Қазақ –жоңғар соғыстары
Тәуке хан билік еткен жылдары Қазақ хандығы орталықтандырылған мемлекет болып қала берді.
Тәуке ханнан кейін оның мұрагері Қайып хан қазақ мемлекетінің бұрынғы ұлылығын берік ұстап тұра алмады.
Сұлтандардың аймақтық сепаратизмі күшейді. Орталық хандық биліктің әлсіреуі:
Кіші жүзде – Әбілқайырдың,
Орта жүзде – Болаттың, Сәмекенің, Күшіктің,
Ұлы жүзде – Жолбарыстың жағдайын нығайта түсті.
- ХVІІІ ғасырдың бас кезінде Қазақ мемлекеті іштей ыдырай бастады. Ол сыртқы алпауыт мемлекеттердің жіті назарында болды.
- Ресей Қазақстан мен Орта Азияға назарын күшейтті.
- Қытай мен Ресей империясы Қазақ Хандығы мен Жоңғария хандығы сияқты көшпелі мемлекеттердің әлсіреуіне мүдделі болды.
Қазақ хандығына ең үлкен қауіп шығыстағы көршілері - Жоңғарлар болды.
- 1635 жылы Батыр Қонтайшы негізін қалаған.
- 1640 жылы “Далалық жарғы” атты заңдар жинағы шықты.
- Соғыс кезінде 100 мың әскер шығара алды.
Жоңғар әскері арасында мылтықпен қаруланғандар да болды. ХVIII ғасырдағы немiс ғалымы И. Георги: «Олар мылтықтарын аттан түсiп ататын», – деп жазды.
- Жоңғарларға зеңбірек құюды – швед тұтқыны Иоган Густав Ренат үйретті
Жоңғарлардың қазақ жеріне шабуыл жасау себептері
Жоңғарлардың сауда жолы
торабына бақылау орнатуға тырысуы
Еділ қалмақтарымен байланыс орнату
Алым-салық төлейтін тәуелді халықтың санын ұлғайту
Шұрайлы жайылымдықтар мен сауда-қолөнер орталықтарын басып алу
Жергілікті тұрғындарды
тәуелділікте ұстау
ХVIII ғасырдың 20-жылдарының бас кезiнде жоңғарлардың Қазақ жеріне кезектi iрi жорық жасауына қолайлы жағдай қалыптасты.
1722 жылы жоңғарлармен ұзақ уақыт бойы соғыс жүргiзiп келген Қытай императоры (боғдыханы) Канси қайтыс болды.
Достарыңызбен бөлісу: |
