Тарихты оќыту єдістемесі пєнінен ж±мыс баѓдарламасы
жүктеу/скачать 2,08 Mb.
|
tarih oket odistem umkd
- Бұл бет үшін навигация:
- 3 Дәріс
| Бекіту сұрақтары:
1. Педагогикалық білімге сүйене отырып оқыту дегенді қалай түснесін? 2. Тарих пәнінің тәрбиелік маңызын атап беріңіз ? 3."Қазақстантарихын оқу әдістемесі" пәнінің құрамында қандай жұмыстардың бөлімі болу керек ? Әдебиет: 1. Білім заңы РК. Учитель Казахстана от 15 авг. 1992 г. 2. Тарих бағдарламасы 5-11 сынып А., 1993 А., 2000 3. Отан тану курсының бағдарламасы. Отан тану курсын оқыту туралы әдістемелік ұсыныстар). А., 1992 №3 Дәріс Тарихты оқыту процесінде оқушылардың іскерлігінің қалыптасуы. Негізігі ұғымдар: «қабілет» ұғымы, оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуы Мақсаты: Оқушыларды оқыту процесінде дамитын іскерлігін бекіту жолдарының әдістемелік жолдарын меңгеруге үйрету. Жоспар: 1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері мен біліктерін дамыту. 2. Тарихты оқыту процесінде ақыл-ойлық біліктерінің дамуы, әдістемелік жолдар, көмекші құралдар, деректер, құжаттар, тарихи өлеңдер. 3. Оқу іскерліктері мен біліктерінің сипаттамасы. 4. Оқушылар іскерліктерінің қалуыптасуының методикасы мен кезеңдері. 1.Тарихты оқыту процесінде оқушылардың қабілеттері мен біліктерін дамыту. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жанару жолында» атты Жолдауында «Бәрі де мектептен басталады...» - деп, еліміздің көк байрағын жоғары көтеретін, тәуелсіз мемлекетіміздің тізгінін өз қолдарына мықтап ұстайтын азамат тәрбиелеуге басты назар ауда-рып отыр. Әрбір тәуелсіз, дамыған ел өз мемлекетінін, халқынын тарихын оқытып үйретуге, алдымен оны мектепте оқытуға ерекше мән береді. Өйткені кез келген мемлекеттін азаматы өз елінің, мемлекетінің, сол мемлекетті мекендеп отырған халықтардын, оның өзінде де алдымен сол елге аты берілген халықтың тарихын білуге міндетті. Ал, Тәуелсіздік жолын жаңа ғана бастаған Қазақстанға жаңа қоғамды құрушы, сонда өмір сүруші жастарды оқытып, тәрбиелеу аса маңызды міндет болып тұр. Ал еліміздің тарихын жаппай оқытып үйрететін бірден-бір оқу орны - жалпы білім беретін мектеп. Тарих пәні небір тамаша тарихи фактілерді, оқиғаларды, құбылыстарды, жеке тарихи қайраткерлердің халық үшін жасаған қызметін, ерен ерлігін баяндайды, ал осылардың бәрі жас ұрпақтың сөзіміне әсер етеді, адамгершілігі жоғары, саналы азамат қалыптасуына үлес қосады. Тарих -ғылым, білім ретінде қоғамда да, адам өмірінде де ерекше маңызды орын алады. Қоғам мүшелерін қажетті дәрежеде тарихи біліммен қаруландырмай, оларда тарихи сананы қалыптастырмай ешбір мемлекет тарихи дамудың жоғарғы сатысына жете алмайды. Тарихты оқытудың алдында тұрған білімділік-тәрбиелік міндеттердің ойдағыдай шешілуі үшін оқушылардың тарих курсының мазмүнын қалай меңгеріп отырғандықтарын білудіңмаңызы зор. Тарихты оқыту процесінде мұғалім мектеп оқушыларына білім беру, оларды тәрбиелеу және дамыту жөніндегі бір-бірімен тығыз байланысты міндеттерді шешеді. Оқушылар негізгі тарихи фактілерді меңгеріп қана қоймай, сонымен қатар оларды ой елегінен өткізе отырып, теориялық білімдерді, яғни курстың идеялары мен ұғымдарын игеру, тарихи процестің кейбір заңдылықтарын біліп алуы керек. Білімнің терең меңгерілуі оқушылардың ойлауын дамытуды: фактілерді талдай және қорытындылай білуді, оқиғалар мен кұбылыстарды салысты-рып, саралай білуді, оларды ез бетімен бағалай білуді көздейді. Соған коса тарих нұскаулары, косымшатарихи әдебиеттер мен карталар және көрнекі кұралдармен өз бетімен жұмыс істеу шеберлігі мен дағдысын игеруі, оқушы-лардың ауызша және жазба тілін дамыту карастырылады. Тарихтын оқу пәні ретіндегі ерекшелігі сол, бұл пәннен окушыларға