ақшаға сұраныс үлгісі болып табылады

ақшаға сұраныс үлгісі болып табылады.

Үлгіде субъектілердің қолма-қол ақша қаражаттарының көлемін банк пайыздары мен банкке бару шығындарын қарастырады.

Ақшаға сұраныс үлгісін АҚШ экономистері

У. Баумоль және Дж. То­бин зерттеген.

Ақша нарығындағы тепе- теңдік

Ақша нарығындағы тепе- теңдік

ном.%

S

E

D

Мұндағы Е нүктесі М1 түріндегі халықтың сақтағысы келетін ақша массасы және Ұлттық банктің ұсынатын ақша көлемі

тепе-теңдікті қалыптасырып отыр.

Ақша ұсынысының үлгісі

Ақша ұсынысы екі қосындыдан тұрады:

1. Банк жүйесінен тыс қолма-қол ақша (С);

2. Экономикалық агенттер қажет кезде мәміле жасау үшін қолданатын депозиттер (D):

МS = C + D

Ақша мультипликаторы

Несие мультипликаторы – коммерциялық банктер жүйесі шеңберіндегі төлем құралдарының эмиссиялық үрдісі.

Қосымша ақша ұсынысының жалпы түрі

жаңа депозит пайда болуының

нәтижесінде туындайды.

т = 1 = Депозит D

rr Резерв R

• R-резервінің нормасы
• D – алғашқы салым
• 1 - банк мультипликаторы немесе

rr депозиттік мультипликатор.

Ақша базасы дегеніміз Ұлттық банкте сақталатын коммерциялық банктердің резервтері және банктен тыс жүрген қолма-қол ақшалар.

МВ = C+R

C – қолма-қол ақша

R – резервтер.

Ақша мультипликаторы (m) -

ақша ұсынысының ақша базасына қатынасы.

m = МS / MB МS = m MB

Ақша мультипликаторын қолма-қол ақша депозиттерінің (сr) депозит коэффициенттеріне және резерв депозитіне (rr) қатынасымен анықталады.

m = МS / MB = C+D / C+R

Ақша мультипликаторы – ағымдағы ақша массасының базалық жылдағы салынған салымдармен салыстырғандағы өсуімін көрсететін коэффициент.

Ақша мультипликаторы – ақша базасы 1 бірлікке өскенде, ақша ұсынысының қалай өзгеретіндігін көрсетеді.

Ақша мультипликаторы мөлшері міндетті резервтеу нормасына және қолма-қол ақша үлесінің салмағына байланысты.

Монетарлы саясаттың құралдары

• Несие беру шегі, пайыз мөлшерлемесін тікелей реттеу
• Міндетті резервтер мөлшерінің өзгерісі – комм. банктердің Ұлттық банкке ақшаның бір бөлігін сақтауы (нормасы 10,5 %). Міндетті резервтердің өсуі ақша ұсынысын көбейтуге әкеледі.

3. Есептеу мөлшерлемесінің өзгерісі (рефинансирование, учетная ставка). Қайта қаржыландыру мөлшері- коммерциялық банктер үшін Ұлттық банктің беретін пайыз мөлшерінің өзгерісі.

4. Ашық нарықтағы операциялар – екінші реттегі нарықта бағалы қағаздарды сату мен сатып алу. Негізгі мәні ақша эмиссиясын тоқтату.

Қ/қағаздарды сатып алу арқылы комм. банктердің резервтері өседі.

Нәтижесінде ақша пайызы өседі де,

несие беру жоғарылайды.

Егер банктедің міндетті резерв нормалары өссе, онда ақша мультипликаторы төмендейді де ақша массасы қысқарады.

Дәріс соңы

Сау болыңыздар!

РАХМЕТ!