Тарау. Германиядағы Қараша революциясының
Бавария Кеңестік Республикасы
жүктеу/скачать 0,78 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
2.2. Бавария Кеңестік Республикасы. 1919 жылы революциялық қозғалыстың соңғы тірегі Бавария болды. Үкімет бүкіл күшін соған қарсы бағыттады. Бавария неміс мемлекеттерінің ішіндегі өнеркәсібі нашар дамыған аудандар қатарына жататын еді. Баварияда сыра қайнату шарап жасау және басқа жеңіл өнеркәсіп салалары дамыған. Мұндағы жалғыз ғана ірі кәсіпорын - қару-жарақ жасау заводы еді. Сондықтан Бавария жалпы Германияның өнеркәсіп өндірісінде үлкен роль атқармайтын. Баварияда Қараша революциясы басталғанға дейінгі кезеңде саяси билік Виттельбах династиясының қолында еді. Елдің өмірінде әскер мен полиция үлкен роль атқаратын. Баварияда Германиядан бөлініп кетуге умтышылық өте күшті болды. Өнеркәсіптің дамуына байланысты Баварияда ірі қалалар саны өте аз болды. Баварияның астанасы Мюнхенде-600 мың тұрғын халық болатын.1912-ші жылы Мюнхенде 97 мың жұмысшы болса, оның 4 мыңы таукен өнеркәсібінде, 6 мыңы металл өңдеуде, 14 мыңы машина жасауда істеді, қалғаны 73 мыңы жеңілген өнеркәсіпте істеген. Мюнхенде кәсіпорындар өте ұсақ еді; 7099 кәсіпорынның 3704-де 83 мың адам, яғни орта есептен кәсіпорынға 22-23 жұмысшыдан келген, қалғаны 3395 кәсіпорында 14 мың жұмысшы істеген яғни әр кәсіпорынға 4-5 жұмысшыдан келеді. Металл өңдеу өндірісінің орталығы болған Нюренбергте 30-мың, Аугсбургте 10 мың тұрғын халық қана болған. Бұдан мынадай тұжырым жасауға болады: Баварида пролетариат негізінен ұсақ кәсіпорын жұмысшыларынан тұрады./49/ Ірі өнеркәсіп пролетариаты аз. Бавария пролетариаты өзінің дамуы, ұйымшылдығы жағынан Германияның басқа пролетариатынан әлсіз еді. Баварияда буржуазияда әлсіз болды. Олар негізінен ұсақ кәсіпорындардың иелері мен саудагерлер еді. Баварияда деревняның жағдайы да Солтүстік Германиядағы деревнялардан басқаша еді. Баварияда Пруссия да болған күшті юнкерлер де болған жоқ. Шаруашылықтың 95 проценті ұсақ, орта иеліктерде еді. Ауыл шаруашылығымен айналысушылардың 20 процентін ауыл шаруашылық жұмысшылары құрады. Мұндай жағдайда деревняда таптық күрес шаруалардың ауқатты тобына ірі жер иеленушілерге қарсы бағытталуы мүмкін. Бірақ батрактар, кедей шаруалар ұйымдастаған еді. Баварияда буржуазиялык партиялар ішінде католиктік партиясы мен либералдық партия басты роль атқаратын. Ал жұмысшылар ГСДП мен ГТСДП соңынан ілесетін еді. 1918 жылы бүкіл Германияны қамтыған ереуілдік қозғалысқа Бавария жұмысшылары да қатысты. Ереуілдерді тәуелсіздер басқарады, әсіресе, Курт Эйснердің беделі күшті болды. Баварияның орталығы Мюнхенде 1918 жылы 7-қарашада Австрияда құрылған республиканы құттықтауға арналған жиналыс болды. Жиналыс соңы үлкен шеруге ұласты. Шеруге қатысушылар король билігін жоюды және республика орнатуды талап етті. Сол күні қалада Революциялык жұмысшы Кеңесі құрылды. Келесі күндері қозғалыс басқа қалаларды да қамтыды. Барлық жерлерде жұмысшы Кеңестері құрылып жатты. 8-қарашаға қараан түні Мюнхенде жұмысшы, солдат және шаруа Кеңесі құрылды. Кеңестің төрағасы К.Эйснер Баварияда монархия құлады деп жариялады. Эйснердің басқаруымен тәуелсіздер, социал-демократтар және басқа да ұсақ ұйымдар бірігіп, үкімет құрды. Үкіметтің халыққа жолдаған үндерінде алдағы уақытта түпкілікті, тұрақты үкімет құру үшін Ұлттық жиналыс шақырылады деп көрсетілді. Эйснер үкіметі Германияның бірінші дүние жүзілік соғыстағы басқыншылық мақсаттарын көрсететін бірқатар құжаттарды жариялады, мектептен шіркеуден бөлді. Осы әрекеті үшін Эйснер үкіметін ірі буржуазия мен дін басылары қатты жек көрді. 1919 жылы 21-ақпанда жаулар қызметке кетіп бара жатқан Эйснерді өлтіріп кетті. Бұған наразы болған еңбекші бұқара Эйснерді жерлеу рәсімін үлкен саяси шеру түрінде өткізді. 22-ақпанда социал-демократ Гоффман басқарған үкімет құрылды. Жұмысшылар Гоффман үкіметін мойындамады. 1919 жылы қаңтарда Мюнхенде Германия Коммунистік партиясының бавар бөлімі құрылған еді. Оны Макс Левин басқарды.
Мюнхенге жорық жасау үшін Шнеппенгорст басқарған қарулы күштер құрылды./51/ Осылайша Бавар Кеңестік Республикасына төнген контрреволюциялық күштердің шабуыл жасау қаупі төнді. Мюнхенде Коммунистердің үндеуі жарияланды, онда Бамбергтегі жиналған ақ гвардия кеңестерге, жалпы пролетариатқа қауіп төндіруде деп көрсетілді. 13-сәуірге қараған түні бүлкішілер Орталық жұмысшы Кеңесіне басып кіріп, Кеңестің 12 мүшесін тұтқындайды. Ц.Левине мен М.Левиңді өлтеруге бұйрық беріледі. Толлер басқарған орталық Комитет тек шеру жасауға шақырумен болды, ол мұндай күрестен алшақтататын еді. Бірақ жұмысшылар күтіп бос отырған жоқ. Коммунистік ұйымнының шақыруымен олар қару-жарақ қоймаларын басып алды, Рудольф Эгельгофер бастаған жұмысшылар возалда орналасып алған қарулы контрреволюционерлерге қарсы күресті. Вокзал қоршалып қан төгісті қаламаған жұмысшылар үш өкіл жібереді. Бірақ оларды атып өлтіреді. Жұмысшылар вокзалды қоршап, бір сағаттан кейін вокзалға ие болды, қалалық комендатураны алады. Сол күні, яғни 14 сәуірде фабрика-завод комитеттері мен солдат Кеңестері жаңа үкімет құру туралы қаулы шығарады. Комитет Атқару Кеңесін сайлайды. Оның құрамына коммунистер: Е.Левине, М.Левин, Вилли Будих – Дитрих тәуелсіз Меннер және социал-демократ Дуске /кейін Коммунистік партияның құрамына енгсн/ кірді. Комитет жанынан контрреволюциямен күресу үшін, әскери комиссия, экономика комиссиясы, финанс істеріне байланысты комиссия құрылады. Ыңғайсыз жағдайға қарамастан коммунистер өкіметті өз қолдарына-алуға мәжбур болды: "Коммунистер күресіп жатқан бұқарамен бірге болуды өздрінің боршы деп санайды. Бұқара күресінде қателер болмай қалмайды. Коммунистер сол қателерді көріп, оларды бұқараға түсіндеріп, қателердің түзетілуше ұмтылып,саналықтың стихиялықты жеңіп шығуын үнемі қорғай отырып бұқарамен бірге болады",/52/-деп жазды. В.И.Ленин. Аз уақыт өмірінің ішінде республика бір аз шараларды жүзеге асырады: Өндіріске жұмысшы бақылау енгізілді, буржуазияны қарусыздандыруға кірісті, банкілерді нацонализациялады Контрреволюциямен күресу үшін төтенше комиссия құрылады,т.с.с. 17-сәуірде үкімет "Бавар жерінің шаруаларына" деген үндеуін жириялайды. Онда прблетарлық революцияның Шаруа меншігіне тиіспейтігіндігі көрсетіледі, бірақ үкімет кедей және орта шаруалардың жағдайын жақсартуға еш әрекет қолданбайды. Помещик жерлері тәркіленбейді, деревяларда, жаңа батрак, ұсақ шаруа Кеңестерінің құрылуы туралы мәселе көтерілмейді. Демек жаңа үкімет нағыз кеңестік коммунистік үкімет шаруаларды өз жағына тарту үшін шаралар жүргізген жоқ. Сондықтан Бавар Кеңестік Республикасын негізінен алғанда жұмысшылар қорғады. Жаңа үкімет Россиядағы және Венгриядағы Кеңестік Республикаларға сәлем-жолдады./53/ Бұған жауап ретінде В.И.Ленин "Бавар Кеңестік республикасын сәлем" деп аталған хат жазды./54/ Лениннің хаты 27-сәуірде Москвадан жіберіліп Венгрия арқылы Германияға 28 сәуірде келіп жетті. Бұл кезде коммунистер үкімет құрамынан шығып кеткен еді. Контрреволюциялық күштер коммунистерді үкімет құрамынан жылдамдырақ қуып шығу үшін тәуелсіздер мен коммунистер іріткі салды. Жұмысшы және солдат Кеңестерінің 26-сәуірдегі мәжілісінде Толлер, Меннер, сияқты тәуелсіздер жетекшілері коммунистерге өте көп айып тақты. Атап айтқанда, коммунистердің буржуазиялық баспасөзге тиым салуьш, полицияны таратуын қатты сынап, Атқару комитетін қайта сайлауды талап етті. Келесі күні Кеңес мөжілісі Атқару Комитетінің президиумын сайлайды, оған тек тәуелсіздер кіреді. Бұл коммунистерді үкімет құрамынан мәжбүр етеді. 27-сәуірде Коммунистер қызметтен кетеді де тәуелсіздер мен анархистерге қарсы күресін Комитеттен тыс жүргізеді. Коммунистер кетесімген-ақ тәуелсіздер Носкемен, Гоффманмен келіссөздер жүргізе бастайды. 29-сәуірде Пруссия, Вюртембург, Баварияның жүз мыңдық жақсы қаруланған контрреволюция юнкерлері шабуыл жасағанда, оған 30мың Кеңестік республиканы қорғаушылар ғана қарсы-тұрды. Күш тең емес еді. "Кеңестік Республика жеңілді. 1-мамыр күні Бавария астанасында сұмдық жазалау басталды. Бавария Кеңестік Республикасының жеңілуінің бірқатар себептері болды. Кеңестік Республика бүкіл Германияның біріккен күштеріне жалғыз сарсы тұрды. Солшыл күштердің өзара бірлігінің болмауы. Коммунистердің жіберген қателіктері мен әлсіздігі атап айтқанда, 27 сәуірде коммунистердің үкіметтін кетіп қалуы. Бавар Кеңестік Республикасы Германиядағы 1919 жылғы революциялық күрестің шарықтау шегі болды. Ол басып жаншылғаннан кейін жұмысшы қозғаласында бәсеңдеу басталады. Революция жеңіліс тауып, қараша революциясы барысында құрылған кеңес атқару комитеттер таратылды. 1919 жылы революция жалғасын тауып, сәуір айында Бавария Кеңес Республикасы құрылды Бірақ та қолдарында күштері бар контрреволюция, оны қолдаған ТСДП-ның басшылары мамыр айында жеңіске жетіп Германиядағы тұңғыш Бавария кеңес өкіметі құлады. Қараша революциясының үшінші кезені 1919 жылғы 19 қаңтардағы ұлттык жиналыс сайлауының өтуімен, революциялық куштердің жеңіліс табуымен аяқталды. 1919 жылы қаңтар айының 19-ы күні Германияда Ұлттық жиналысқа сайлау өтті. Сайлауда 54,5% дауыспен буржуазиялық партиялар жеңіске жетіп, Ұлттық жиналысқа (парламент) буржуазиялық депутаттар сайланды. Сайлаудан - ақпан айының 6-ы күні Веймар қаласында Ұлттық жиналыстың сессиясы өз жұмысын бастады. Елдің Веймар Республикасы болып аталуы Веймар қаласының атымен байланысты болды. Ұлттық жиналыстың шақырылуы елдегі саяси тұрақсыздықпен сәйкес келді. Ол 1919 жылғы қаңтар айында басталған революцияға жалғасты, буржуазия үкіметті өз колына алғанымен, Германия бірінші дүниежүзілік соғыста жеңілгендігін мойындады. Саяси қиындыққа қарамастан, Ұлттық жиналыс депутаттары Германияның жаңа үкіметін құруға, алдағы үкіметтің міндеттерін анықтауға кірісті. Ұлттық жиналыстың қолдауымен Ф.Шейдеман бастаған үкімет құрылды. Үкіметтің құрамына ГСДП, Центр және Герман демократиялық партияларынан өкілдер кірді. Веймар Республикасының президенті болып Ф.Эберт сайланды. Халық жиналысында Конституцияның жобасын қабылдау мәселесі өте тартысты жүрді. Үкіметтің әлеуметтік бағдарламасы да қызу тартыста өтті. Елдегі саяси күштердің ара салмағын ескере отырып, Ұлттық жиналыс шілде айының 31-ы күні Веймар Республикасы Конституциясының жобасын бекітті. 1919 жылы тамыз айының 4-і күні Конституция өз күшіне енді. Веймар Конституциясы Германияны республика деп жариялады. Халық -өкіметтік биліктің негізгі тірегі болды. Сонымен қатар еңбек етуге, адам қүқықтарын қорғауға, білім алуға Конституция кепілдік берді. 20 жасқа толған азаматтарға жалпыға бірдей сайлау қүқығы берілді және референдум (жалпыхалықтық сұрау) өткізуге рұқсат етілді. Конституция бойынша Германияның заң шығарушы парламенті - Рейхстаг. Жергілікті неміс жерінде заң шығарушы парламент - ландтаг болды. Ландтаг депутаттарының сайлауымен Германия парламентінің жоғарғы палатасы Рейхсрат болды. Рейхсратқа 68 депутат сайланды. Германия парламенті Конституция бойынша екі палатадан тұрды. Рейхстаг - жалпыға бірдей сайлау арқылы; жоғарғы палата Рейхсрат — жергілікті неміс жерінің парламент депутаттарынан құрылды. Рейхсрат рейхстаг жұмысын тежеуге және шыққан зандарды бекітуге құқылы.Рейхсрат - бақылаушы орган және вето қоюға құқылы болды. Конституция бойынша атқарушы билік президенттің қолында болды. Президент өкімет басшысын (канцлер) және министрлерді тағайындады. Президент елдің жоғарғы әскери қолбасшысы болды. Президент конституцияның 48-бабына сәйкес, елде төтенше жағдай жариялауға, парламентті (рейхстаг) таратуға және Конституцияның баптарына өзгерістер енгізуге құқылы болды. Президент жалпыхалықтық сайлау арқылы 7 жылға сайланды. Веймар Республикасының Конституциясы президентке жеке билік жүргізуге мүмкіндік жасады. Веймар Конституциясы буржуазиялық демократияның қалыптасып, дамуына жол ашты. 1919 жылы наурыз айында Ұлттық жиналыс экономикалық- әлеуметтік бағдарламаны бекітті. Бұл бағдарлама бойынша жеке меншіктің барлық түріне кеңшілік жасалды. Өндірісті басқару және реттеу мемлекеттің кұзырында болды. Көмір өндірісін де жеке меншікті сақтай отырып мемлекеттік реттеуге берді. Көмір өндірісін басқару үшін «Империялық көмір кеңесі» деп аталған мемлекеттік мекеме құрылды. 1919 жылы сәуір айында ұлтгық жиналыс өндірісті басқаруда фабрика-завод комитеттерін құрды. Бұған жұмысшылар кең қамтылды. Өндірістік кеңес ең жоғарғы басқару қүқына ие болды. Әлеуметтік бағдарлама мемлекетік реттеудің жаңа үлгісі - мемлекеттік-монополиялық капитализмнің негізгі механизмі болса, фабрика-завод комитеті өндірістегі еңбек ынтымақтастығын қалыптастырудағы басқару жүйесі болды. Ұлттық жиналыс арқылы буржуазия реформаны кең түрде жүргізе алды. Әлеуметтік реформа қараша революциясынан кейінгі еңбекші халықтың жеңісі бола алды.
Революциялар тарихын зерттеудегі күрделі мәселелердің бірі-революцияның сипаттын анықтау болып табылады. Бұл сұраққа жауап беру үшін революцияның алдына қойылған міндеттерін, оның орындалу дәрежесін революцияның нәтижелерін,қозғаушы күштерін, сол революция болған кездегі тарихи кезеңнің өзіндік ерекшілігін ескеру қажет. Германиядағы Қараша революциясының алдына монархияны құлату, республика орнату, ұмысшылардың талаптарын орындау, соғысты тоқтату сияқты міндеттер қойылды. Алайда революция барысында оның негізгі қозғаушы күші болған жұмысшылар революцияны онан әрі тереңдетіп жұмысшы үкіметін құру талабын қойды, бұл талап орындалмады. Революция нәтижесінде монархия құлады, алайда кеңестік республика емес буржуазиялық түрдегі Веймар республикасы құрылды. Осы жағдайларға байланысты Германиядағы Қараша революциясы пролетарлық - әдістермен жүргізілген буржуазиялық демократиялық революция деп сипаттауға болады. Бұл революцияның Германия тағдыры үшін және жалпы халыққаралық көлемдегі маңызы ерекше. Қараша револциясы тек Германия тарихындағы ғана емес, дүние жүзілік тарихтағы күрделі құбылыстардың қатарына жатқызылуы тиіс. Жалпы сипаттамасы берілгенімен де революцияның толып жатқан жеке мәселелерінің осы кезге дейін ғылыми пікір таластар туғызуы осының айғағы болса керек. Қараша ревлюциясының халықаралық маңызы революциясының нәтижелері мен анықтауға тиісті. Ең алдымен Германия тарихындағы маңызына тоқталайық: Революцияның Германияның болашағы үшін жасаған маңызды қадамы ол - Германияның соғыстан шығуы, империалистік соғыстың аяқталуы мен бейбіт келісімге қол қойылу болды. Ел тарихындағы революцияның тарихи маңызы ең алдымен оның буржуазиялық демократиялық сипиттағы нәтижелерімен анықталмақ. Саяси салада-жартылай абсолютік монархия жойылып, Германия буржуазиялық демократиялық республика болып жарияланды. Республиканың барлық азаматтары /ерлер мен әйелдер/ сайлау құқына ие болды. Сөз, жиналыс, баспасөз, ұйымдар құру сияқты демократиялық бостандықтар заң жүзінде бекітілді. Әлеуметтік салада - 8 сағаттық жұмыс күні, жұмыссыздарға берілетін мемлекеттік төлемақы заңдандырылды. Ауыл шаруашылық жұмысшыларын помещиктердің шексіз билігіне беріп қойған жартылай феодалдық заңдар жойылды. Қараша революциясының халықаралық маңызы сонда-ол Батыс Европаның еліндегі монархияға мықты соққы берген ең қуатты халық қозғалысы болды. Германияның Кеңестік Россияға қарсы нтервенцияға қатысуына кедергі жасады, сөйтіп Россияда Кеңес өкіметінің нығаюына көмек етті. Қараша революциясы жеңілгенімен, өзінің тарихи міндеттерін орындай алмағанымен жұмысшы табы үшін құнды тәжірибе және бейбітшілікпен демократия үшін күресте маңызды сабақтар қалдырды.
История международных отношений и внешней политики СССР. Т 1. М., 1986, с.62. Пик В. Избранные статьи и речи.М.,1976. Ноябрьская революция 1918г в Германий /Тезисы ЦК СЕПГ к 40-й годовщине/- Вопросы историй 1958 № 11 Аленин Ф.Г. Советы в Германской революции. М. 1934; Зубакон Л.И. Германия в 1918-1923г. М. 1945 Застенкер Н. Баварская Советская Республика.М. 1934 с.66. Драбкин Я.С. Революция 1918-1919 в Германий. М. 1958. 7. Драбкин Я.С. Ноябрьская революция в Германий. М. 1967 8.ОрловаИ.М. Германская революция 1918-1919г. в историографии ФРГ. М. 1986 9. Кульбакин В.Д. Обсуждение проблем Германской революции 1918г на первой сессий комиссий историков СССР и ГДР в Лейпциге "Вопросы истории" 1958, №5 10.Полтавский М.А. Баварская Советская Республика М. 1959 11 .Драбкин Я.С. Становление Веймарской Республики. М., 1978 1.2.; 12. Драбкин Я.С. Проблемы и легенды в историографии Германской революции/1918-1919 М. 1999 13. ОрловаМ.И. Германская революция 1918-1919гг. в историографии ФРГ М., 1986. с.78-200 14. Спартак во время войны: Документы М.,1933 Первый всегерманский съезд рабочих и солдатских советов /16-21 декабря 1918/. М., 1934 Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи. М., 1961; Пик В. Избранные статьи и речи. М, 1976 Первая мировая война.М., 1998, с.85 Вопросы рабочего движения в Германии в новейшее время Саратов, 1965, с.8-10. Кучинский Ю. История условии в Германий. М., 1949. с.233 Кульбакин В.Д. Очерки новейшей истории Германии. М. 1962.С.60. ДрабкинЯ.С. Революция 1918-1919гг. в Германии. М.,1958. с.50-52 Головачев Ф.Ф. Рабочее движение и социал-демократия Германии в годы первой мировой войны. М.,1960 с.43 Розанов Г.Л. Очерки новейшей историй Германии. М. 1957 с.32 Кучинский Ю. История условий труда в Германии М. 1949.с.233-234 Драбкин Я.С. Четверо стойких. М., 1985, с.45-52 Либкнехт К. Избранные речи, письмо и статьи. М.,1961 с.28 Кривогуз И.М. "Спартак" и образование Коммунистической партии германии М.,1962. с.40 Спартак во время войны: документы. М., 1933. с.126. Германский империализм и милитаризм. М.,1965, с.191 Каффнер С. Революция в Германий 1918- 1919гг. Как это было в действительности: пер с нем. М.,1983. с.174 Эггерт З.К. Борьба классов и партий в германий в годы первой мировой войны. М. 1978 Первая мировая война. М, 1998, с.85 ДрабкинЯ.С. Революция 1918-1919гг. в Германии. М.,1958. с.50-52 33. Головачев Ф.Ф. Рабочее движение и социал-демократия Германии в годы первой мировой войны. М.,1960 с.43 О революциях 1918 года в Европе М. 1979г. с.1-17 Кривогуз И.М. «Спартак» и образование Коммунистической партии Германии. М.,1967, с.90-135 Драбкин Я.С. Ноябрьская революция в Германии М. 1967, с.68 Бауэф Р.К. К вопросу о роли Советов в ноябрьской революции в в Германии - Новая и новейшая история, 1956, №6, с. 71 Давидович Д.С. Гамбург на баррикадах. М.,1985. с.21-36 Кенен В. Ноябрьская революция 1918 года в Германии. М. 1958,с.74. Хорчанский Г. Великий Октябрь и Ноябрьская революция 1918-1918гг. в германии. - «Новая и новейшая история» 1978 №6 с.3-15 . Драбкин Я.С. Рабочий и солдатский Совет Берлина в ноябре- декабре 1918г. -Новая и новейшая история, 1958, №6, с.31 Драбкин Я.С. Революция 1918-1919гг. в Германии. М., 1967,с.94 Жолдак А. О характере и некоторых особенностях ноябрьской революции 1918 в Германии. - Вопросы истории,1958. №2, с. 128-138 Драбкин Я.С О характере и движущих силах Ноябрьской революции в Германии -Вопросы истории, 1956, №56, с.83-89 Кульбакин В.Д. Очерки новейшей истории Германии. М.,1962, с.99 Первый всегерманский сьезд рабочих и солдатских советов 16-21 декабря 1918г. М., 1934, с.259-261 Германская история в новое и новейшее время т.2. М. 1970, с.34-39. Кривогуз И.М. "Спартак" и образование Коммунистической партии Германии. М. 1962, с.90 Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи. М, 1961,с.479- 482 Полтавский М.А. Баварская Советская Республика. М. 1959, с.15-19. Драбкии Я.С. Становление Веймарской республики. М. 1978, с.163 Полтавский М.А. Баварская Советская Республика М, 1959, с.28-29 52.Ленин В.И. Полное собрание сочинений т.38, с.393 Застенкер Н. Баварская Советская Республика М., 1934, с.112 Ленин В.И. Полное собрание сочинений т.38, с.354-355 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР Деректер
1. Ключников Ю.В., Сабанин А. Международная политика новейшего времени в договорах и декларациях ч.2. М., 1926 Көкебаева Г.К. Халықаралық қатынастар тарихы Хрестоматия I - бөлім, Алматы 1997 Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи М., 1961 Первый всегерманский съезд рабочих и солдатских Советов 16-21 декабря 1918 г. М, 1934 Пик В. Избранные речи, письма и статьи М., 1967 «Спартак» во время войны: документы М., 1933 Тельман Э. Избранные речи, письма и статьи т.1-2 М., 1958 Зерттеулер Аленин Ф.Г. Советы в германской революции М., 1934 Бауэр Р.К. К вопросу о роли Советов в ноябрьской революции Новая и новейшая история - 1956, №6 Вопросы рабочего движения в Германии в новейшее время Саратов 1965 Германский империализм и милитаризм М., 1965 Головачев Ф.Ф. Рабочее движение и социал-демократия Германии в годы первой мировой войны М., 1960 Давидович Д.С. Гамбург на баррикадах М., 1985 Драбкин Я.С. О характере и движущих силах Ноябрьской революции в Германии - Вопросы истории, 1956, №5 Драбкин Я.С. Рабочий и солдатский Совет Берлина в ноябре- декабре 1918 г. -Новая и новейшая история, 1958, №6 9. Драбкин Я.С. Революция 1918-1919гг. в Германии М, 1958 Ю.Драбкин Я.С. Ноябрьская революция в Германии М., 1967 11.Драбкин Я.С. Четверо стойких М, 1985 12.Драбкин Я.С. Становление Веймарской Республики М., 1978
Германии М., 1962 2О.Кульбакин В.Д. Очерки новейшей истории в Германии М., 1962 21.Кучинский Ю. История условия труда в Германии М, 1949 22.Революциях 1918 года в Европе М, 1979 23.Орлова М.И. Германская революция 1918-1919 гг. В историографпи ФРГ М., 1986 24.Полтавский М.А. Баварская Советская Республика М., 1959 25.Розанов Г.Л. Очерки новейшей истории Германии М., 1957 жүктеу/скачать 0,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|