Task 1 күн жүйелеріне енетін аспан денелерін атаныз
Task2 1.көкжиек тұстарын білудің қажеттілігі
жүктеу/скачать 0,82 Mb.
|
Task 1 к н ж йелеріне енетін аспан денелерін атаныз
| Task2
1.көкжиек тұстарын білудің қажеттілігі Көкжиек тұстарын анықтаудың ең оңай жолы тұсбағдар арқылы анықтау болып табылады. Тұсбағдардың көк тілі магниттелген, сондықтан ол әрдайым солтүстікті көрсетеді. Компасты дұрыс бағытта ұстау арқылы оңтүстіктің, шығыстың қайда екенін дәл таба аласыз. Алайда тұсбағдар күнделікті қолымыздан табыла бермейтіндіктен, көкиек тұстарын күн, жұлдыз, табиғат белгілері мен құбылыстары арқылы анықтаудың әдістерін білгеніңіз абзал. Көкжиек тұстарын күн арқылы анықтау үшін жерге ұзын таяқ қадаңыз. Оның көлеңкесін сызықпен сызып қойып отырыңыз. Араға уақыт сала отырып көлеңке әбден қысқарғанша өлшеуді жалғастырыңыз. Ол күннің батқанын білдіреді. Егер оған теріс қарап тұрсаңыз, алдыңызда солтүстік, артыңызда оңтүстік, оң жағыңызда шығыс, сол жағыңызда батыс болады. Егер сіз солтүстік жартышарда болсаңыз, түнде Поляр жұлдызы арқылы бағытты оңай анықтай аласыз. Ожау іспетті жетіқарақшы жұлдызын барлығымыз білеміз. Аспаннан жетіқарақшыны тауып алып, ожаудың алдыңғы қабырғасынан жоғарыға қарай ойша сызық сызыңыз. Сызық бойындағы жарық әрі үлкен жұлдыз - Поляр жұлдызы. Одан жерге түскен тік сызық солтүстікті көрсетеді. "Көкжиек" дегеніміз аспан мен жердің жиегі бір-бірімен ұштасқан жері, оны ЖАЛПЫ халықаралық термин тілі бойынша айтқанда ГОРИЗОНТ ДЕП АТАЛАДЫ ( ҚАЗАҚТАРДАН БАСҚА ЕЛДІҢ БӘРІНДЕ " ГОРИЗОНТ"ДЕП АТАЛАДЫ. БІЗ ҚАЗАҚТАР ТІЛГЕ БАЙ ХАЛЫҚПЫЗ ҒОЙ). Көкжиек тұстарын анықтау өте оңай, мысалы: күн шығыс жақ шығыс болса тағы да 3 тұстары белгілі болып шыға келеді. Ал түнде, немесе боранды күндері адасып қалсаң кез келген ағаштың бұтақтарына қарасаң олардың бұтақтары оңтүстік жағында қалың және оңтүстікке қарай ізденіп,ентелеп майысып тұрады, ОҢТҮСТІКТІ тапсаң болды, солтүстік жағы оған қарама қарсы екені белгілі болады, шығысы да батысы да солай өзінен өзі анық болжанып шыға келеді! Бұның бәрі КОМПАС жоқ жағдайда! 2.
Қазақстан бес мемлекетпен шекаралас, соның ішінде әлемдегі құрлықтағы ең ұзақ шекара солтүстігінде жəне батысында Ресеймен — 6 467 км құрайды. Оңтүстігінде — Түрікменстан — 380 км, Өзбекстан — 2 300 км және Қырғызстан — 980 км, ал шығысында — Қытаймен — 1 460 км шектеседі. Жалпы құрлық шекарасының ұзындығы — 13392,6 км[8]. Батыста Каспий теңізімен, оңтүстік батыста Арал теңізімен шайылады[9]. Қазақстан аумағын 2 сағаттық белдеу (4-және 5-ші) алып жатыр. Табиғи жарықты тиімді пайдалану және электр энергиясын үнемдеу мақсатымен 1930 ж. 16 маусымда КСРО Халкомдары кеңесінің қаулысы бойынша Кеңес Одағының барлық жеріндегі сағат тілі 1 сағ ілгері қойылған (қ. Декреттік уақыт). Осыған сәйкес 5-сағаттық белдеудегі Астана, Алматы сияқты қалалардың бәрі көршілес 6-сағаттық белдеудің уақытын пайдаланады.[1] Адам өмірінде қолайсыздық тудырмау үшін Халықаралық келісім бойынша Жер шары 24 сағаттық белдеуге бөлінген. Әр сағаттық белдеу 15°-тан тұрады. Белдеу ішінде уақытты барлық нүктеден ортаңғы меридиан бойынша есептеуге келісілген. Сондықтан бір сағаттық белдеудің ішіндегі уақытты белдеулік уақыт деп атайды. 24 сағаттық белдеудің өз нөмірлері (сандары) бар: 0-ден 23-ке дейін. Гринвич меридианы ортасынан өтетін сағаттық белдеу нөлдік болып қабылданды. Гринвич меридианынан 7°33' б. б. және 7°30' ш. б. аралығы нөлдік белдеу (оның өзі 24-ші де). Белдеулердің есебі осыдан шығысқа қарай жүргізіледі. Яғни 7° 30' ш. б. пен 22°30' ш. б. меридиандардың аралығы - бірінші белдеу, 22°30' пен 37°30' аралығы - екінші белдеу, 37°30' пен 52°30' аралығы - үшінші белдеу, одан әрі төртінші, бесінші болып 24-ші нөлдік белдеуге дейін жалғасады. Әрбір белдеудегі уақыт көршілес белдеудегі уақыттан дәл 1 сағат айырма жасайды. Мысалы, сағаттық белдеулер картасы бойынша мынаны анықтауға болады, Гринвич меридианында күндізгі 12:00 болғанда, Замбийде 14 сағат, ал Гринвич меридианында 16:30 болғанда, Перуде 11:30. Сағаттық белдеулер картасында белдеулердің шекаралары меридиандар бойынша дәл жүргізілмегендігін байқаймыз. Олар облыстардың, мемлекеттердің шекараларын бойлап немесе қалаларды айналып өтеді. Бұл бүкіл облыс (елді мекендерімен бірге) 1 сағаттық белдеуде жатып, уақыт өлшеміне қолайлы болу үшін жасалған. Task 3 жүктеу/скачать 0,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|