«Таратушы құрылғылары бойынша электр құрастырушы» мамандығы бойынша «Қосалқы станциялармен тарату тораптарының
Дата 04.07.2018 өлшемі 14,67 Mb. #46424
Атырау Индустралды колледжі 0902012 «Таратушы құрылғылары бойынша электр құрастырушы» мамандығы бойынша «Қосалқы станциялармен тарату тораптарының электр беріліс желілерінің электржабдығы» пәнінен Тақырыбы: Электр кабельдері,сымдар, және электр баусымдар (шнуры) Мақсаты: а) Білімділігі - Сымдардың, кабельдердің қималары, маркілері,бұйымдардың сипаттамалары,түрлері туралы түсінік беру. Сымдармен кабельдердің ток өткізгіш бұйымдардың электртехникалық маңызын меңгерту. ә) Дамытушылық – Пәнаралық байланысты жүзеге асыра отырып, студенттердің шығармашылық қабілетін дамыту, жеке тұлғаны ізденімпаздыққа ынталандырып, мамандыққа дұрыс бағдар беру. б) Тәрбиелік– Студенттердің еңбекке деген сүйіспеншілігін арттыру, ұқыптылыққа, үнемділіке баулу. Әдісі: Интерактивті тақтаны пайдалана отырып сымдар мен кабельдердіңтүрлерін, құрылысын қолданылуын түсіндіру,сұрақ-жауап, есеп шығару. Көрнекті құралдар: Слайдтар, мультимедиа, оқулықтар, сымдар Пән аралық байланыс: Электротехника, физика, материалтану 1. Электрсұқпа рoзетка 2. Сымдарды қосу 3. Гальбаникалық элемент 4. Электр шамы 5. Сымдардың қиылысуы 6. Электр шанышқы 7. Аккумулятор 8. Ажыратқыш. Гальваникалық элементтер батареясы немесе аккумулятор Гальваникалық элемент немесе аккумулятор Қауіпсіздік ережесі Электротехникалық материалдар Технологиялық карта Жұмыс үстелі Сымды бұрау Оқшаулауыш таспа Электр схемасы Гальваникалық элемент Монтер пышағы " Электр кабельдері, сымдар және баусымдар (шнуры) " Монтажды сымдар мен кабельдер электрлік аппараттарда және басқа электротехникалық қондырғыларда түрлі қосындыларды жасауға арналған. Монтажды сымдардың және кабелдердің тоқөткізгіш желілерін өткізгіш мыстан жасайды. Олар 1 сымды және көпсымды болуы мүмкін. Монтажды сымдардың желілерінің қимасы 0.05 -2.5 мм 2, Кабельдікі -0.35-2.5мм2. Желілер саны 1- ден 52- ге дейін. Жоғары қыздыруға төзімді (200-220%) Монтажды сымдарда никельденген мыс желілерін қолданады. Монтажды сымдар және кабельдер 1. Монтажды сымдар мен кабельдер туралы түсінік Кабель (голл. kabel – канат , сым арқан ), электрлік– сырты қорғағыш қаптамамен қапталған, бір немесе бірнеше оқшауланған өткізгіштерден (ток өткізетін талсымдардан) тұратын өткізгіш. Кабель электр энергиясын және сигналдарды қашықтыққа жеткізу үшін пайдаланылады. Кабельдің құрылымы оны тарту (су және жер астында, ауада, зиянды ортада т.б.) және пайдалану ерекшеліктеріне қарай әр түрлі болып жасалады. Күштік кабельдер Бақылау кабельдері Арнайы кабельдер Байланыс кабельдері Ақпарат кабельдері Жарықты –диодты кабельдер Күштік кабельдер үлкен өндірістерде қолданылады Брондалған күштік кабель 1-Тоқ өткізгіш талсым 2-Талсымдардың оқшауламасы 3-Белдеулік оқшаулама 4-Мырыштық қабат 5-Қорғаныстық жабын Жеке мырышталған домалақ талсымдары бар күштік кабель 1-Тоқ өткізгіш талсым 2-Жартылай өткізетін қағаздан жасалған экран 3-Қағаз-майлы оқшаулама 4-Жартылай өткізетін қағаздан жасалған экран 5-Мырыштық қабат 6-Сіңдірілген кабельдік жіптермен толықтыру. 