Салыстырмалы қосымша құн – қажетті жұмыс уақытын қысқарту және қосымша жұмыс уақытын соған сәйкес тиісінше арттыру арқылы алынатын қосымша құн. Қосымша құнның бұл түрі, тіпті жұмыс күні қысқарған жағдайда да орын алады. Алайда қажетті жұмыс күнінің қысқару мөлшері, жалпы жұмыс күнінің қысқару мөлшерінен көбірек болуы шартты жағдай.
Қажетті жұмыс уақытының кемуінің негізгі жолы – еңбек өнімділігін арттыру.
Артық қосымша құн – жекелеген кәсіпорындарды ғылыми- техникалық революцияның нәтижелерін өндіріске енгізу арқылы еңбек өнімділігін арттыру жолымен алынған қосымша құн. Артық қосымша құн қандай да бір кәсіпорындар да жоғалса, басқа кәсіпорындарда пайда болады.
