12.1.Оқытусапасындиагностикалау. Ұғымдар: оқушыныңоқужетістігінбақылау, бағалау, белгілеу. Үлгерім – оқушылардыңоқужетістігініңсипаттамасы. Оқушылардыңіс-әрекетнәтиже-сінбақылаудыңмақсатыменқағидалары. И. Лернер, Ю. Бабанский білім сапасының түрлеріне келесі сипаттамалар береді.
Білімнің дұрыстығы. Оқушының бойындағы білімнің толық-тығы оқылатын нысан туралы барлық білімдердің санымен анық-талады. Оқушы: а) білімнің барлық жетекші элементтерін атап бере алады; ә) әрқайсысына анықтама бере алады; б) негізгі белгілерін сипаттап бере алады.
Білімнің әрекеттілігі оқушының білімді әр түрлі жағдайда қол-дана алуымен сипатталады. Оқушы: а) алған білім мен біліктіліктерін қолдану арқылы жаттығулар мен тапсырмалар орындай алады; ә) оқылғанды сәйкес өмір құбылыстарын талдау үшін қолдана алады.
Білімнің саналылығы – білімнің, ішкі байланыстардың мән-ділігін түсіну, талдай, салыстыра, дәлелдей, жан-жанты аша, бағалай және түсіндіре білу. Оқушы: а) сабақтағы түсініктер мен айғақтар өзара қалай байланысқанын, не қандай нәрсеге бағытталағандығын, не қандай нәрседен шығатындығын көрсете алады; ә) оқылатын құбылыс-тардың ортақ ерекшеліктерін тауып, оларды салыстыра алады; б) құ-былыстың, оқиғаның және т.б. себептерін аша алады; в) жан-жақты түсіндіріп, түйін және қортынды жасай алады. Білімнің тереңдігі бе-рілген білімнің басқалармен, оған ұқсас білімдермен саналы байланыс-тығымен сипатталды.
Білімнің оперативтілігі оқушының ұқсас және вариативті жағ-дайларда білімді пайдалана алуға даярлығын қарстырады. Оқушы өз білімін қолдана алатын жағдайлар көп болса, білімнің оперативтілігі соғұрлым нақты көрінеді .
Білімнің жүйелілігі кейбір білімнің жиынтығын, иерархиясын және тізбектілігін саналы түрде мойындауын, яғни, бір білімді екінші біреулері үшін базалық білім ретінде мойындауын болжайды.
Білімнің беріктілігі – барлық көрсетілген сапалардың саны мен тұрақтылығы. Ол интегралды сапа болып табылады.
Білім сапасының әр алуан түрлерін айта отырып, мынадай анықтама беруге болады. Білім сапасы – оқушылардың оқу-танымдық іс-әре-кетінің нәтижесін сипаттайтын салыстырмалы тұрақты білім құрылы-мының біртұтас жиынтығы.
Педагогика ғылымында білім сапасын мақсат пен нәтиже бірлігі ретінде қарайды. Белгілі ғалымдар С.Е. Шишов пен В.А. Кальней білім сапа-сын тұлғаның кәсіби, азаматтық біліктіліктерінің қалыптасуы мен мақ-сатқа жетуі арқылы түсіндіреді. Осы айтылған тұжырымдарды сара-лай келе, білім сапасын тек білім алудағы қабілет пен білімнің қалып-тасуы ғана емес, жеке тұлғаның жалпы адамзаттық құндылықтарының, жеке қасиеттерінің және әлеуметтік қоғамға бейімделу қасиетте-рінің жиынтығы деп алуға болады.
