Технология переработки нефти



Дата20.10.2022
өлшемі1,83 Mb.
#154143
Байланысты:
6 дәріске презентация

  • Керимкулова А.Ж.
  • АЛМАТЫ 2022

Дәріс жоспары:

Мұнайдағы алкандар

Мұнай фракцияларындағы алкандардың мөлшері (%)

  • Нафтенді - парафинді мұнай
  • 60-95
  • 50
  • 95-122
  • 43
  • 122-150
  • 42
  • 150-200
  • 24
  • 200-250
  • 11
  • 250-300
  • 0
  • 300-350
  • 0
  • 350-400
  • 0
  • Алкандар
  • CH4
  • C2H6
  • C3H8
  • метан
  • этан
  • пропан

Кейбір алкандар мен алкилдерінің аталымдары

  • Гомологтық қатары
  • Формулары
  • Алкандар
  • Алкилдер
  • СН4
  • СН4
  • метан
  • - СН3
  • метил
  • С2Н6
  • СН3-СН3
  • этан
  • - СН2-СН3
  • этил
  • С3Н8
  • СН3-СН2-СН3
  • пропан
  • - СН2-СН2-СН3
  • пропил
  • С4Н10
  • СН3-(СН2)2-СН3
  • бутан
  • - СН2-(СН2)2-СН3
  • бутил
  • С5Н12
  • СН3-(СН2)3-СН3
  • пентан
  • - СН2-(СН2)3-СН3
  • пентил
  • С6Н14
  • СН3-(СН2)4-СН3
  • гексан
  • - СН2-(СН2)4-СН3
  • гексил
  • С7Н16
  • СН3-(СН2)5-СН3
  • гептан
  • - СН2-(СН2)5-СН3
  • гептил
  • С8Н18
  • СН3-(СН2)6-СН3
  • октан
  • - СН2-(СН2)6-СН3
  • октил
  • С9Н20
  • СН3-(СН2)7-СН3
  • нонан
  • - СН2-(СН2)7-СН3
  • нонил
  • С10Н22
  • СН3-(СН2)8-СН3
  • декан
  • - СН2-(СН2)8-СН3
  • децил
  • С11Н24
  • СН3-(СН2)9-СН3
  • ундекан
  • - СН2-(СН2)9-СН3
  • ундецил
  • С12Н26
  • СН3-(СН2)10-СН3
  • додекан
  • - СН2-(СН2)10-СН3
  • додецил

Құрылымдық изомерия

  • н-бутан, tқ-0,5 0C
  • изобутан, tқ-11,4 0C

Алкандар қатарындағы изомерлер саны

  • Алкандар қатарында көмірсутектердің молекулалық массалары артқан сайын олардың изомерлерінің саны артады.
  • Молекулалық формула
  • Құрылымдық изомерлердің саны
  • СН4
  • 1
  • С2Н6
  • 1
  • С3Н8
  • 1
  • С4Н10
  • 2
  • С5Н12
  • 3
  • С6Н14
  • 5
  • С7Н16
  • 9
  • С8Н18
  • 18
  • С9Н20
  • 35
  • С10Н22
  • 75
  • С15Н32
  • 4347

Кейбір алкандардың физикалық қасиеттері

  • Атаулары
  • Формулалары
  • tбалқу
  • tқайнау
  • ρ420*
  • метан
  • СН4
  • -182,5
  • -161,5
  • 0,415 (-164 0С)
  • этан
  • С2Н6
  • -182,8
  • -88,6
  • 0,561 (-100 0С)
  • пропан
  • С3Н8
  • -187,6
  • -42,1
  • 0,583 (-44,5 0С)
  • бутан
  • С4Н10
  • -138,3
  • -0,5
  • 0,500 (0 0С)
  • изобутан
  • СН3-СН(СН3)-СН3
  • -159,4
  • -11,7
  • 0,563
  • пентан
  • С5Н12
  • -129,7
  • 36,07
  • 0,626
  • изопентан
  • (СН3)2СН-СН2-СН3
  • -159,9
  • 27,9
  • 0,620
  • неопентан
  • (СН3)3С-СН3
  • -16,6
  • 9,5
  • 0,613
  • Алкандардағы байланыстардың сипаттамасы
  • Байланыс
  • Байланыс энергиясы, кДж/моль
  • Диполь моменті, D
  • C-C
  • 348
  • 0,154
  • 0
  • C-H
  • 414
  • 0,110
  • 0,40
  • Алкандарға C-C және C-H байланыстарын үзе жүретін барлық процестер тән.
  • C-C байланысын үзе жүретін реакцияларға алкандарды крекингілеу және көміртек қанқасын изомерлеу жатады. C-H байланыстарын үзе жүретін реакцияларға алкандарды сутексіздеу және сутек атомының орнын басу реакциялары жатады. C-C және C-H байланыстарының қатысуымен тотықтырғыштар қатысында алкандардың тотығу реакциялары жүреді.

Алкандарды крекингілеу

Термиялық крекинг

Алкандардың изомерленуі

  • Алкандар катализаторлар қатысында және қыздыру нәтижесінде изомерлену қабілетін көрсетеді. Мысалы 100 0С температурада алюминий хлориді қатысында н-бутан келесі изомерге ауысады:
  • Бензиннің құрамында тармақталған көмірсутектердің болуы оның сапасын арттырады.
  • Орын басу реакциясы. Галогендеу, нитрлеу және т.б. реакциялар орын басу реакцияларына жатады:

Алкандарды сутексіздеу

  • Алкандарды сутексіздеу – қанықпаған көмірсутектер – алкендер және алкиндер алуға әкелетін кең таралған жоғары температуралы каталитикалық процестердің бірі:
  • CnH2n+2 → CnH2n + H2
  • CH3-CH3 → CH2=CH2 + H2
  • Көміртек атомдарының саны С6 және одан да көп алкандар сутексізденуге ұшырса, онда кейбір металдардың оксидтерінің қатысында олардың ароматты көмірсутектерге айнала алкандардың дегидрациклденуі болады:

Алкандардың тотығу реакциялары

  • Органикалық заттардың тотығуы оның құрамына оттекті енгізгенде және немесе сутек бөлінгенде жүзеге асады:
  • CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O + 880 кДж
  • C8H18 + 12,5O2 → 8CO2 + 9H2O + Q
  • Оттек жеткіліксіз болғанда метанның тотығуы мына реакциялар бойынша жүреді:
  • CH4 + 3/2O2 → CO + 2H2O
  • CH4 + O2 → C + 2H2O
  • CH4 + H2O → 3H2 + CO
  • Орташа температурада катализатор қатысында алкандардың біртіндеп тотығуы болады:
  • CH3 – CH2 – CH2 – CH3 + 3O2 → 2CH3COOH + 2H2O
  • Агретаттық күйіне байланысты парафиндер газ (C1-C4), сұйық (C5-C15) және C16 бастап 20 0С кристалданатын, суда аз еритін, қатты көмірсутектерге бөлінеді.

Газтәрізді көмірсутектер

Сұйық көмірсутектер

Қатты алкандар

Құрамындағы парафиннің мөлшеріне байланысты жіктелуі

Парафиндер мен церезиндер

Бақылау сұрақтары

  • Алкандарға қандай физикалық қасиеттер тән?
  • Алкандар қандай химиялық қасиеттерді көрсетеді?
  • Мұнайдың газ тәріздес, сұйық және қатты алкандарының қасиеттері?
  • Ұсынылған әдебиеттер:
  • Г.К. Бишімбаева, А.Е. Букетова. Мұнай және газ химиясы мен технологиясы. – Алматы.: Бастау, 2007. 21-34 б.
  • Ахметов С.А. Технология глубокой переработки нефти и газа. Уфа: Гилем, 2002. С. 91-103.

Назарларыңызға рахмет!!!

  • www.themegallery.com


Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет