Тас дәуіріндегі қазақстан аумағының ландшафттық климатты өзгеріске ұшырауы



Дата25.10.2022
өлшемі30,94 Kb.
#154826
Байланысты:
Т йінді периартериит кезінде ж рек за ымдалуынын ай т рі ед уір (1)

Тас дәуіріндегі қазақстан аумағының ландшафттық климатты өзгеріске ұшырауы.
Тас дәуірінде, шамамен миллион жыл бұрын адамдар Қазақстан аумағын мекендей бастады. Ол кездегі табиғат жағдайлары казіргіден күрт өзгеше еді. Қазақстан фаунасының негізгі түрлері мамонт, жүндес мүйізтұмсық, жабайы бұқа-тур, үңгір аюы және т.б. болды. Бүкіл тас дәуірі бойы климаттық жағдайлар күрт өзгеріп тұрды. Кейін келе мамонттар мен мүйізтұмсықтар жаппай қырылып қалды, бүл жерде адамдардың іс-әрекеті де белгілі рөл атқарды деуге болады.
Белгілі ғалым X. Алпысбаев біздің елімізде палеолиттік мәдениеттің екі таралу аймағын бөліп көрсетеді: Сарыарка мен Қаратау жотасы (Бөріказған, Тәңірқазған, Қазанғап және т.б.). Еңбек құралдары негізінен түрлі формадағы дөрекі жене үлкен шапқылар (бифастар - екі жақты, унифастар -бір жакты) болды. Біртіндеп анағұрлым кішірек және едәуір жақсы өңделген құралдарға - микролиттерге көшу байқалады. Палеолитте адамдар отты пайдалануды үйренді. Аңшылык палеолит кезеңінің шаруашылығында басты рөл атқарды. Аң аулаудың тәсілдері әр түрлі: от аркылы қамалау, тұзак құру, шұңкырға құлату, т.б. болды. Өзен жағалауларында алғашкы адамдар сүйектен жасалған үшкір сүңгі (гарпун) мен қарапайым ілмектер (күршектер) көмегімен балық аулаумен де айналысты. Алғашкы адамдар үнгірлерде мекендеді.
Ғалымдардың пікіріне карағанда «Алғашқы адамдар тобыры» немесе «көне қауым» адамның жануарлар өлемінен бөлініп шығуымен бір мезгілде калыптасты. «Көне қауым» тұрақсыз құрылым еді, сол себептен біртіндеп коғамдық ұйымның неғұрлым берік түріне орын бере бастады. Тұракты кауымдық бірлестіктер өмір сүру үшін күресе алатын еді. Әлеуметтік байланыстарды нығайту үшін шынайы негіз - стихиялы пайда болған қандас туыстық байланыстар колданылды, бұл туыстық тек аналық жағынан ғана бекітілді деп шамалауға болады. Рулық құрылысқа көшуді археологиялық мәліметтер де дәлелдейді (ұжымдық тұрғын-жай қалдықтары). Рудың аса маңызды белгісі экзогамия, яғни ру ішіндегі некелік катынастарға тыйым салу болды. Біртіндеп жеке ұйымдар - екі экзогамды рулардың өзара некелік қарым-қатынасы бар эндогамиялық тайпаға бірігуі орнықты. Некенің бастапқы түрі - топтық неке, бұл кезде рудың барлық жігіттері екінші рудың қыздарымен некеге тұруға құқылы және тиісті болды. Біртіндеп некелік катынастардың дамуы жұптық некенің қалыптасуына әкелді
Ерте тас ғасырында адамдар арасындағы табиғи еңбек бөлінісі одан әрі дами түсті. Ерлер-аңшылар, әйелдер-терімшілер және үйдегі ошақтың қамқоршысына айналды, балалар мен қариялар еңбекке кабілетті туыстарына қолғабыс етті. Қариялар, әдетте, ұжымдық тәжірибені сақтаушылар есебінде және еңбек кұралдарын дайындауға белсене араласты. Осы мамандану еңбек өнімділігінің артуына ықпал етті, бүкіл қауымға терең із қалдырған және айқын құрылым берген жыныстық жас мөлшеріне негізделген бөліністерге әкеп соқтырды. Тас дәуірін зерттеуші ғалымдардың жазуына кейінгі палеолитте тұрғын-жай ретінде адамдар әлі де үңгірлерді пайдалана берді, сонымен қатар жасанды тұрғын-жайлар - жер үстіндегі кепелер мен жертөлелерді де сала бастады.
Ерте және орта палеолит. Ең ежелгі кезеңі, адамзат тарихы деп аталады ерте немесе төменгі палеолит және қамтиды уақытта 700-ден 100 мың жыл б. э. дейінгі, орта палеолит (мустье) созылды 100-35 мың жыл б. э. дейінгі Алғашқы адамдар болды аңшылар, олар аулаған ірі жануарлар - піл, мамонттың, мүйізтұмсықтың, бұғы, сайгу.Оңтүстік Қазақстандағы ең көне табылған тас құралдары одновременны с табыстарымен в пещере ЧжоуКоу Дянь, Үндістан және Африка. Қолайлы аудан қоныстандыру үшін древнейшего адам тау-Қаратаудың Оңтүстік Қазақстанда. Дәл осы жерде, террасах р. Арыстанды, табылған ең ежелгі тас құралдары.Көп тұрақ соңғы уақыт. Бұл Ша-бакты, Тәңірқазған, Борыказган. Оларға жиналған бес мыңнан артық әртүрлі қару-бірі кремень - қол рубила, үшкір ұштықтар, нуклеусы, құралдар мен оның сынықтары шықты.В эпоху мустье алды - дамыту дайындау тас құралдарының бірі дисковидных нуклеусов (ядрищ). Негізгі құралдары мен қару-мустье болды үшкір ұштықтар мен қырғыштар.Адамдар бұл уақытта үйренді добывать огонь. Неандерталец, өмір сүрген осы дәуірінде, болған дамыған ойлау. Қалыптаса бастайды, алғашқы діни түсініктер.Адамдар өмір сүрген ұжымдар - стадами. Осылай ыңғайлы аң аулау, жер облавы жануарлар.Арасында мустьерских тұрақ табылған, бірі қызықты тұрған шатқалындағы Қарасу өзенінің оң жағалауында, Арыстанды, Оңтүстік Қазақстанда, Орталық Қазақстанда ертіс Өңірі. Белгілі олжалар мустьерских құралдарының орта ағысында, Сарысу, останце Мұзбел, Батпақ шатқалы.
Соңғы палеолит. Уақыт, бұл уақыт кезеңін қамтиды 40 мың жылдан 10 мың жылға. б. э. дейінгі дәуірінде орыстар техника тасты өңдеудің жетілдіру жалғастырылды. Енді бір нуклеуса, кремневого, не кварц, адамдар ухитрялись скалывать емес, екі-төрт пластиналар, сондай-ақ бірнеше ондаған өткір жұқа пластина ретінде пайдаланылған пышақтар. Жоғары жетілдіру жетті өңдеу техникасы сүйек және мүйіз, олардың әзірленді әр түрлі құралдар - гарпуны, ұштықтар көшірмелерін, дротиков. Бастап дәуірі кейінгі палеолит байланысты, орасан өзгеріс дене келбеті адам қалыптасады қазіргі заманғы адам түрі. Оңтүстік Қазақстанда табылған, бірқатар тұрақ осы уақыт. Бұл Ачисайская тұрағы кентінен батысқа Чулак-Курган, тереңдігі 7,5-7,8 м анықталды мәдени қабаты.
Мезолит. Ежелгі гректер өзгеріп меэолитом. Ол қалай болып табылады өзіндік көпір арасындағы ежелгі тас дәуіріне неолитом, новокаменным ғасыры. Мезолит сипатталады күннің күрт жылынып, климаттың басталуына қарқынды еріген мұздықтар. Бұл климаттық өзгерістер басталды 12-14 мың жыл бұрын. Өзгерді өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, дегенмен, жақсы жағына қарай. Вымерли мамонты және шерстистые мүйізтұмсықтар өмір сүрген. Қажеттілігі қазіргі заманғы еңбек құралдары мен аң аулау, және олар изобретены - олар пияз-бабына сілтемелермен және бумеранг.
Қазақстан тарихы адамзат есептеледі жоқ, бір миллион жыл, сондықтан археологиялық ғылым primal әр түрлі оның әдістері. Archeology кеңінен адамзат тарихындағы үш жетекші дәуірде - тас, қола, темір. Өз кезегінде, әрбір peril дәуірі болып бөлінеді кезеңдері және мәдениет. Келді дәуірі үш кезеңге бөлінеді - pallet, MST емес. Дәуірінің drawn Kenny ғасырдың бас кезінде Стэнли адамзат және оның шаруашылығының төмен деңгейімен сипатталады береді күштер. Шаруашылық қызмет жүргізілді примитивной және жобаны пайдалану дайын «доктор» табиғат: қалыптар, Құдай мен птичьих жұмыртқа және т. б. сонымен қатар, водить адамдар аулаған жануарлардың ди. Қоғам ежелгі адамдар тас дәуірінде Эль өзіндік даму жолын. Бірінші кезеңде адамдар мәжбүр болды бірігуге Probe STD үшін бірлескен қорғау және алаңда, аң аулау, собирательства. Бұл әлеуметтік білім емес, тұрақты және ұйымдастыру, отличалось аморфностью, жүйке қоғамдық қатынастардың жоқтығымен, общинно-үй шаруашылығы, сонымен қатар оған тән емес реттілікті bra байланыстар. Зонд СТД сай екі ең обод сатылары төменгі Паллета - доашельскому ашельскому. «Shells уақытта бірте-бірте вызревают ұсыныс үшін жаңа әлеуметтік организм - алғашқы қауымның. Дәуірінің тиіс бар отырықшы, Стивен Ruslan халықты жынысы және нашар туындайды табиғи нысандары қауымдастықтар. Тағы ұжымы соңғы Паллета әлеуметтік тұрғыдан сипатталады жаңа Гран - қосындысымен кемелденген Probe-rods нысандарына айналуда. Бұл сапалы жарайды, пайымдауынша көптеген зерттеушілер, спа бастап трансформация неандертальцев адам қазіргі заманғы физикалық түрі (хомо сапиенс).
Тас ғасыры бөлінеді палеолит (ежелгі тас ғасыры) - басталады 2,5-2 млн. жыл бұрын, ол, өз кезегінде, бөлінеді төменгі (ерте) палеолит, орта (120-40 мың жыл бұрын), жоғарғы (кейінгі) палеолит (40-12 дейін э. ғ. к.). Палеолит қамтиды дәуір: Олдувай, Ашель, Мустье, Солютре, Ориньяк және Мадлен. Мезолит (орта тас ғасыры) кезеңін қамтиды 12 6 мың б. э. дейінгі Новокаменная дәуірі (неолит) даталанады 6-4 мың. б. э. дейінгі Өтпелі жылғы тастан қола дәуіріне кезең деп аталады энеолитом (патша) - 3 мың б. э. дейінгі - Бүкіл кезең тарихының дейін пайда болған алғашқы мемлекеттер мен жазудың қабылданды деп атауға болады.
Қазақстан тас дәуірінде, шамамен миллион жыл бұрын, қоныстану басталды адам. Табиғат жағдайлары уақытта күрт ерекшеленді қазіргі заманғы, негізгі өкілдерімен, Қазақстан фаунасы осындай ірі жануарлар ретінде мамонт, шерстистый носорог, бұқа-тур, пещерный медведь және т. б. Климаттық жағдайлар, бүкіл тас ғасыры күрт өзгерді. Мамонты және шерстистые мүйізтұмсықтар өмір сүрген болатын ұшырайды арналған жойылуы мүмкін, бұл қандай да бір рөл осы ойнады және адам қызметі.
Біздің елімізде бөледі екі аймаққа таралу палеолиттік мәдениеттер: Сарыарқа мен Қаратау жотасының (тұрақ Борыказган, Тәңірқазған, Қазанғап және т. б.). Еңбек құралдары негізінен рубилами әр түрлі нысандарын (бифасы - екі жақты, унифасы - бір жақты) - олар дөрекі және массивными. Бірақ бірте-бірте көшу байқалады кем массивті және жақсы өңделген құралы - микролитам, палеолите адам пайдалануға үйренді өрт.
Аң аулау маңызды роль шаруашылығында кезең-палеолит. Тәсілдері, аң аулау болды әр түрлі: қора отты қолданумен, тосқауыл шұңқырлар және т. б. Үлкен серпіліс дамыту аңшылық қару алды, салдарынан көбейе бастады ірі жануарлар, қашан объектісі .аң аулау болды ұсақ жануарлар аң аулау олар найзамен, анағұрлым нәтижелі. Дәл сол кезде ақш пияз және жебенің. Ыңғайлы орындарда алғашқы адамдар балық аулаумен айналысты көмегімен гарпунов және примитивных крючков сүйектен. Сондай-ақ, айналысты собирательством.
«Алғашқы қауым адамның табын» немесе «праобщина» пайда болды бірге бөліп, адам, жануарлар дүниесін қорғау. Праобщина болды тұрақсыз құрылымы және бірте-бірте уступала орын неғұрлым берік нысан қоғамдық ұйымдар, т. б. тұрақты иерархиялық бірлестіктер алар ең табысты күресу үшін тоқтатты. Осы нысаны болды материнский түрі. Нақты негіз беріктендіру әлеуметтік байланыстардың стихиялы туындаған дәстүрлер қандас туыстық. Екіншіден болжауға болады, бұл туыстықты еді белгіленуі тек нағашы. Көшу родовому сапта расталады және археологиялық деректермен (ұжымдық Тұрғын үй). Маңызды белгісі-түрлі болды, әдет-ғұрып экзогамии, т. е оған тыйым салу неке қарым-қатынастары ру ішінде. Бірте-бірте пайда болды жеке ұйым бірлестігі екі экзогамных босанғаннан бір тұрақты взаимобрачное эндогамное тайпасы. Бірінші нысаны неке » атты топтық неке (онда барлық мүшелері түрдегі құқығы болған және некеге мүшелерімен басқа). Біртіндеп некелік қарым-қатынастарды дамыту әкеледі сложению жұптық неке.

Қазірдін өзінде “праобщина” табиғи еңбек бөлінісі алды одан әрі дамыту. Ерлер - аңшылар, әйелдер - жинағыштар мен ошақ басы, балалар мен қарттар көмектесті еңбекке жарамды сородичам. Қариялар, сонымен қатар, әдетте, болды қорғаушылары коллекциялық тәжірибесін белсенді түрде қатысып, дайындау еңбек құралдары. Бұл мамандандыру ықпал еңбек өнімділігінің өсуі, вела - анық білдірген, половозрастному бөлінуіне, положившему терең із қалдырады барлық общину. Инициациями деп атайды кешені әдет-ғұрыптарды, отмечающих жас елге көшу жасөспірімдер үлкендердің санатына.


«Кейінгі палеолите ретінде тұрғын үйлерді, адамдар жалғастырды пайдалану үңгірлер, бірақ олармен қатар көпқабатты жасанды
тұрғын үй - жер үсті және жер төлелер. Табылған сүйек иголок көрсеткендей, адам бұл уақытта тігуді.
Жоғарғы палеолиту жатады алғашқы адамдар жерленген, бұл пайда болуы туралы діни түсініктерді сол дәуірінде. Табиғат және адам ерте діни көріністері, адамдардың мыслились слитными, және бұл әсер етті - барлық түрлері - тотемизме, фетишизме, анимизме, сиқыр. Тілді дамыту жүрді дамытумен қатар адамның шаруашылық қызметі.
Мезолит (грек тілінен «мезос»-орта) ерекше өзгерістер климат, бұл отступлением мұздықтар. Бұл уақытта қалыптасады жақын қазіргі заманғы құрамы, флора мен фауна. Сондай-ақ, қазіргі уақытта іздеу жаңа тәсілдерін қамтамасыз ету құралдарының жұмыс істеуін байланысты жоғалуымен «мамонтового» фаунистического кешені. Бір өңірлерде элементтері пайда болады егіншілік және мал шаруашылығы, басқа рыболовческое және собирательско-аң шаруашылығы. «Мезолите кеңінен қолдану алады садақтар мен жебенің, өзгерісі техникасында дайындалған еңбек құралдары, олардың мөлшері емес, көлігіне тәуелді болды мөлшеріне тас.
Неолит дәуіріндегі алғашқы қауым қоғамы, господствовал ұжымдық еңбек және ортақ меншік өндіріс құралдары, бекітіліп, жаңа құрылымы. Тайпалары болған өз атауы, территориясы, диалект және т. б. ерекшеліктері. «Неолите адамзат научилось изготовлять алғашқы жасанды материал - керамика. Неолит бойынша барлық параметрлер болып табылады революциялық дәуірі. Бұл уақытта пайда болады өндіретін нысандары шаруашылығы: егіншілік және мал шаруашылығы. Неолит дәуіріндегі аумағы бүкіл Қазақстанның тығыз заселена шағын воинственными тайпалар, көшпелі жылғы аңшылық өмір салтын жылқы шаруашылығы, ежелгі металлургия және егін шаруашылығы.
Энеолит дәуірінде Қазақстан аумағында болды доместикация (одомашнивание) жылқы, белгілі археологиялық табыстарға жете Солтүстік Қазақстан аумағында (Ботай мәдениеті). Ботайцы - алғашқы коневоды біздің аумағында ежелгі. «Энеолитических қоныстарда табылған орасан көп жылқы сүйектері.
Қатысты этникалық процестердің онда алыс өткен, деп айтуға болады, бәлкім, болды сызықтық туындаған индоевропейской және орал-алтай қауымдастықтар, орын қазіргі заманғы көптеген халықтар.
Алғашқы жылқы өсіру қалыптасты культ жылқы және бірқатар негізгі элементтерді көшпелі тұрмыс. Олар көрініс тапқан қасиетті қазақ түсінігінде «алаш» / «алаш». У индоеворпейских халықтарының жылғы алғашқы пегих жылқыдан (алаша ат) бастау алады мифологический образ қанатты жылқы - «пегас», сол уақытта ежелгі сөздікте үндіеуропалық елдерде халықтарының сөз пеку /пеки - білдіреді «жылқы», «жеке жылжымалы мүлік байлығы», «малы» және т. б. ежелгі «алаша ат» - славян - «жылқы». Бұл көптеген себептерге байланысты сонау ежелгі тайпалары Ұлы дала бастады заселять аумағы Батыстан және Оңтүстіктен жасай отырып, оларға мемлекет негіздері және қазіргі заманғы өркениет.
Сонымен, тас дәуірі аяқталып, адамзат тарихында қола дәуірі басталды. Көріп отырғанымыздай, адамның қалыптасуы мен дамуын кезеңдерге бөлудің негізіне адамдардың еңбек құралдарын жасау үшін тас, мыс, қола және темір сияқты табиғи материалдарды игеру алынады.

Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет