түсінбейінше, белгілі тұжырымдар мен сөз арқылы аталмайынша, ол толық қабылданбайды. Қабылдауда обьектінің аты сөзбен /екінші сигнал жүйесі/ берілсе, қандай нәрсе болса да, оңай және тез қабылданады. Мәселен, өзіміз түсінбейтін тілде сөйлеген сөздерді мүлде үқпайтын болсақ, азын-аулақ хабарымыз бар тілді шала -шарпы қабылдаймыз. Адам ана тіліндегі сөздерге жақсы толык түсінетіндіктен ғана оларды толық қабылдай алады.
Қабылдаудың таңдамалылығы- толып жатқан обьектілердің ішінен біреуін іріктеуіміз қабылдаудың таңдамалалығы делінеді.
Қабылдаудың тұрақтылығы- деп-сырткы жағдайдың өзгеруіне қарамастан заттардың кейбір қасиеттерінің бір қалыпты болып, қабылдануын айтады: мәселен, біздің алдымыздағы телеграф бағаналарының бір бірінен қашықтығы көздің тор қабығында бірдей сәулеленбейді. Сонда да біз олардың шамасын бір-біріне тең деп қабылдаймыз. Өткені, олардың шындықтағы қалпы осындай. Осы заңдылықты түсіндіретін мысалдар толып жатыр.
«Иллюзия» - Әрқашан да қабылданатын затқа, н/е қүбылысқа қабылдау сәйкес келе бермейді. Түрлі себептерге байланысты шындықты бүрмалап, теріс қабылдайтын кездер де болады.
Түрлі себептерге байланысты шындықтағы обьектілерді қатеқабылдауды иллюзия деп атайды. Иллюзия сан алуан себептерге оаиланысты паида болады.«Галлюцинация» -(лат. Alcinatio- мағынасыз шатпақ, сандырақ, орындалмайтын қиял)- сыртқы қоздырғыштың әсерінсіз, санада пайда болатын бейне. Галлюцинациялар қатты шаршаңқылықтан, ішімдіктен, кейбір психотропты заттардан және кейбір психикалық аурулардың кесірінен пайда болады. Берілген терминді 1817 жылы Ж.Э.Эскирол атты ғалым енгізген болатын.
Қабылдаудың түрлері: ерікті және еріксіз. Модельдік, көрнекі, аудиториялық, зақымдауды, дәмді.
Достарыңызбен бөлісу: |