7-Сымды брон 8-Қорғаныс қабаты 10кВ кернеудегі секторлы талсымды және белдеулік оқшауламалы үш фазалы кабель 1-Тоқ өткізгіш талсым 2-Фазалық оқшаулама 3-Белдеулік оқшаулама 4-Толықтыру 5-Мырышты немеме алюминий қабықша 6-Бронның астындағы жастық 7-Екі болат таспадан тұратын брон 8-Сыртқы коррозияға қарсы жабын Бақылау кабельдері: басқару, бақылау және автоматтандырылған тізбектер үшін арналған. Жылжымалы объектілерді басқару тізбектерінде көп сымды, аса иілгіш немесе иілгіш мыс талсымдар қолданылады. Арнайы кабельдер- жару жұмыстарына арналған кабельдер және тағы басқалар болып бөлінеді. Бұл кабельдерді геологиялық , геодезиялық жұмыстарда пайдаланады. Байланыс кабельдері қолдану аймағына қарай магистральды, облыс ішілік, қалааралық және су ішілік деп бөлінеді. Ақпарат таратушы кабельдерге - антенна, телефон, компьютер кабельдері жатады. Коаксиальный кабель с наконечником Жарықты-диодты кабель – күштік кабельдің өте қызықты түрі. Мөлдір ашық қаппен қапталған оқшауламасы бар ТПЖ-ның бойымен әр түрлі жарықты-диод қосымша сымдар тізбектеп жалғанған бұл кабельдермен тек қана декоративті түрлі-түсті суреттер, картиналар салуға болады әр түрлі механизмдерде және сахналық аппаратураларды қосқанда қолданылады. Бұл кабельдің тиімділігі үзілген жерін іздеуді қажет етпейді, өйткені үзілген жердегі диодтар жарық бермейді. Бұл кабельдерді «Дюралайт» фирмасы дайындайды. Күштік кабельдерден басқа компьютерлік жарық беруші сымдар бар. Осындай сымдармен жарық беру арқылы бірнеше түрде қызықты, компьютерлік дизайн жасауға болады. 2. Монтажды сымдар мен кабельдердің маркілері Көптеген кабельдер мен сымдардың оқшауламалық қабы сыртқы механикалық әсерден мақта мата өріммен қорғалған болады. Сымдардың салаларының және оқшауламамалық қабының материалына қарай маркілейді. Маркіні әріппен жазады: АПН, ПРТО, ПГВ. Әріптер мынаны білдіреді: А – алюминий сала(егер бұл әріп жоқ болса, онда мыс салалы болғаны); Р – резеңке оқшауламалы ; В – полихлорвинил оқшауламалы , Н – наирит оқшауламалы, П – сым , ПП – жалпақ сым , О – өзара оқшауланған сымдардың ортақ бір қабы бар ; Т – труба ішімен жүргізуге арналған сым ; Г – иілгіш сым ; Д – қос сым , Ш - баусым ВВГ-күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған, Салалары мыс материалынан жасалған, сыртқы қорғанысы жоқ. Жиілігі 50 Гц, 600-1000 В кернеудегі электр тогын тарату және жіберу үшін арналған күштік кабель . 1-ден 5-ке дейінгі салалардан тұрады, Қимасының диаметрі 1,5 тен 240 мм2 дейін. АВВГ— күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған, салалары алюминий материалынан жасалған , сыртқы қорғанысы жоқ. Жиілігі 50 Гц, 600-1000 В кернеудегі электр тогын тарату және қолдану үшін арналған күштік кабель. 1-ден 5-ке дейінгі салалардан тұрады. Қимасының диаметрі 1,5 тен 240 мм2 дейін. ВББШВ — мыс салалы брондалған күштік кабель. Кабельдің саласы бір сымды немесе көп сымды болып келеді. 1-ден 5-ке дейінгі саладан тұрады. Қимасы 1,5 мм2 – 240 мм2 .ТПЖ- оқшауламасы бар, сыртқы қабы бар, оқшауламамен кембриктің араларында ПВХ қолданылады. Содан кейін екі лентамен брондайды. ПП –Жалпақ сым, саласы бір сымды мыстан жасалған. Оқшауламасы ПВХ-дан және сыртқы қабығы да ПВХ-дан жасалған. Салаларының саны 2 немесе 3, қимасының размері 1,5 тен 6 мм2 дейін. Стационарлық жарықтағыш жүйелерде, сонымен қатар жарықтандыруда, розеткаларды монтаждауда қолданылды. Номинальдық кернеуі 250 В, жиілігі 50 Гц. -15 тен +50 С дейінгі аралықта қолданылады. Майысу радиусы 10 дециметрден аспау керек. ПБППг (ПУГНП) сымдары ПУНП сымдарынан өзгешелігі олардың саласында. Салалары көп сымды болып келеді, иілгіш, сондықтан «г» әрпі қосылып жазылады. ППВ - мыстан жасалған сым ПВХ оқшауламасы бар.