Көндегікенейлердіңбіршетінетүптеқалған(сақасышықпаған)баланыңсақасытігіледі.Кенейдіңарасындасаңлау болмайтіркестірілеқойылады.Көнніңекіжағына1мжерденсу(сызық)ал5-6мжерденқарақшыбелгілейді.Кімдекімтүптегісақаныжұлыпкетсе(суданшығарса) бүкіл кенейді сол алады. Ал сақаға тимей кенейді ұшырса, оныңсудан шыққаны ғана соныкі болып табылады. Ату саны ─ 6 рет. Алғашсақасышыққан бала, қалғандарыодан кейінгікезекте атады. Алтыретатыстанқалғанкенейдіңбәрі түптеқалған баланікіболыпесептеледі.
Атбақыл
Асықпен ойналатын ойындардың бірі — «Атбақыл» немесе
«Көтеріспек» деп аталады. Ойынға екі-екі баладан қатысады, қалғандарыкөрушілер болады. Ойынға қатынасушылар кез келген жерді таңдап аладыда, өздері тұрған жерлеріне белгі соғады. Сол белгі соққан жерден біреуіқолындағыасығын(нетопайын,сиырасығын,«топай»депатайды)алыстата иіріп тастайды. Екінші ойыншы қолындағы асығымен оны атады.Егер де ол тигізсе, бірінші ойыншы оны сақасы барып түскен жерге дейінарқалап барады. Енді екінші ойыншы сақасы түскен жерде тұрып, асығыналыстатаиіріптастайды.Біріншіойыншыоныатады.Тигізсе,сақасыжатқан жерге дейін екінші ойыншы арқалап апарады. Егер асыққа тимейкетсе,келесіойыншыатады.Ойыносылайшажалғасабередіде,ойыншылардыңөзара келісімібойыншатоқталады.
Ханталапай
Бұлотырыпойналатынойын.Оғантөрт-бесүміткерденқатысады.Ойын үшін он асық таңдапалынады. Он біріншіасықтың ерекше өзгетүске (қызыл, не көк) боялған болуы шарт. Бір-бірден асық иіріледі де,қорытындыбойыншаойыншылардыңкезектеріанықталады.Бұдансоңалғашқыойыншықосуыстайұстағанбарасықтыортағаиіруікерек.Қалғанойыншыларөзгеасықтарданерекшеленген«ханға»көзсалады.Себебі,ханалшытүссе,барлығытарпабассалып,ортадағыасықтарды,хан талапай жасауы тиіс. Хан кімнің қолында кетсе, келесі үйірі кезегісоғанберіледіекен,ханменбіргеқолынаілінгенасықтардыңсанынақарайұпай жазылады.
Хан алшы түспеген жағдайда иірген ойыншы шашылған асықтардыңбүгі мен бүгін, шігі мен шігін, алшысы мен алшысын, тәйкесі мен тәйкесінбір-бірінесоғып,бір-бірінетимейқалғаншаұпайжинайды.Көздегенасығы үшінші бір асыққа тиіп кетсе немесе бөгде асықты қозғап қалса да,ойынның бұзылғаны. Онда кезек келесі ойыншыға беріледі. Осы ретпен әройыншы жинаған асығының санына қарай ұпай жинайды. Межелі ұпайсанын(100,40)ойынжүргізушіалдын-алабелгілейді.Межегебұрынжеткенойыншы жеңімпазболып саналады.
Ескерту:Асықтардыбір-бірінетигізукезіндеқолменсүйретіпапаруға, орнынан қозғап түзетуге болмайды. Ойынның соңына дейін ханғабірде-бір асық тимеуікерек. Себебіол–хан.
Достарыңызбен бөлісу: |