мемлекеттің талаптары – олар қоғамның өмірлік іс-әрекетін реттеу үшін қажет - Мемлекеттік басқаруды құқықтық реттеу - бұл мемлекеттік органдарды ұйымдастыру және олардың әрекет ету ережелерін орнату бойынша мемлекеттің іс-әрекеті
- Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы
| | | - Мемлекет (оның органдарының) және қоғам, азаматтар арасындағы қатынастар
| - Аталмыш қатынастар негізінде мемлекеттік-басқарушылық ықпал қалыптасады (мемлекеттік аппараттың қоғамды басқаруы)
| - Мемлекет ішіндегі, оның органдары арасындағы қатынастар
| - Бұл қатынастар оларды жүргізу затына және оларды басқаруға қажетті мемлекеттік билікке байланысты туындайды
| - Мемлекеттік басқару процестеріне тартылған адамдар арасындағы ерікті қатынастар
| - Кәсіби мемлекеттік қызметке (мемлекеттік органдардың кадрлық құрамы) және қандай да бір мәселелерді шешуге қатысты мемлекеттік органдарға жүгіну себептері бойынша туындайды
| - Кесте 1 – Мемлекеттік басқарудағы құқықтық реттеудің пәні
- Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы
- Мемлекеттік органның құқықтық мәртебесінің элементтер тобы
- Елдің мемлекеттік органдар жүйесіндегі мемлекеттің органның орналасқан жері мен табиғаты. Органдардың заң шығару, атқару және сот билігіне (горизонталды) немесе орталық және жергілікті басқару органдарына (вертикалды) қатыстылығы
- Мемлекеттік органның құзыреттілігі – жекелеген басқарылатын объектілерге қатысты мемлекеттік органның басқару функциялары мен құзыреттілігі жиынтығының құқықтық көрінісі. Мұнда заңды түрде бекітіледі: нақты мемлекеттік орган үшін басқару функцияларының жиыны; құзыреттілік құрамы; басқарылатын объектілердің тізімі
- Мемлекеттік органның ұйымдық құрылымын, оның әрекет ету формалары, әдістері мен процедураларын құқықтық бекіту
- Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы
- Құқықтық реттеу әдісі – мемлекеттік аппаратқа енетін әлеуметтік басқарушы жүйелердің әлеуметтік-құқықтық сала мен оның құраушы элементтеріне ықпал етуінің құқықтық тәсілдері, құралдары мен әдістерінің жиынтығы
| | | - Құқықтық реттеу әдісі сипаттайды:
| - Құқықтық реттеу субъектісі (көзі), яғни сәйкес құқықтық нормаларды шығаруға өкілетті орган
| - орталықтанған, императивті реттеу (субординация әдісі);
- орталықсызданған, диспозитивті реттеу (координация әдісі);
| | | | | | | - Басқарушылық процестердегі іс-әрекетті анықтайтын құқықтық нормалардың мәні мен мазмұны құқықтық реттеу тәсілдерінен тәуелді болады
| - Тәсілдері;
- Позитивті міндеттеу – тұлғаларға белгілі оңтайлы әрекеттерді жүзеге асыруға тікелей міндетті жүктеу;
- Тыйым салу – тұлғаларға белгілі іс-қимылды жүзеге асырудан бас тарту міндетін жүктеу;
- Рұқсат беру – тұлғаларға өзінің белсенді іс-қимылын жүзеге асыру құқығын ұсыну
| - Кесте 2 – Құқықтық реттеу әдісі
- Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы
- Құқықтық нормалардың жіктелуі
| | | - Регулятивті (реттеу) нормалары
| - Қатынасушыларға құқық ұсыну және міндет жүктеу жолымен қоғамдық қатынастарды реттеуге тікелей бағытталған нұсқаулардан тұрадтын нормалар
| - міндеттейтін, тыйым салушы және құқық беретін
| | | - Құқықтық жауапкершілік шаралары мен санкция қолдану тәртібін реттеуге бағытталған (мемлекеттік-мәжбүрлеу шаралары) нормалар
| - Аталмыш нормалар құқықтық жауапкершілік түрлері бойынша жіктеледі
| - Мамандандырылған (арнайы) нормалар
| - Реттеу және қорғаныс нормаларын толықтыру қасиетіне ие нормалар
| - жалпы (жалпы тыйым салатын);
- дефинитивті (нормативтік-құқықтық актілердегі түсініктер мен анықтамалар);
- декларативті( нормалар-қағидалар);
- оперативті
- коллизиялық – нормалар арасындағы таңдауды реттейтін
| - Нормалардың мазмұны бойынша
| - Абсолютті анықталған, салыстырмалы анықталған, жағдайлық, баламалы, факультативті, императивті, диспозитивті; негізгі (генералды), бөлшектенген, вариативті; жалпы, ерекше және ұсынушылық; сыйақылаушы
| | - Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы
- Кесте 3 – Құқықтық нормалардың жіктелуі
Достарыңызбен бөлісу: |