Жалпақ сым бөлінген перемычкасымен.Саласы бір сымды, қимасы 0,75-6 мм2 құрайды. Саласы 2 немесе 3-ден тұрады. Көбінесе жарықтандыру жүйесінде және күштік байланыстарда қолданылады.Номиальдық кернеу 450 В-қа дейін, жиілігі 400 Гц. Химиялық ортада төзімді, жанбайды. -50 ден +70 С кең температуралық диапазонда қолданылылады. 100 % +35 С температурада ылғалға төзімді. Жалғаған кезде сымның қимасының иілу радиусы 10 диаметрден аспау керек. Механикалық зақымдануға және дірілгетөзімді.АППВ- бұл сымдарға ППВ сымдары сияқты сипатталады, тек бұл сымның саласы алюминий материалынан жасалған. АПВ – ПВХ оқшауламасы бар, бір салалы алюминий сым. Бұл сым домалақ, саласы бір сымдысының қимасының диаметрі 2,5 –тен 16 мм2 дейін, ал көп салалы сымды түрінің диаметрі 25-тен – 95 мм2 дейін болып келеді. ПВ1 - сымының сыртқы түрімен, сипаттамасы АПВ сымымен сәйкес келеді, тек алюминий сымның орнына мыс сымы қолданылады. Саласының қимасы 0,75 мм2-тан басталады , бұдан басқа көп салалы сымдардың саласының қимасы 25 мм2-тан емес, ол 16 мм2-тан басталады. ПВ1 сымы АПВ-ға қарағанда иілгіш болып келеді. Күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған салалары алюминий материалынан жасалған сыртқы қорғанысы жоқ Жалпақ сым, саласы бір сымды мыстан жасалған оқшауламасы ПВХ-дан және сыртқы қабығын ПВХ-дан жасалған сала саны. Мыс салалы брондалған күштік кабель. Кабельдің саласы бір сымды немесе көп сымды болады. ТПЖ-оқшауламасы бар сыртқы қабы бар. Оқшауламамен кембриктін араларында ПВХ қолданылады 3. Кабель маркаларын ажырата білу. Күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған салалары мыс материалынан жасалған сыртқы қорғанысы жоқ Күштік кабель ТПЖ және ПВХ оқшауламасымен қапталған салалары алюминий материалынан жасалған сыртқы қорғанысы жоқ Жалпақ сым, саласы бір сымды мыстан жасалған оқшауламасы ПВХ-дан және сыртқы қабығын ПВХ-дан жасалған сала саны. Мыс салалы брондалған күштік кабель. Кабельдің саласы бір сымды немесе көпсымды болады. ТПЖ-оқшауламасы бар сыртқы қабы бар. Оқшауламамен кембриктін араларында ПВХ қолданылады 3. Сымдардың қимасын есептеу Қауіпсіздікті сақтау үшін біздер кабельдің немесе сымның жүктемеге сәйкес келуі үшін сымның қимасын анықтауымыз керек. Ол үшін сымның немесе кабельдің сыртқы қабығын ашып, егер сым бір салалы болса, онда диаметрін мына формуламен өлшейміз: S = П *d2 / 4 немесе S= 0.8* d2 мұндағы: S = сымның қимасының ауданы, мм2 П = 3.14 d = сымның диаметрі, мм2 Енді қимасын анықтаймыз. Мысалы: сымның диаметрі d=1.5, онда сымның қимасы мынаған тең: S=0,8 * d2 = 0,8 * 1,5 * 1,5 = 1,8 мм2 Егер сым көп салалары болса, онда сымның бөлек-бөлек ағытып, ішіндегі салаларын санаймыз да, ішіндегі саланың қимасының ауданы s , содан кейін барлық сымның қимасының ауданын S -ты анықтаймыз. Барлық сымның саласының аудандарының қосындысын қосып, сымның қимасын табуға болады. Есеп шығару: Бір сымның ішінде 37 саласы болса, онда бір саласының қимасының диаметрі d = 0,3 мм болады. Сымның бір саласының ауданы нешеге тең ? Сымның барлық салаларының қимасының ауданы нешеге тең? Шешуі: s = 0.8 * d2 =0.8 * 0.3 * 0.3 = 0.072 мм 2 S = 37 * s = 37 * 0.072 = 2.66 мм 2 Сымның барлық салаларының қимасының S= 2.66 мм 2 тең Сымның бір саласының s = 0.072 мм 2 тең Үйге тапсырма: «Электромонтер» Электр кабельдері,сымдар және электр баусымдар(шнуры) Дайындаған арнаулы пән оқытушысы: Дауылбаева Алтынай Орынғалиқызы Достарыңызбен бөлісу:
