Тарих кафедрасы

Арнайы

• Тұлғалық

• Әлеуметтік

• Даралық (индивидуалдық)

• 
  Әлеуметтік контексте таңдап алған мамандығының ролін, орнын, спецификасын түсіну;
  
• 
  Таңдап алынған кәсіби әрекеттің шегі туралы білімі және басқа мамандықтармен өзара байланысы;
  
• 
  Кәсіби сана (кәсіби әрекеттік белгілерін сезіну – пәнін, құралын, еңбек нәтижесін);
  
• 
  Кәсіби ойлау (кәсіби міндеттерді қоя және шеше білу қабілеттілігі), кәсіби интуиция;
  
• 
  Кәсіби әрекеттің нормасы мен амал-тәсілдерін игеру;
  
• 
  Кәсіби әрекеттің түрі мен тәсілдерін оның нәтижесімен байланыстыру қабілеттілігі;
  
• 
  Кәсіби еңбектің жоғары эффективтілігі мен нәтижесінің тұрақтылығы;
  
• 
  Өзінің кәсіби әрекетін бағалай білу іскерлігі, оны әріптестер әрекеті және көрсеткіштерімен салыстыра білу;
  
• 
  Кәсіби өсу, кәсіби шеберлік;
  
• 
  Кәсіби әрекетті үнемдеу (еңбек нәтижесіне жетуде күш-жігер мен шығынды минимумға жеткізу);
  
• 
  Кәсіби еңбек мәдениетін игеру.
  

• 
  Өзін кәсіби қауымға енгізуі;
  
• 
  Кәсіби қарым-қатынас, этикалық норманы игеру;
  
• 
  Кәсіби әрекет нәтижесінің адамзаттың игілігіне бағытталуы;
  
• 
  Өзінің кәсіби әрекеті салдарына әлеуметтік жауапкершілік;
  
• 
  Өзінің кәсіби әрекеті нәтижесін көрсете білу іскерлігі;
  
• 
  Мәселені шешуде өз көзқарасының ақиқаттығын дәлелдей алу іскерлігі;
  
• 
  Кешенді кәсіби міндеттерді шешуде әріптестерге кәсіби көмек беру және қабылдау, өзара байланыс жасау іскерлігі (²горизонтальды² өзара байланыс);
  
• 
  Басшылар және қарамағындағылармен іскерлік қатынас орнату, оларды қолдау іскерлігі (²вертикальды² өзара байланыс);
  
• 
  Басқара алу және бағына білу іскерлігі;
  
• 
  Ұжымда жұмыс істей білу іскерлігі (топ айналысып жатқан жалпы міндетті сақтай отырып өзіне берілген тапсырманы орындай білу қабілеттілігі);
  
• 
  Басқа адамның позициясына көше білу іскерлігі (децентрация, эмпатия);
  
• 
  Социумда өзінің кәсіби іс-әрекетіне және оның нәтижесіне деген қызығушылықты тудыра білу іскерлігі;
  
• 
  Өзгеріске даяр болу, өзара қарым – қатынас процесінде әрекеттесу іскерлігі;
  
• 
  Өзара бәсекелестікке қабілеттілік.
  

• 
  Кәсіби мотивацияның тұрақтылығы;
  
• 
  Позитивті ²Мен² –концепциясының болуы;
  
• 
  Кәсіби міндеттерді қоя және шеше білудегі өзбеттілік;
  
• 
  Мінез –құлық еріктілігі, кәсіби әрекет процесінде сыртқы және ішкі кедергілерді жеңе білу қабілеттілігі;
  
• 
  Саналы кәсіби шығармашылық;
  
• 
  Өз мамандығын саналы түрде байыту;
  
• 
  Өзін мамандыққа, мамандықты өзіне бейімдеу;
  
• 
  Икемді бейімділік;
  
• 
  Кәсіби әрекетті орындау барысындағы жағымды эмоционалды көңіл – күйдің басымдылығы;
  
• 
  Кәсіби еңбекпен қанағаттану;
  
• 
  Кәсіби білім мен іскерлікті дербес жетілдіру қабілеттілігі;
  
• 
  Өзінің кәсіби іс -әрекетін жоспарлау, бақылау, реттеу және түзету қабілеттілігі.
  

• 
  Тұтастай кәсіби өзіндік сана;
  
• 
  Кәсіби әрекеттің дара стилін құру;
  
• 
  Кәсіби қабілеттілігін өздігінен дамыту;
  
• 
  Өзін кәсіби деңгейі жоғары маман ретінде қабылдау;
  
• 
  Өз бойындағы жетістігі мен кемшілгінің туындау себептерін іздеу;
  
• 
  Кәсіби өзін-өзі анықтау процесінің үнемі тереңдеуі;
  
• 
  Өзіндік мотивация, кедергіге тұрақтылық;
  
• 
  Өзіндік кәсіби жетілу стратегиясын құру мен жүзеге асыру;
  
• 
  Кәсіби деңгейдің жетілуіне сәйкес дараланудың артуы;
  
• 
  Кәсіби іс-әрекеттің мотивациялық және әрекеттік аймағындағы келісімділіктің болуы;
  
• 
  Кәсіби сауаттылық;
  
• 
  Кәсіби тәжірибелерді тірек ету;
  
• 
  Қиын жағдаяттарда өзін-өзі қолдау мүмкіндігі, өзін-өзі реттеуінің жоғары деңгейлігі.
  
  • 
    Психологиялық-педагогикалық компетенттіліктің негізгі компоненттері үш блокта қарастырылады:
    
    • 
      Психологиялық-педагогикалық білімділік – жалпы кәсіби деп аталатын білім.
      

• 
  Дифференциалды-психологиялық, демек оқу материалын балалардың жас және дербес ерекшеліктері сипатына қарай меңгерту ерекшеліктері туралы білім;
  
• 
  әлеуметтік психологиялық –топтық және оның жеке мүшесінің оқу –танымдық және коммуникативтік әрекеті ерекшелігі туралы және мұғалімнің білім алушылармен өзара қарым-қатынасы, қарым-қатынас заңдылығы туралы білім;
  
• 
  аутопсихологиялық - ол өз іс-әрекетінің жетістігі мен кемшілігі және өз жеке басына тән сапалардың жиынтығы туралы білім.
  

Педагогикалық іскерліктің А.К.Маркова 9 тобын сипаттаған.

1.Григорович Л.А. Введение в профессию «психолог». Учебное пособие, М., 2004, С. 39-42.

• 
  ЖОО оқылатын барлық оқыту пәндерінің кәсіптік педагогикалық бағдарлануы;
  
• 
  Студент жастар арасында жүргізілетін тәрбиелік және мәдени көпшілік шаралардың кәсіптік-педагогикалық бағдарлануы;
  
• 
  Аудиториядан тыс (өзіндік жұмыстардың, өз білімін жетілтірудің және т.б.) жұмыстардың кәсіптік педагогикалық бағдарлануы;
  
• 
  Кафедралардың ғылыми-әдістемелік жұмыстарының кәсіптік педагогикалық бағдарлануы және т.б.
  

• 
  репродуктивті деңгей (неғұрлым төменгі) – студент танымдық тапсырманы үлгі бойынша ғана орындайды;
  
• 
  қайта жаңғыртушы деңгей – студент белгілі үлгілер, нұсқаулар бойынша әрекет етеді;
  
• 
  вариантты (ішінара іздену) – жаңа тапсырмаларды өздігінен орындайды, бірақ кейбір тұстарын оқытушының көмегімен орындайды;
  
• 
  шығармашылық (жоғары) – студент мәселені өзі талқылап, өзі шешеді.
  

• 
  бірінші деңгей (көшірмелі ізденімпаздық) –танымдық әрекеттің негізгі формасы үлгілерінің көшірмесін жасай білуі;
  
• 
  екінші деңгей (өндіру-таңдау ізденімпаздығы) –танымдық әрекеттің негізгі тәсілдерін игеру, оларды таңдау және алғашқы шығармашылық тұрғыда қолдану;
  
• 
  үшінші деңгей (шығармашылық ізденімпаздығы) – танымдық әрекеттің барлық тәсілдерін таңдап, оларды шығармашылық деңгейде қолдану.
  

Қоғамдық-тарихи тәжірибеде тексеруден өткізілген ақиқатты тану процесінің нәтижесі.

Ақиқаттың адам санасында ұғым, пікір, теория түріндегі адекватты бейнесі.

Іскерлік:

Қамтылған білім мен дағды бірлігінде адам тарапынан меңгерілген әрекетті орындау тәсілдері

Жаттығу нәтижесінде автоматтандырылған әрекет.

Ұғым және терминдер

• 
  Фактілер туралы білім
  
• 
  Заңдар туралы білім
  
• 
  Теориялар туралы білім
  
• 
  Таным әдістері мен іс-әрекет амалдары туралы білім
  

1. 
   Тану;
   
2. 
   Қайта жаңғырту;
   
3. 
   Түсіну;
   
4. 
   Таныс жағдаяттарда қолдану;
   
5. 
   Таныс емес жағдаяттарда қолдану;
   
6. 
   Бағалау.
   

Мотив ұғымы субъектінің белсенділігін туғызатын түрлі құбылыстар мен күйлерді білдіру үшін қолданылады.

Мотив – адамды түрлі іс - әрекетке итермелейтін күш, себеп, түрткі.

Мотив түрлері: А.К.Маркова мотивтердің келесі тобын көрсетеді:

1 Танымдық мотивтер – оқу іс-әрекетінің мазмұны және оны орындау үлгісімен байланысты.

Кең танымдық

• 
  мәселені шешуді қабыл алу;
  
• 
  қосымша мәлімет алу үшін мұғалімнің көмегіне сүйену және т.б.
  
  • 
    Оқу-танымдық
    
• 
  әртүрлі шешім қабылдау тәсілдерін іздестірудегі дербес іс-әрекет;
  
• 
  жұмыстың әртүрлі тәсілдерін салыстыру барысындағы мұғалімнің көмегі және т.б.
  

• 
  оқу еңбегін ұтымды ұйымдастыру жөнінде мұғаліммен сұхбаттасу;
  
• 
  өз бетімен білім алудағы нақты әрекеттер және т.б.
  

Кең әлеуметтік мотивтер

• 
  оқушының борыш пен жауапкершілікті түсінуін дәлелдейтін қылықтары және т.б.
  

• 
  құрбыларымен қарым-қатынасқа түсу және олардың арасында беделге ие болуға ұмтылыс;
  
• 
  жолдастарына көмек көрсету және т.б.
  

• 
  Ұжымдық жұмысқа ұмтылыс пен оны жүзеге асырудың ұтымды тәсілдерін сезіну.
  

• 
  Талпындырушы (іс-әрекетін бағыттайды);
  
• 
  Бағыттаушы (мінез-құлқын бағыттап, ұйымдастырады);
  
• 
  Мән-мағыналық (іс-әрекетіне жеке тұлғалық мән мен мағына береді).
  

• жазалау;

• мадақтау;

• сес көрсету және талап ету;

• материалдық пайда табу;

• топқа қысым түсіру.

• білімге деген қызығушылығы;

• мәдени және кәсіби деңгейді көтеруге деген ұмтылыс;

• зеректік;

• жаңа мәліметті меңгеруге деген қажеттілік.

Мотивация – субъектіні белгілі әрекет жасауға іштей ынталандырушы күш.

Адамды барлық тіршілік иесі сияқты белсенді іс-әрекетке итермелейтін күш - бұл қажетсіну, яғни индивидтің өзінің тіршілік ету мен даму жағдайларының тәуелділігінің көрсеткіші.

Мотивация ұғымына талаптанудың барлық түрі енеді: адамзаттың іс-әрекетін тікелей негіздейтін мотивтер, қажеттіліктер, қызығушылықтар, ұмтылыстар, мақсаттар, идеалдар.

Мотивация құрылымынан 4 компонентті бөліп алуға болады:

• 
  іс-әрекетке қанағаттану;
  
• 
  іс-әрекет нәтижесінің жеке адам үшін маңыздылығы;
  
• 
  іс-әрекет үшін сыйлық алуды мотивтендіретін күш;
  
• 
  жеке басқа еріктен тыс қысым түсіру.
  

“Оқу мотивациясы жиі өзгеріп отыратын және бір-бірімен жаңа қатынасқа түсіп отыратын итермелеуші күштің нәтижесінде қалыптасады (оқушы үшін оқудың қажеттілігі мен мағынасы, оның мотивтері, мақсаты, эмоциясы, қызығушылықтары). Сондықтан мотивацияның қалыптасуы тек қана оқуға деген жақсы қатынастың дамуы немесе кері қатынастың бой алуы емес, ол соның арғы жағында тұрған мотивациялық аймақ құрылымының күрделенуі әрі соған енетін итермелеуші күштің, жаңа кейде олардың арасындағы қарама-қайшы қатынастың пайда болуы” (А.К. Маркова).