Орындаған: ОПИ-21-1
тобының студенті
Ауданбаев Әлішер
Тексерген: Дастан Турдыбеков
Қарағанды 2021 Құрал жабдықтар: арнайы құрылым, электромагнит-ЭМ болат шар, секундомер
Еркін түсу үдеуін анықтау формуласы:
g=
Мұндағы коэффиценті P=0,95 және n=10. үшін кестеден алу керек.
№
h,м
t,с
,
,
1.
2
0,64
9,76
0.23
9.533
0.506
2.
2
0,67
9,91
3.
2
0,71
7.93
4.
2
0,63
10.07
5.
2
0,65
9,46
6.
2
0,64
9,76
7.
2
0,64
8,76
8.
2
0,66
9,18
9.
2
0,64
9,76
10.
2
0,61
10.74
Бақылау сұрақтары:
1.Еркін түсу қандай қозғалысқа жатады?
Еркін түсу үдеуі - ештене бөгет жасамайтын, вакуумдағы түсуді айтады. Оның қозғалысы тенүдемелі түзусызықты қозңалыс.
2.Үдеу дегеніміз не?
Үдеу- нүктенің жылдамдығының мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын
пекторлық шама Жылдамдық озгергенде үдеу пайда болады.
3.Жер бетінің әрбір нүктесінде ауырлық күшінің үдеуі неге әртүрлі?
Себебі бүкіл әлемдік тартылыс заңынан шығатын еркін түсу үдеуінің формуласы радиусқа тәуелді әғни жердің әр нүктесінде радиус үзындығы үртүрлі Жер шарының әртүрлі нүктелерінде географиялық ені және бойына, теңіз деңгейіне байланысты я-дің сандық мәні бірдей болмайды. Жуық шамамен полюстерде 9,83 м/ с2 ден экваторда 9,78 м/с2 дейін өзгереді.
4.Диаметрі бірдей екі шағын дискілер ауада неге әртүрлі жылдамдықпен
құлайды?
Себебі, тартылыс күші дененің массасына тура пропорционал.Масса артса,
жерге тартылыс күші де артады. Сондықтан массасы үлкен дене тезірек құланды. Оны И.Ньютон тәжірибе жүзінде анықтаған.
5.Еркін түсу үдеуі дененің формуласы мен массасына тауелсіздігіне тәжірибе
жүзінде қалай көз жеткізуте болады?
Ньютон өз заңыңда шыны түтікке қауырсын, металл шарды саламыз ішіндегі
ауаны түгелдей айдап шығарып, түтікті төңкереміз, қауырсын мен металл шар массасына қарамастан бірдей уақытта түседі.
6.Ньютонның бүкіләлемдік тартылыс заңын жаз?F= G*m1m2/r2
8.Жер бетіндегі дененің еркін түсу үдеуі қандай күштермен анықталады?Еркін түсу үдеуі жердің ендігіне тәуелді ме?
Гравитация күші мен ауаның кедергі күшімен анықталады Еркін түсу үдеуі жердің географиялық ендігіне тәуелді бірақ жердің әр нүктелерінде бірдей емес өзгереді.
9.Дененің салмағы гравитациялық тартылыс күшінің айырмашылығы неде?
Дененің салмағы-дененің тірекке басатн күші, Ал ауырлық күші- ол екі массасы бар бір-бірімен әрекеттесетін денелердің күші.
10.Салмақсыздық деген не?
Салмақсыздық -гравитациялық тартылыс өрісіндегі механикалық жүйенің бөліктері бір-біріне қысым түсірмейтін және бірін-бірі деформацияламайтын күй. Егер дене мен тіреу тек ауырлық күшінің әсерінен бірдей үдеумен еркін құласа дене салмақсызданады.
Қорытынды: Еркін түсу үдеуі, ауырлық күші үдеуі - еркін материялық нүктенің ауырлық күші әсерінен алатын үдеуі. Еркін түсу үдеуінің векторы әрдайым төмен карай бағытталады. Еркін түсу кезінде барлық денелер жер бетіне жақындаған сайын теңүдемелі қозғалады.