Тас дәуірі Алғашқы адамдардың бастапқы кезеңдегі топтасу жүйесі.? Тобыр
жүктеу/скачать 1,15 Mb.
|
Адамзат тарихы дамуының ең алғашқы кезеңі? Тас дәуірі Алғашқы адамдардың бастапқы кезеңдегі топтасу жүйесі.? Тобыр Алғашқы адамдардың тобырдан кейінгі топтасу жүйесі?
Алғашқы адамдардың рулық қауымнан кейінгі қалыптасу жүйесі? Тайпа Қоғамда алғашқы ірі еңбек болінісін туғызған жағдай? Мал шаруашылығының дамуы Ғалымдардың ең ежелгі адамға қойған атауы? Епті адам Ең ежелгі “епті адамның” мөлшерімен өмір сүрген мерзімі? 1 млн. 750 маң жыл бұрын. Ең ежелгі адамның еңбек құралы Үшкір тас Ежелгі “тік жүретін адам” өкілі Синантроп Жер бетінде бұдан 100-35 мың жыл өмір сүрген жандар Неандерталь Мөлшерімен 40-35 мың жыл бұрын қалыптасқан жандар атауы Саналы адам Ежелгі адамдардың алғащқы кәсібі
Ежелгі тас ғасыры қамтитын кезең б.з.д 2 млн 500 мың – 12 мың жыл. Мезолиттің қамтитын кезеңі -б.з.б 12-5 мың жыл Неолиттің қамтитын кезеңі –
Қазақстан аумағында ең ежелгі адамдардың өмір сүрген аймағы Оңтүстік Қазақстан. Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдардың замандастары
Ежелгі адамдардың тұнғыш баспаналары Үңгірлер Алғашкы адамдардың еңбек құралдарының атаулары Чоппер, чоплинг Алғашқы қауымдағы адамдардың негізінен аулаған андары Мамонттар мен бизондар Полеолит дәуіріне жататын еңбек қүралдары табылған өңір? Жамбыл обылысы Жамбыл өңірінен табылған полеолит дәуірінің бес мыңдай еңбек құралдары бұлар-
Тас өңдеу биік деңгейге көтерілген кезен Неолит Ертедегі адамдардың маймылдар мен жануарлардан басты айырмашылығы- Еңбек құралдарын жасай білу Жер бетінің күрт суый бастауы басталды – 100 мың жыл бұрын Ғалымдардың есептеуінше мұздықтардың ери бастаған уақыты 13 мың жылдай бұрын Тас дәуірі адамдардың ине жасаған заты Сүйек Ежелгі адамдардың жіп орнына пайдаланған заттары Жануарлардың сіңірлері Адамдардың дән үккішті ойлап тапқан кезеңі
Ерте тас ғасыры тұрақтарының ең көне ескерткіштерінің табылған жері- Шақпақата, Арыстанды Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш тас құрал атауы Бифас Бір қабат өңделген тас құралдың жүзін ұсақ кертік ойықтар жасау арқылы өткірлеу әдісі- Ретушь әдісі Жамбыл облысындағы 5 мыңға жуық тас құралдар табылған тұрақтар
1938ж Өзбекстаннан неандертальдық баланың сүйегі табылған үңгір Тесіктас “ Саналы адам” сүйегі табылған үңгір Кроманьон Орталық Қазақстан жеріндегі жүзі түзу , кейде қайқы тас пышақ қырғыштар табылған тұрақ Семіз бұғы Орталық Қазақстан жеріндегі кейінгі палеолитке жататын 300-ге таяу тас құрал шыққан ең көрнекті көне мекен Батпақ Тас дәуірінде ру ішіндегі барлық мәселелерді шешкен Жалпы жиналыста Мезолиттің хронологиялық шеңбері б.з.д 12-5 мың жылдықтар. Қазақстан жеріндегі тас дәуірінің ескерткіштері аз табылған кезеңіне жататын Мезолит Мезолит заманының үлкен жаңалығы болып саналатын ұсақ жаңқа тастардан жасалған құралдар атауы
Мезолит заманынын басты жаңалығының бірі Садақ пен жебенің жасалуы Мезолит кезеңіндегі адамдардың негізгі кәсібінің бірі Аңшылық Қазақстан аумағындағы белгілі мезолиттік тұрақтар саны 20-дан астам Қабырғалары терең көмілген , көлемі 40-60 шаршы метр болатын мезолиттік баспана табылған өзен аңғары Есіл Орта тас ғасырындағы балалар тобынан ересектер тобына өту ғұрпы Бағыштау(иницияция) Егіншіліктің пайда болу мерзімі 10 мың жыл бұрын Алғашқы қауымдық егіншілікке алып келген жағдай Терімшіліктің дамуы Алғашқы егіншілердің егін оратын қарапайым құрал атауы Тас орақ Ежелгі егіншілердің егін егу құралы
Малды қолға үйрете бастау қалыптасқан кезең Мезолит Алғашқы егіншілік қалыптаса бастаған дәуір Мезолит Жаңа тас ғасыры қамтитын кезең б.з.д. 5 – 3 мың жылдықтар Неолит дәуірінің Шығыс Қазақстан жеріндегі тұрағы Усть- Нарым Неолит дәуірінің Сотүстік Қазақстан жеріндегі тұрағы Пеньки Қазақстан жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі б.з.д. 5 мың жылдыққа тән Неолит дәуірінің Орталық Қазақстан жеріндегі тұрағы Зеленая Балка Неолиттік саздан жасалған қыш ыдыс атауы Көзе Неолиттік 150-ге жуық тұрақ , кене кен шығару, жерлеу орындары табылған өңір Жезқазған өңірі Табиғи-климаттық ортаның бүгінгі күнге ұқасас қалыптасқан кезеңі
Қазақстан аумағынан табылған неолиттік тұрақтар саны 500-ден астам Неолиттік Сексеіл тұрағы орналасқан аймақ Қызылорда облысы Неолит дәуірінің ең ү лкен жаңалығының бірі Қыш құмыра жасау «Қыш кұмыралар заманы» деп аталатын дәуір Неолит. Мыс-тас ғасыры (энеолит) дәуірі шамамен б.з.д 3000-2800 жылдар Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастаған дәуір Энеолит. Ең бірінші қолданылған металл Мыс. Тас пен мыстан жасалған еңбек құралы қатар қолданылған кезең Энеолит Шаруашылықтағы ең алғашқы ірі қоғамдық еңбек бөлінісі Егіншілік пен мал шаруашылығы болып бөлінуі. Солтүстік Қазақстандағы энеолит кезеңінін ерекше ескерткіші
Солтүстік Қазақстан жеріндегі 158 тұрғын үй табылған энеолиттік тұрақ Ботай Жылқы сүйектері өте көп табылған неолиттік тұрақ Ботай Энеолиттік ескерткіштер табылған Маңғыстау жеріндегі елді мекен
Еңбек бөлінісі пайда боған дәуір Энеолит Ежелгі адаидардың өз білімдерін суретті хат арқылы хабарлауы Пиктография Адамдардың шығу тегін жануарлармен байланыстырудың ғылыми атауы Тотемизм Ежелгі адамдардың жерлеу ғұрпында өлген адам үстіне қызыл минерал бояу себу сенімінің ғылыми атауы Анимизм Ежелгі жандардың табиғаттың тылсым әрекеттеріне сиынып, құлшылық ету әрекеті- Магиялық әрекет «Тотемизм» дегеніміз Шығу тегін жануарлармен байланыстыру Археологтардың тапқан сүйек пен мүйізден жасалған мүсіндерінде ең көп кездесетін бейнелер- Әйелдер бейнесі Алғашқы адамдардың табиғатқа тәуелділігінен туған Құдайға сыйыну Қола дәуірінің хронологиялық уақыты б.з.б. 2800 жыл б.з.б. 900 жыл Тұрмыста тұңғыш пайдаланылған металл Мыс Қола дәуіріндегі қоланың алыну қосындысы Мыс пен қалайы Қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндерелгенін айтқан белгілі ғалым Сатпаев Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орны Нарын , Қалба. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстар Қазандықтар Тастан және мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстырған кезең
Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі Көзе құмыралар Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті Андронов Қола дәуірінің ең алғашқы ескерткіштері табылған жер Андронов Солтүстік және батыс Қазақстандағы зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстар саны- 80-нен аса Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстар Петровка, Боголюбов Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелген аймақ. Орталық Қазақстан Андроновтықтардың бет бейнесін сипаттаған ғалым Алексеев Андроновтықтардағы егіншіліктің дамығандығының айқын дәлелі Еңбек құралдары Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуір Қола Теселі егіншілік ең алғаш дамыған кезең Қола дәуірі Жерленген Андроновтықтардың басы қаратылған тұс Батыс, Оңтүстік Андроновтықтардың тасқа салынған суреттері табылған жерлер Таңбалы, Жасыбай, Хантау Андроновтықтардың сүт өнімдері мен етті сақтау тәсілі Жер, еден астындағы шұңқырда Орталық Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениеті
Беғазы-Дәндібай мәдениетінің хронологиялық ауқымы б.з.б. 12-8 ғасырлар Тебінді жайылымға байланысты саны артқан мал Жылқы, қой Қазақстан жеріндегі қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жыл 1946 Қазақстан жеріндегі қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалым
Қола дәуірі қоныстарының көбінесе орналасқан жері Өзендердің жағасында Көкшетау жеріндегі қола шалғы табылған қоныс
Қола дәуірі қауымы ішінде әлеуметтік теңсіздікті тудырған Мал-мүлік теңсіздігінің шығуы Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуірі
Қола дәуірі кезіндегі жоғары дін басылары Абыздар Қола дәуірі абыздарының негізгі міндеттері Салт дәстүрлердің орындалуын қадағалау Андроновтықтардың мойынға таққан тұмаршалары Жыртқыш аңдардың азу тісі Жеке меншік қалыптасқан дәуір Қолада Темір дәуірінің қамтитын аралығы б.з.д. 8 ғасыр б.з.-дың 6 ғасыры. Темір дәуірі кезеңі 2-ге бөлінеді. Ерте темір дәуірі кезеңі аралығы б.з.б. 8-3 ғасырлар. Кейінгі темір дәуір кезеңі аралығы б.з.б. 3 – б.з. 6 ғасыр. Ерте темір дәуірінде мал басының көбеюіне байланысты қалыптасқан- Көшпелі мал шаруашылығы Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы-терімшілерден көшпелілердің айырмашылығы - Өнім өндірді. Малды қыста жаюға байл анысты қалыптасқан жайылым Тебінді Жылқыны қолға үйретуге байланысты ойлап табылған жаңалық
Көшпелілердің жазда мал жаю орындары Жайлау Көшпелердің жылы қоралары бар тұрақтары Қыстау Біздің заманымызға жеткен ежелгі мерекенің бірі Наурыз мейрамы Таза көшпелі тұрмыс қалыптасқан аймақтар Батыс және Орталық Қазақстан Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыған аймақтар Алтай, Жетісу таулы аймақтарында Темір дәуірінде отырықшылық шарушылық дамыған өңірлер- Сырдария, Шу, Келес өзендері аңғарлары Киіз үй қабырғасы атауы Кереге Көшпелілердің баспаналарында пеш орналасқан аумақ Ортасында Көпелілер баспаналарындағы киелі санаған орын Ошақ маңы Киіз үйдің ағаш қаңқасын құрайтын бөлік-3-бөлік. Сақтар туралы мәлімет беретін жазба мәтіндері сақталған елдер
Қазақстан жеріндегі сақ тайпалары туралы жазған Парсылар Сақтар туралы дерек қалдырған грек авторы Герадот Парсы жазбаларындағы «сақ» сөзінің мағынасы Құдіретті еркектер П-Қ Иран жазбаларындағы «сақ» сөзінің мағынасы Жүйрік атты турлар И-Ж Ежелгі грек авторларының сақтарды атауы Азиялық скифтер Г-А Ежелгі грек авторы Герадоттың сақтарды атауы Массагет Сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді-иран тіліндегі атауы – «Арбада тұрғандар» Грек деректеріндегі көшпелілердің тағы да бір атауы Дайлар Сақтар туралы «дұшпанға-қатал, досқа адал» деп баяндайтын
Сақ әйелдері туралы «ержүрек келеді, соғыс қауіпті төнгенде ерлеріне көмектеседі» деп баяндайтын грек авторы Ктесий Парсы жазбаларында Жетісу, Тянь-шань, Сырдарияның орта ағысында тұрған сақтар (шошақ бөрік киетін сақтар)
Парсы жазбаларындағы Әмудария мен сырдарияның ортаңғы ағысы(теңіздің арғы жағындағы сақтар) Сақ-парадарайа Сақ-парадарайаларының оңтүстігінде, мургаб өзен аңғарында қоныстанған сақтар атауы (хаома сусынын дайындайтын сақтар) Сақ-хаумаваргалар Тиграхауда сақтарының қоныстанған аумағы Оңтүстік Қазақстан Дай, аргиппей, исседон сақтарының қоныстанған өңірлері Орал тауының оңтүстігі Мүлік теңсіздігі түпкілікті орнаған дәуір Темір Әскери-демократияның пайда бола бастаған кезі Темір дәуірі Сақ қоғамындағы тайпалар мен рулар арасындағы даулы мәселерді шешуі Тайпа көсемі Сақ қоғамындағы адамдар тобы – жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер Сақ қоғамындағы абыздардың танымал белгісі –
Сақ қоғамындағы «сегізаяқтылар» деп аталғандар малшылар мен егіншілер Сақ жауынгерлерінің киім түсі қызыл Сақ қоғамындағы абыздардың, малшылар мен егіншілердің киім түсі сары, көк Бізге жазба деректерден белгілі сақ патшасы Томирис Сақтарды «Әлемдегі ең әділ, ең шыншыл халық» деп есептегендер гректер Сақтар туралы олар «Садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған, сауыт киген» деп жазған – Страбон Сақтар туралы «киімі мен өмір сүру дағдысы скифтерге ұқсас» деп жазған –
Герадот жазбаларындағы сақтардың қыс кезіндегі мекені Ағаш үйлер Сақтардың негізгі шаруашылығы мал шаруашылығы Сақтар өмірінде аз өсірлетін мал түрі ірі қара Қызылорда облысы жеріндегі б.з.б. IV- б.з.-дың XIII ғасырларына жататын ежелгі қалашық Шырық-Рабат Ертедегі темірді өндірудің қарапайым тәсілі Пеш көрікпен Сақтар туралы «Құдай деп олар күнді есептейді және оған жылқыны құрбандықққа шалады» деп жазған – Страбон Сақ жеріне Кир бастаған парсы әскерлерінің басып кірген уақыты – б.з.б. 530ж. Томирис туралы «Әйел болса да қорыққан» деп жазған – Рим тарихшысы Помпей Трог Сақ жерінде Кирдің өлтірілгенін жазған
Дарий бастаған парсы әскерелері жорығының мерзімі б.з.б. 519ж. Сақ малшысы «Шырақ» туралы суреттейтін герк тарихшысы
Сақ патшайымы Томиристің өмір сүрген мерзімі – б.з.б. 570-520жж. Сақтардың парсы патшасы Кирге қарсы күресін басқарған Томирис Сақтардың парсы әскері құрамында Марафон шайқасына қатысқан уақыты – б.з.б. 490ж. Б.з.б. IV ғасырда сақ жеріне қауіп төндірген – Македонский Грек-македон басқыншыларына қарсы күресті басқарған
А.Македонскийдің Сырдариядан өтіп сақтарға қалай щабуыл жасағаны туралы жазған Арриан Сақтардың А.Македонскийға қарсы ерлік күресі туралы жазған Арриан Томирис пен Кир шайқасы туралы жазған Рим тарихшысы Помпей Торг Қызылордадан 300 шақырым жерде орналасқан сақ қаласының орны Шірік-Рабат Шірік-Рабат қаласының күзет мұнаралары бар орталығы – Цитадел Қыш күйдіретін пеш, қол диірмен тастары, тары қалдықтары табылған сақ қаласы –
Б.з.б. VII ғасырдан бастап далалы аймақтарда пайда болған өнер – аңдық стиль Сақтарға Ираннан «Өмір ағашы» дейтін аңдық стильдегі бейне – арыстан бейнесі Аңдық стиль пайда болған ғасыр – б.з.б. VIIғ. Іле өзенінің оң жағалауындағы сақ қорымы – Бесшатыр Бесшатыр қорымындағы обалар жиынтығы –
Бесшатыр обасының мерзімі б.з.б. V-IV ғғ. Алматының шығысындағы белгілі сақ обасы
Есік обасынан табылған бұйымдар саны – 4мыңнан астам Есік обасынан табылған 26 таңбадан тұратын жазуы бар зат күміс табақша Антропололтардың анықтауынша Есік обасындағы жерленген адамның жас шамасы – 17-18 жас «Аң стилі» дәстүрімен сақтар жорықтар кезінде танысқан ел алдынғы Азия мен Иран Сақтардың бөренелерді бір-біріне тығыз орналастырп жасаған табыты Соркофаг Сақтар обасындағы сағанаға жер астымен келетін арнайы жол Дромос Сақ дәуірінің негізгі кездесетін археологиялық ескеткіштері обалар Жетісудағы сақтар обаларының түрі 3-ке бөлінеді Үйсін мәдениеті деп аталатын ескерткіштердің негізгі шоғырланған өңірі Жетісу Жетісу өңіріндегі үйсін мәдениетінің хронологиялық шеңбері б.з.д. III ғ.-б.з. IV ғ. Үйсін тайпаларының мекендеген жері Жетісу Үйсін атауының қытай жазбаларында кездесе бастауы б.з.б. II ғ. Үйсіндер туралы «ат жақты, аққұбаша, сары шашты» деп жазған – Қытай жазбалары
Үйсіндердің щығу тегі туралы мәлімет қалдырған тарихшы Сыма-Цянь Үйсіндер қарым-қатынас жасаған ел
Үйсіндердің солтүстік-батыстағы көршісі Қаңлы Жазба деректердегі үйсін халқының саны 630мың әскері 180 мыңнан астам Үйсіндер басшысының атауы Гуньмо Үйсін гуньмосына бағынған тайпа көсемдері атауы Бек Үйсін қоғамындағы қатардағы адамдардың мөрлері балшықтан жасалды Үйсін қоғамында дәулетті адамдардың киімі көбінесе тігілді жібектен Үйсіндерде мүлік теңсіздігі болғандығын дәлелдейтін жерлеу орындары Жазба деректердегі үйсін гуньмосының қытай ханшайыма үйлену уақыты б.з.б. 107ж. Үйсіндерде егіншіліктің болғандығын дәлелдейтін дерек кездескен қоныс Ақтас қыстауы Үйсіндердің тұрақты үйлері орналасқан жер тау бөктерлерінде Үйсіндерде әулеттің зираты орналасқан жер қонысқа жақын жерлерде Үйсіндердің сұйық тағамға арналған негізгі ыдыстары былғарыдан жасалды Үйсіндерде жақсы дамыған кәсіп тері өңдеу Үйсіндерде саз балшықтан ыдыс жасаумен айналысқан әйелдер Үйсіндердің зергерлік бұйымдары табылған қорым Ақтас Үйсіндерде жерленген адамның басы қаратылған тұс
Ертедегі үйсіндердің құрбандықтары арналды Жаратушы күшке Үйсіндердің қыш заттары мен ыдыстарындағы салынған сурет Күннің суреті Қаңлы мемлекетінің өмір сүру хронологиялық шеңбері б.з.б III-II ғ. б.з V ғасыр Қаңлылар туралы “Вэсаканың ер жүрек ұлдары... Канха қамалының алдында құрбандық берді” деп жазылған кітап. “Авеста” Қаңлылардың өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған тарихшы
Қаңлылар туралы негізгі дерек көздері. Қытай деректері Қаңлы мемлекетінің пайда болған уақыты, шекарасы туралы айтылатын маңызды тарихи дерек. “Цянь хоньшу” Қаңлылардың археологиялық мәдениеттері. Қауыншы, Жетіасар, Отырар-Қаратау Б.з.б 46-36 жылдары қаңлылардың Қытайға қарсы көмек көрсеткен елі Ғұндар Қытай деректері бойынша ежелгі қаңлылар саны. 600 мың әскері 120 мыңнан астам Ежелгі қаңлылардың негізгі атамекені
Қаңлылардың солтүстігіндегі көршілері Сармат, Алан Қаңлы мемлекетінің оңтүстігіндегі көршісі Үйсін Қаңлылардың экономикалық мәдени, саяси байланыс жасаған елдері Қытай, Қушан, Рим Қаңлы билеушісінің титулы Хан Қаңлы елінің астанасы Битянь Қаңлы елі ішінде бөлінген иелік саны 5 Қаңлы елі ішінде әр иелікті басқарғандар
Қаңлылардың Қауыншы мәдениетінің таралу аймағы Ташкент төңірегі Қаңлылардың Жетіасар мәдениетінің таралу аймағы Қуандария, Жаңадария анғарлары Отырар-Қаратау мәдениетінің тарлуу аймағы Сырдария, Шу, Келес өзен аңғары Арыстың сол жағалауындағы қаңлы қаласының орны Көк-Мардан Қаңлылардың Пұшық-Мардан қаласы мыңындағы зерттелген қоныс
Шыршық өзенінің оң жағындағы қаңлы қаласы. Зах Қаңлылардың дәнді және бау-бақша дақылдары өсірілген аймақ
Қаңлылардың шаруашылықтың қосымша түрі. Аң аулау Қаңлылардың металл өңдірісінің орталығы болған аймақ. Шаш-Илах Қаңлыларда металл өңдеудің ірі орталығы болған ежелгі қала. Құлата Шыршық өзенінің оң жақ жағалауындағы Зах каналы, бұл...
Қаңлылар жерінен табылған теңгелер саны. 1300-дей Қытай теңгелері табылған Отырар алқабындағы қаңлы қорымы. Мардан Қаңлылардың Мардан қорымынан табылған теңгелер. Қытайдікі Қаңлылардың 16 гектар жерді алып жатқан қала жұрты. Алтын-асар Қаңлыларға жататын өлген адамды киімімен жерлеу аймағы Қауыншы мәдениеті Қытай деректерінде “ғұн” атауының пайда болған кезі. Б.з.б ІІІ ғасыр Қытай деректеріндегі ғұн басшысының атауы. Шаньюй Ғұндар туралы дерек беретін деректер.
Ғұндар кезенің қамтитын аралық Б.з.б ІV ғ – б.з ІІІ ғ. Ғұн державасының негізін қалаған. Мөде Шығыстанушы Л.Н Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болған мерзімі. Б.з.б 209 ж. Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа. Ғұндар Ғұндар мемлекетінің әскери жүйесі құрылымы... 3 қанатқа бөлінген Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым. Түменбасы Ғұн мемлекетінің ру саны. 24 Ғұн мемлекетіндегі тұменбасы әскерінің құрамы. 10 мың жауынгер Ғұндарда ақсақалдар кеңесі жылына 3 рет шақырылды Ғұндар мен Қытай елі арасындағы соғыс қимылдары созылған уақыт 300 жылдан астам Ғұн мемлекетінің саяси күшейген кезі. жүктеу/скачать 1,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|