Темербаева Жанна Амангелдиевна

П₁ – горизонталь проекциялар жазықтығы; П₂ – фронталь проекциялар жазықтығы; П₃ – профиль проекциялар жазықтығы

1) Проекция жазықтықтары П₁, П₂, П ₃ және А (25;40;50) нүктесі берілсін. А нүктесін проекция жазықтықтарына проекциялаңыз.

2) Берілген В (15;75;65) нүктесінің эпюрде горизонталь, фронталь және профиль проекцияларын салыңыздар.
Сұрақтар:

1.Октанттар деген не ?

2.Октанттар қайдан шығады ?

3. Проекциялық байланыс сызықтары деген не ?

4. Эпюрді оқу деп нені айтады ?

5. Нені проекциялық байланыс сызықтары деп айтады ?
Әдебиеттер:

1 Ж.М. Есмуханов. Сызба геометрия есептері. - Алматы: Білім, 1995.

2 Ғ.Ә. Ақпанбеков. Сызба геометрия. - Алматы: Қазақ университеті, 1992. - 120 б.

3 В.О. Гордон, М.А. Семенцов-Огиевский. “Курс начертательной геометрии. - Москва.: Наука, 1968. - 368 с.

4 Х.А. Арустамов. Сборник задач по начертательной геометрии. - Москва: Машгиз, 1965.
2.2 блок Түзулердің проекциясы

Түзудің проекцияларын алу үшін, оның кез келген екі нүктесінің аттас проекцияларын түзулермен қосады. Түзудің проекциясы – түзу болады.

Проекция жазықтықтарының ешқайсына параллель емес түзулер жалпы жағдайдағы түзулер деп аталады (12 сурет). Бір проекция жазықтығына параллель болатын түзулер денгейлік түзулер деп аталады (13 сурет). Горизонталь проекция жазықтығына параллель түзулер горизонталь деп аталады және оны h әріпімен белгілейді ( 13 а сурет). Фронталь проекция жазықтығына параллель түзулер фронталь деп аталады және оны f әріпімен белгілейді (13 б сурет).

Профиль проекция жазықтығына параллель түзулер профиль деп аталады және оны p әріпімен белгілейді ( 13 в сурет). Кеңістікте түзу проекция жазықтығына перпендикуляр орналасса, онда проекциялаушы түзу деп аталады ( 14 сурет). Горизонталь проекциялаушы түзу деп горизонталь проекция жазықтығына перпендикуляр түзулерді айтады ( 14 а сурет). Фронталь проекциялаушы түзу деп фронталь проекция жазықтығына перпендикуляр түзулерді айтады ( 14 б сурет). Профиль проекциялаушы түзу деп профиль проекция жазықтығына перпендикуляр түзулерді айтады ( 14 в сурет).

Сурет 12 – Жалпы жағдайдағы түзулер

1) Берілген координаттары бойынша АВ түзуін проекция жазықтықтарына проекциялаңыз А (45;60;85); В (55;65;80).

2) А (25;30;45), В (45;85;60) нүктелерімен қандай түзу берілген? Эпюрін салыңыз.
Сұрақтар:

1. Денгейлік түзулердің ерекшіліктері неде?

2. Проекциялаушы түзулер деген не?

3. Жалпы жағдайдағы түзулер деп қандай түзулер аталады ?

4. Жалпы жағдайдағы түзулердің проекцияларының ерекшіліктері неде ?
Әдебиеттер:

1 Ғ. Ақпанбек. Сызба геометрия. - Алматы: Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ Білім академиясының Республикалық баспа кабинеті, 1998. - 208 б.

Кеңістікте жазықтықтар шексіз деп есептеледі. Жазықтықтар кеңістікте орналасуына қарай жалпы келесі түрде беріледі (15 сурет): а) бір түзудің бойында жатпайтын үш нүкте арқылы (15 а сурет); б)

түзу және одан тысқара орналасқан нүкте арқылы (15 б сурет); в) қиылушы екі түзумен (15 в сурет); г) өзара параллель екі түзумен (15 г сурет); д ) жазық фигурамен (15 д сурет); е) іздермен (15 е сурет).

Проекция жазықтықтарын параллель немесе перпендикуляр болатын жазықтықтарды дербес жағдайдағы жазықтықтар деп атайды (15 сурет).

г) д) е)
а) бір түзудің бойында жатпайтын үш нүкте; б) түзу және одан тысқары орналасқан нүкте; в) қиылушы екі түзумен; г) өзара параллель екі түзумен; д) жазық фигурамен; е) іздермен.

Егер берілген жазықтық горизонталь проекция жазықтығына перпендикуляр болса, онда мұндай жазықтықты горизонталь проекциялаушы жазықтық деп атайды (16а сурет). Егер берілген жазықтық фронталь проекция жазықтығына перпендикуляр болса, онда мұндай жазықтықты фронталь проекциялаушы жазықтық деп атайды (16б сурет). Егер берілген жазықтық профиль проекция жазықтығына перпендикуляр болса, онда мұндай жазықтықты профиль проекциялаушы жазықтық деп атайды (16 в сурет).

а) горизонталь проекциялаушы жазықтық; б) фронталь проекциялаушы жазықтық; в) профиль проекциялаушы жазықтық

Сурет 17 – Деңгейлік жазықтықтар

1. 
   Берілген АВС және ЕDF жазықтықтарының нүктесін анықтаңыздар. А (25;45,65), В (35;70;95), С (15;50;55) және Е (5;45;65), D (45;75;85), F (25;60;15).
   

2Берілген АВС жазықтығының профиль проекциясын салыңыз (18 сурет).

Сурет 18