КАМПИЛОБАКТЕРИОЗ (Вибриоз)
КАМПИЛОБАКТЕРИОЗ (Camhylobacteriosis) –мүйізді қара малының індетті ауруы, ол іш тастаумен, жиі қайталап күйлеуімен және уақытша қысыр қалуымен сипатталады.
ТАРАЛУЫ: Вибриоз барлық еледерде кең тараған ауру.
ҚОЗДЫРҒЫШЫ: Camhylobacter fetus – полиморфты, қозғалмалы, теріс граммды микроб, Жағындыда S немесе үтір формалы, Екі негізігі қоздырығышы бар, біреуі ірі қараға, екіншісі қойға патогеннді. сыртқы ортаға аз төзімді
ЭПИЗООТОЛОГИЯЛЫҚ ДЕРЕКТЕРІ
Сезімтал малдар: ірі қара, қой, сирек ешкі
Індеттің шығу көзі- іш тсатаған ауру малдар, ауру бұқалар
Қоздырғыштың шығу жолы: қоздырғышты іш тастағанда жыныс мүшелерінен аққан ертінділермен 3-10 айға дейін шығарады. Бұқаларда шәуетімен 1 жыл, қойларда 1,5 жыл шығарады.
Қоздырғыштың ену жолы: Сау малдарға жыныс жолымен жұқтырады, ал қойларда алиментарлы
Аурудың таралуына себеп болатын жағдайлар: малдарды ұрықтандыруды дұрыс жолға қоймағанда
Жыл мезгілі: көктем
Аурудың қарқындылығы: эпизоотия
ПАТОГЕНЕЗ Бактерия ағзаға түскен соң жыныс мүшелерінде тез көбейеді. жатырда және іштегі төлдің қабаттарында қабыну процессі туындайды, плацентарлы қанайналымы бұзылып, мал іш тастап кетеді. Бұқаларда қоздырғыш аталық безде, оны придаткасындапрепуция қабында орналасып, ешқандай патологиялық өзгеріс тудырмайды.
КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ
Жасырың кезеңі 2-3 жұма
Аурудың ағымы: жіті,
Ауру формасы: .
Жіті жүргенде: (танаулық формасы) ыстығы көтеріледі, демалысы жиілейді, танауының клегейі қызарып, танауынан шұбырып ертінді ағады, құрғақ жөтел, азықтан қалады. Содан соң танауының клегей қабатында ұсақ сары түстес түйіндер пайда болады, сырты қызыл түстес қоршалады, содан соң түйіндер ыдырайды, және әртүрлі формалы (дөңгелек, сопақша) ойық жараға айналады, олардың жиектері иреңделген, түбінде іріңді эксудат болады немесе оған қан араласады. Танауынан қанды-іріңдң жалқаяқ ағады, Жақасты лимфа безі ісініп кетеді, ауырсынады, ыстық, содан соң тығыздалып, кедір бұдырлы, қозғалмайтын болып кетеді. Кейде онда абцесс пайда болады.
Терілік формасында: басы, мойны, аяқтары, ұмасының терісінде ұсақ түйіндер пайда болады, олар іріңді-некрозды жалқаяққа толып тұрған ойық жараға айналады. Ойық жараның қасынан өтетін лимфа тамырлары шнур тәрізді блеуленіп ісіп кетеді, оның бойында абцесс немесе іріңді жаралар пайда болады. Аяқтары ісініп, мал ақсайды. Аурудың 2-4 жұмасында танау қуысы бітеліп, түшкіріп, пысқырған кезде қанды-іріңді зат шығады. Ауру жіті жүргенде 8-30 күн жүріп, мал арықтап, өледі немесе созылмалы түріне айналып кетеді.
Созылмалы: (өкпелік формасы) жүргенде ыстығы бір жоғарылап, бір төмендейді, мал әлсізденіп, ариды, сирек құрғақ жөтел және өкпе эмфиземасы пайда болады. Танауынан қан ағып, жақ асты лимфа безінің бір жағы ісініп кетеді, желіні, ұмасы ісінеді. Танауының клегей қабатынан жұлдызшалы тыртық немесе ақ түсті дақ байқауға болады. Ауру бірнеше айдан бірнеше жылға созылады.
ПАТОЛОГОАНАТОМИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ Өлексе арық, Терісінде, танау қуысында, көмей, кеңірдекте ойық жарамен, тыртықтар болады. Ішкі мүшелерінде, жиі өкпесінде ақ-сұр түсті маңқалық түйіндер болады, көлемі тары дәнінен орман жаңғағындай,. Өкпесінде қызыл гепатизация іріңді, некрозды қабынумен табуға болады. Созылмалы, симптомсыз түрлерінде өкпе, лимфа бездерінде бірен сараң ізбестелген түйіндер болады. Егер малдың тірі кезінде диагноз қойылса, өлексені жармайды.
ДИАГНОЗ Жіті жүргенде клиникалық белгілері жақсы білініп, диагноз қою оңай. Қазіргі кезде маңқаны серологиялық (КБР) және аллергиялық жолдармен қоюға болады. Маңқаны аллергиялық тексеруді маллеинизация деп атайды.
АЖЫРАТУ ДИАГНОЗЫ Індетті лимфангит, сақау, танау қуысының созылмалы катары. Қажет болса маллеинизация жүргізу арқылы ажыратады.
ЕМІ емдеуге тиым салынған.
ИММУНИТЕТІ вакцинасы жоқ.
АЛДЫН АЛУ ШАРАСЫ Маңқаның қолайлы шаруашылыққа ендірмеу үшін малдарды осы аурудан таза шаруашылықтан әкуеледі және алдын ала маллеинизация жасап алады. Әкелінген малдарды 30 күн профилактикалық карантинге қойып, маңқаға клиникалық және аллергиялық тексереді. Шаруашылықтағы барлық жылқыларды жылына бір рет малеинизация арқылы тексеріп отырады. Егер жылқы малын етке немесе сатуға жіберсе, онда сою алдындағы малеинизацияны міндетті түрде жүргізіп, анықтама, куәлікте көрсету керек. Егер малдың құжатында ондай мәліметтер болмаса, ондай малдар етке қабылданбайды.
САУЫҚТЫРУ ШАРАЛАРЫ: Егер шаруашылықта маңқа шықса карантин қойылады. Малдарды сыртқашығаруға, кіргізуге, топтастыруға, союға, сатуға тиым салынады. Ауру малдарды өлтіріп, өртеп жібереді, қалғандарын әрбір 15 күн сайын маллеинизация арқылы тексеріп, оң реакция бергендерін жойып отырады, қалғандарын 15 күннен соң тағыда малеинизация арқылы тексереді. Қора жайды, құрал-жабдық, киім кешек, аттың ер-тұрмандарын дезинфекциялайды. Қи, төсеніш, азық қалдықтарын дезертіндімен ылғалдандырып, өртеп жібереді. Дезинфекцияны әрбір 15 күн сайын 3 пайызды күйдіргіш натрий, 3 пайызды белсенді хлормен жүргізеді.
Шаруашылықты соңғы жағдайдан соң және үш рет маллеинизацидан теріс реакция алған соң және қортынды дезинфекция жасаған соң 45 күн өткеннен кейін қолайлы деп санап, карантинді ашады.
Достарыңызбен бөлісу: |