Java — Sun Microsystems компаниясының жасап шығарған объектіге-бағытталған бағдарламалау тілі. Java қосымшалары әдетте арнайы байт-кодта компиляцияланады, сол себепті олар кез келген виртуалды Java-машинасында (JVM) компьютерлік архитектурасына тәуесіз орындалады. Ресми шығу күні — 23 мамыр 1995 жыл.Айтылуы жөнінде қазақ тілінде басқа тілдердегі сияқты екі бір-бірінен ажыратылған қағида пайда болды: ағылшын тілінен алынған/ˈdʒɑːvə/ («джава») және Ява аралының айтылуына сәйкес келетін дәстүрлі-халықтық «ява». Sun компаниясы ағылшындық айтылуды бүкіл әлемде ұстанады. Java — деп тек қана тілді ғана емес, сонымен қатар осы тіл негізінде жасайтын және орындайтын платформаны атайды.
• Бастапқыда тіл Oak («емен») болып аталған және оны Джеймс Гослинг тұрмыстық электрондық құрылғыларды бағдарламалау үшін жасалынатын. Біраз уақыт өткеннен кейін тілдің атын JAVA деп ауыстырады және оны клиенттік қосымшаларды және серверлік бағдарламалық қамтаманы жасау үшін қолдана бастады. Кейбір бағдарламалаушылардың сүйікті кофе маркасы Java құрметіне аталды. Сол себепті тілдің эмблемасында түтіндеп тұрған кофесі бар шынаяқ бейнеленген. Сонымен қатар осы java атауының шығу тегі туралы басқа да нұсқалар бар.
Тілдің негізгі ерекшеліктері:
Java - дағы бағдарламалар, байттық кодты өндейтін және жабдықтамаға нұсқамаларды беретін интерпретатор болып табылатын (JVM) Java виртуалды машинасында орындалатын байт-кодқа трансляцияланады
• Барлығы объект болып табылады. Объект кеңейтілген – жаңартылған айнымалы деп қарастыруға болады. Ол деректерді сақтайды, оған талаптар «обращаться с запросами» қойюға мүмкіндіктерің бар, өзіне операциялар жасай алады. Шығарылатын есептің кезкелген компонентін (адам,ит, тапсырма, қызмет т.б.) объект деп қарастыруға болады.
• Программа – хабарлай отырып, бір-біріне не істеу керектігін білдіретін объектілердің жиыны. Объектіге талап қою үшін оған хабарлама жібересіз. Хабарламаны анықталған нақты объектіге жататын әдісті шақыру деп қарастыруға болады.
• Басқа объектілерден тұратын әр объектінің өзінің жадысы бар. Басқаша айтсақ бар объектіге тұрғызылған жаңа объект құра аласыз. Осылай жалпылама программа күрделілігін бөлек объектілердің қарапайымдылығымен алмастыру арқылы күрделі программаларды конструкциялауға болады.
• Әр объектінің типі бар. Басқа терминдерде әр объект класс экземпляры, ал класс тип сөзінің аналогы.
• Бір типтегі барлық объектілер бірдей хабарлама ала алады.
Java тіліндегі бастапқы файл — ол өзінде бір немесе бірнеше класстардың сипаттамасын қамтитын мәтіндік файл. Java трансляторы, бағдарламаның бастапқы мәтіні кеңейтулері бар файлдарда сақталатынымен түсіндіріледі. Трансляция барысында әр класс үшін алынатын код, сәйкес ат, класс атымен және class кеңейтілуімен жеке шығу файлдарында жазылады.
Ең алдымен, бұл тарауда, біз трансляция жасап және канондық «Hello World» деген бағдарламаны жазып жүргіземіз. Бұдан әрі біз Java- трансляторы қабылдайтын барлық лексикалық элементтерді қарастырамыз: аралықтар, түсініктемелер, негізгі сөздер, идентификаторлар, литералдарды, операторлар және бөлгіштер. Тараудың соңына қарай сіздер Java- бағдарламасында өздігінен бағыттала алатындай жеткілікті мәлімет ала аласыздар.
Hello World
Біздің бірінші Java-программамыз:
class HelloWorld {
public static void main (String args []) {
System. out. println («Hello World»);
}
}
Қадамнан қадамға,Әрине, HelloWorld — бұл тривиальды мысал. Алайда тіпті мынадай жай бағдарлама Java тіліндегі жаңа қолданушыға күрделі болып көрінеді, өйткені ол сендерді көптеген жаңа ұғымдар мен тіл синтаксисының бөлшегтерімен таныстырады.
class HelloWorld
1 қатар
class HelloWorld{
Бұл қатарда сақталынған class сөзі пайдаланылады. Ол трансляторға біздің жаңа классты сипаттайтынымызды хабарлайды. Класстың толық сипаттамасы бірінші қатарда ашылған фигуралы жақша мен оған қос 5 қатардағы жабылатын фигуралы жақшалардың арасында орналасқан. Java-да қолданылатын фигуралы жақшалар С мен С++ тілдеріндегідей қолданылады.
2 қатар
public static void main (String args []) {
Бір көзге қарағанда мысал қатарының тым қиын болуы, Java тілін өңдеуде қаланған маңызды талаптардың салдары болып табылады. Java-да ғаламдық атқаратын қызметтер болмайды. Осындай қатарлар бірінші тараудың көп бөлігінде кездескендіктен, екінші қатардың әрбір элементін қарастырайық.
Public
Бұл қатарларды бөлек лексемаларға бөле отырып, public сөзімен кездесеміз. Бұл — бағдарламашыға көрінетін кез келген әдіс пен айнымалыларды басқаратын модификатордың мүмкіндігі. Бұл жағдайдағы public модификатордың мүмкіндігі, main әдісі кез келген класста көрінетіндігін және жетімділігін білдіреді. Мүмкіндіктің (доступ) тағы 2 сілтегіш деңгейі бар — private және protected бар.
Static
Бұл сөз арқылы класстың әдістері мен айнымалылар жарияланып, класстармен толық жұмыс жасау үшін пайдаланылады. Static сөзі қолданылатын әдістер, тек локальды және статистикалық айнымалылармен жұмыс жасайды.
void
Сіздерде бір немесе басқа үлгінің мағынасын қайтаратын әдістерге жиі қажеттілік туады: мысалға, бағдарламашымен тағайындалатын int толық мағыналар үшін, float – заттай немесе деректер үлгілерінің класс атауы үшін. Біздің жағдайда экранға тек қатарды шығару керек, ал main әдісінен мағынасын қайтарудың керегі жоқ. Дәл осы себептен void модификаторы пайдаланылды.
Main
Енді main әдісін талқылайық. Бұл жерде ешқандай ерекшелік жоқ, тек барлығын Java- интерпретаторымен жүзеге асыру керек, классты интерпретациялау командасын алып, main әдісінің шақыруынан өзінің жұмысын бастайды. Java- транслятор main әдісі жоқ классты трансляторлай алады. Ал Java- интерпретатор классты main әдісінсіз жүргізе алмайды.
Әдіске жіберілетін барлық параметрлер, «;» символымен бөлінген элементтер тізбегі ретінде қос домалақ жақшада көрсетіледі. Параметрлер тізбегінің әрбір элементі, бөлшектенген қадам типі мен идентификатордан тұрады. Тіпті әдісте параметрлер болмаған жағдайда, оның артынан міндетті түрде бірнеше домалақ жақша қою керек. Қазір талқылап отырған мысалда, main әдісінде күрделендірілген типтегі тек бір параметр бар.
String args элементі[] args атымен аталатын параметрді жариялайды, ол String классты массивтер объектілерін жариялайды. args идентификаторынан кейін тұрған тік бұрышты жақшаларға назар аударыңыздар. Олар біздің көрсетілген типтің жеке элементімен емес, массивтермен жұмыс істеп жатқанымызды айтады.
3 қатар
System. out. prlntln(«Hello World!»);
Осы қатарда out нысанының println әдісі орындалады. out нысаны OutputStream классында жарияланған және статикалық System классында инициализацияланады. Main әдісін хабарлау 4 қатардағы жабылмалы ирек жақшамен бітеді, ал HelloWorld классы 5 қатарда дәл осындай фигуралы жақшамен хабарлануымен аяқталады.
Лексикалық негіздер
Java- классын тереңірек қарастырғаннан кейін, енді осы тілдің синтаксисының ортақ аспекттерін қарастырайық. Java-ның бағдарламалары— қадамдар, түсініктемелердің, бұлақты сөздердің, идентификаторлардың, литералдық тұрақтылардың, операторлар мен бөлгіштердің жиынтығы.
Қадамдар
Java – тілі, бағдарламаның мәтінін еркін өңдеуге мүмкіндік беретін тіл. Бағдарлама дұрыс жұмыс жасау үшін, мәтінді арнайы әдістермен түзетудің қажеті жоқ. Мысалы, HelloWorld классын екі қатарда немесе кез келген басқа әдіспен жазуға болар еді. Тек бөлек лексамалардың арасында бір қадам, табуляция символы немесе қатар аудармасының символы болуы керек, сонда ол дұрыс жұмыс атқарады.Түсініктемелер,Түсініктемелер бағдарламаның кодына әсер етпесе де, оны дұрыс пайдалану, бастапқы мәтіннің байыпты бөлігі болып табылады. Түсініктемелердің үш түрі: бір қатарға түсініктемелер, бірнеше қатардағы түсініктемелер және документтеудегі түсініктеме деп бөлінеді. Бір қатарды алатын түсініктемелер // деген символмен басталып, қатар соңында аяқталады. Бұл түрдегі түсініктемелер бөлек қатар кодтарына қысқаша түсініктеме бергенге пайдалы.
Достарыңызбен бөлісу: |