білім бергенде мәнерлі сөздің релі орасан зор. Мұғалімнің әсерлі, кызғы-лықты әңгімесі оқушының өткендегінің жаркын бейнесін ойша көз алдына елестетуіне, оку материалын айкын бейнелі түсінік қалыптасқанға дейінгі дәрежеде нактылай түсуіне, сондай-ақ, тәрбиелеу міндетін шешу үшін аса қажетті болатын, оқушыға эмоциялықәсер етуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Материалдарды ауызша баяндау кезінде мұғалім пікір алысудың және тарихи окиғалардын өзара байланысын түсіндірудің үлгісін көрсетіп береді. Материалдарды ауызша баяндау кезінде материалды нактылай түсудің төмендегідей әдістері колданылады: - айқын эпизодтар келтірілетін суретті әңгіме (мысалы: сақтардың тұрмысы туралы); - оқушыларға ойша өте ерте замандардағыны көз алдына келтіріп, соған «қатысушы ретінде сезіндіретін өткендегіге саяхат» түріндегіге әңгіме (мысалы: тарихи - мәдени сәулет ескерткіштері жәніндегі әңгіме): - тарихи окиғалар мен кұбылыстарды байланыстыру әдісі, бұл жағдайда типтік фактілер тарихи адамныңтағдыры арқьшы көрсетіледі (мысалы, XVIII ғасырдағы Кіші жүздің Ресейдің қол астына кіруі жөніндегі документті материалға кұрылған әңгіме); - тарихи оқиғалар мен кұбылыстарды драмалы әңгіме ретінде айтып беру әдісі, бұл жағдайда типтік фактілер бірнеше тарихи адамдардын немесе ойдан шығарылған адамдардың қақтығысуы арқылы беріледі (мысалы, XVIII ғасырдағы жоңғар шапқыншылығы кезіндегі казақ батырларынын ерлігін баяндау); - әңгімеге қызықты детальдар мен тәртіптеп суреттеуді енгізу, бұл ба-яндалып отырған оқиғалар мен құбылыстарды нақты етеді және оларды «жа-қындата» түседі (Моңғолдардың Отырарды жаулап алудағы айлакерлігі мен қатыгездігі женіндегі фактілер). Бұл әдістердің тиімділігі - оқушының қиялдау мен сақтау қабілетіне күшті әсер етеді. Оқушылар айтылғанды есте жақсы сақтап қалады, тіпті біраз уақыт өткеннен кейінгі кезде де мұғалімнің әңгімесіне енгізілген типтік диалогтарды, өмірбаяндық мәліметтерді, қызықты детальдарды қайталап айтып бере алады. Орыстыңатакты педагогі В. Сухомлинский: «Мектеп дегеніміз - еңал-дымен кітап» - деген екен. Байқайсыз ба, өте терең айтылған сөз. Бала бір 6-ғана мұғалімнің айтылғанымен шектеліп, оқулықтарды ғана қанағат тұтса, қайтіп қанаттанады. Аясы тар түсініктің ғана өрісінде шектеліп калады. Осының бәріне кең жол ашатын - кітап. Кітап - ол жансыз мұғалім. Ол сені білім нәрімен сусандрек. Білімнің терең меңгерілуі окушылардың ойлауын дамытуды: фактілерді талдай және қорытындылай білуді, оқиғалар мен кұбылыстарды салыстырып, саралай білуді, оларды өз бетімен бағалай білуді көздейді. Соған коса тарих нұскаулары, қосымша тарихи әдебиеттер мен карталар және көрнекі кұралдармен өз бетімен жұмыс істеу шеберлігі мен дағдысын игеруі, оқушылардың ауызша және жазба тілін дамыту карастырылады. Тарихтын оқу пәні ретіндегі ерекшелігі сол, бұл пәннен окушыларға білім бергенде мәнерлі сөздің релі орасан зор. Мұғалімнің әсерлі, қызғы-лықты әңгімесі оқушының өткендегінің жарқын бейнесін ойша көз алдына елестетуіне, оку материалын айқын бейнелі түсінік қалыптасқанға дейінгі дәрежеде нақтылай түсуіне, сондай-ақ, тәрбиелеу міндетін шешу үшін аса қажетті болатын, оқушыға эмоциялықәсер етуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Материалдарды ауызша баяндау кезінде мұғалім пікір алысудың және тарихи окиғалардын өзара байланысын түсіндірудің үлгісін көрсетіп береді. Материалдарды ауызша баяндау кезінде материалды нақтылай түсудің төмендегідей әдістері колданылады: - айқын эпизодтар келтірілетін суретті әңгіме (мысалы: сақтардың тұрмысы туралы); - оқушыларға ойша өте ерте замандардағыны көз алдына келтіріп, соған «қатысушы ретінде сезіндіретін өткендегіге саяхат» түріндегіге әңгіме (мысалы: тарихи - мәдени сәулет ескерткіштері жәніндегі әңгіме): - тарихи окиғалар мен кұбылыстарды байланыстыру әдісі, бұл жағдайда типтік фактілер тарихи адамның тағдыры арқьшы көрсетіледі (мысалы, XVIII ғасырдағы Кіші жүздің Ресейдің қол астына кіруі жөніндегі документті материалға кұрылған әңгіме); - тарихи оқиғалар мен кұбылыстарды драмалы әңгіме ретінде айтып беру әдісі, бұл жағдайда типтік фактілер бірнеше тарихи адамдардын немесе ойдан шығарылған адамдардың қақтығысуы арқылы беріледі (мысалы, XVIII ғасырдағы жоңғар шапқыншылығы кезіндегі казақ батырларынын ерлігін баяндау); - әңгімеге қызықты детальдар мен тәптіптен суреттеуді енгізу, бұл ба-яндалып отырған оқиғалар мен құбылыстарды нақты етеді және оларды «жа-қындата» түседі (Моңғолдардың Отырарды жаулап алудағы айлакерлігі мен қатыгездігі женіндегі фактілер). Бұл әдістердің тиімділігі - оқушының қиялдау мен сақтау қабілетіне күшті әсер етеді. Оқушылар айтылғанды есте жақсы сақтап қалады, тіпті біраз уақыт өткеннен кейінгі кезде де мұғалімнің әңгімесіне енгізілген типтік диалогтарды, емірбаяндық мәліметтерді, қызықты детальдарды қайталап айтып бере алады. Орыстың атақты педагогі В. Сухомлинский: «Мектеп дегеніміз - еңал-дымен кітап» - деген екен. Байқайсыз ба, өте терең айтылған сөз. Бала бір ғана мұғалімнің айтылғанымен шектеліп, оқулықтарды ғана қанағат тұтса, қайтып қанағаттанады. Аясы тар түсініктің ғана өрісінде шектеліп қалады. Осының бәріне кең жол ашатын – кітап. Кітап – ол жансыз мұғалім. Ол сені білім нәрімен сусандырады. Сондықтан да оқушы білімін үнемі жетілдіріп, тәуелсіз еліміздің тарихи кезеңдеріне саяси, экономикалық және мәдени материалдар берілген кітаптар, кітапшалар, энциклопедияларды, мерзімді баспасез беттерінде берілетін тарихи-қоғамдық материалдарды оқушылардың өз бетінше ізденуіне бағыт-бағдар бере білу керек. Ел тарихын оқытуда сыныптан тыс оқу, қосымша көркем тарихи әдебиеттерді сабақта пайдалану - оқушылардың білімінің, тарихи ұғымдардың жүйелілігіне әсер етеді; оқушылардың ақын-ойын, танымын, сезімін дамытуға мүмкіндік береді. Ең бастысы, оқушыны еңбектене білуге үйретіп, қызығушылығын арттырады. «Махамбеттің жебесі», «Көшпенділер», «Алмас қылыш», «Абылай хан», «Сырым туралы сыр», «Кенесары хан», «Қызылдар қырғыны», «Нәубет», және тағы басқа тарихи көркем әдебиеттер оқушыларға тарихи оқиғалар мен адамдық тұлға жөнінде жан-жақты мағлұмат бере отырып, адамгершілік қасиеттерге тәрбиелейді, сана-сезімінің жетілуіне әсер етеді. Оқыту, білім беру тәжірибесі педагогикалық үрдістің сапасын үнемі арттырып отыруды талап етеді. Сол себептен педагогикалық үрдісті, процесті технологияландыру мәселесі маңызды. Өздік, танымдық жұмыс – оқушылар бойындағы танымдық қабілетінің, шығармашылық ойлау жүйесінің дамуына жол ашады. Тарих сабағында тарихи материалдарды, көркем әдебиетті, деректі құжаттарды, баспа ағындарын мақсатты пайдалану арқылы оқушылардың ақыл ойын, адамгершілігін, эстетикалық, интеллектуалдық таным сезімін дамытып, өздігінен ізденуіне қолайлы жағдай тудырады. Сабақ беру әдісінде оқушылардың өз бетімен танымдық кабілетін дамытуға бағытталған тапсырмалар берілуі тиіс. Оқушылар әңгімелер, өлеңдер, өтірік өлеңдер, диалог-журнал, реферат, сахналық қойылымдар, конспект, келешектегі болжау өмірнамалар жазып, сапарнамалар құрастырып, өз бетімен кітап оқып, журнал-газет шығарады. Әртүрлі ақпараттарды-кітап, оқулық, көркем әдебиет, баспа беттері, көмекші құралдар, деректер, құжаттар, тарихи өлеңдер, шежірелерді зерттеу үшін бастыны іріктейді, цитаталар алу, конспектілеу, жоспар, тезистер құрастыруға машықтанады. жүктеу/скачать 2,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|