Ткені туралы есеп

Ғылыми-зерттеу тәжірибенің өту орны

жүктеу/скачать 33,5 Kb.

бет	3/4
Дата	30.04.2024
өлшемі	33,5 Kb.
	#201572
түрі	Білім беру бағдарламасы

1 2 3 4

Байланысты:
отчет исл практика Орынбасар

4. Практика процесінде орындалған жұмыстар мен тапсырмалардың тізбесі
5. Зерттеу тәжірибесінің мазмұны.

3.Ғылыми-зерттеу тәжірибенің өту орны.
Ғылыми зерттеу тәжірибесінің өту орны «Көкшетау тәжірибелік өндірістік шаруашылық» ЖШС. Шаруашылық Ақмола облысы ,Зеренді ауданы, Шағалы ауылы, Жеңіс көшесі 11А, орналасқан.
4. Практика процесінде орындалған жұмыстар мен тапсырмалардың тізбесі
Ғылыми зерттеу тәжірибесінен өту барысында келесі жұмыстар мен тапсырмалар орындалды:
1. Магистранттардың практика жетекшісімен жеке консультациясы;
2. Жеке жұмыс жоспарын құру;
3. Өндірістік кәсіпорында жиналысқа қатысу;
4. Кәсіпорын мекемесін басқару жүйесімен, негізгі қызметтері мен бөлімшелерінің құрылымымен және функцияларымен танысу;
5. Кәсіпорынның жұмысты ұйымдастырумен, өндірістік жұмысын жоспарлау және есепке алу нысандарымен танысу;
6. Тәжірибелік өндірістік шаруашылықтың тарихымен танысу;
7. Кәсіптік бағдарланған оқыту технологиясын және оны әдістемелік қамтамасыз етуді зерделеу;
8. Тәжірибе жетекшісімен бірге қателер мен кемшіліктерді талқылау;
9. Тәжірибе туралы есептер дайындау.

5. Зерттеу тәжірибесінің мазмұны.
Солтүстік Қазақстан жағдайында кәдімгі қара топырақта Агробионов препараты және минералды тыңайтқыштарды енгізу мөлшерінің топырақ құнарлылығына және жаздық жұмсақ бидайдың өнімділігіне әсері анықталған .Зерттеуде Агробионов пен минералды тыңайтқыштарды енгізу мөлшерінің жаздық жұмсақ бидайдың өнімділігіне әсері, өсуі мен дамуына әсері, Агробионов пен минералды тыңайтқыштарды енгізу мөлшерінің топырақ құнарлығына әсері, тыңайтқыштарды пайдаланудың экономикалық тиімділігін есептеу әдістері қолданылды. Бұл зерттеудің мақсаты Солтүстік Қазақстан жағдайында кәдімгі қара топырақтың құнарлылық қасиеттерін жақсарту және жаздық жұмсақ бидайдың өнімділігін арттыру.
Ғылыми зерттеу тәжірибесі барысында өнеркәсіп орнының жұмысымен таныстырылды, жұмыстар жүргізілді және « Агробионов препаратын және минералды тыңайтқыштарды енгізу мөлшерінің кәдімгі қара топырақтың құнарлылық жағдайына және жаздық бидайдың өнімділігіне әсері» диссертация тақырыбы бойынша ғылыми-зерттеулер жүргізілді.
Зерттеу тәжірибесі бекітілген ғылыми зерттеу тақырыбы шеңберінде, ол өткізілетін бөлімшелердің мүдделері мен мүмкіндіктерін ескере отырып, магистрлік диссертация тақырыбы мен оқыту бағыты бойынша орындайтын нақты зерттеу жобасын жүргізу түрінде жүзеге асырылды.
Зерттеу практикасы барысында білім алушы ұйымдастыру-зерттеу жұмысының жалпы принциптерімен, зерттеу әдістерімен таныс өтті. Зерттеу қызметінің тәжірибесін жинақтады, зерттеу материалын жинады, жүргізілген зерттеудің нәтижелерін талдады және жинақтады, содан кейін барлығы бітіру біліктілік жұмысы – магистрлік диссертация шеңберінде ұсынылады.
Диссертациялық тақырыпқа байланысты әдеби шолу жасалып,жаңадан мәліметтер енгізіліп,өзгертулер жасалды.
Шөптер жерді қалпына келтірудің ғана емес, сонымен қатар агроландшафтарды және жердің гидрологиялық режимін тұрақтандырудың тиімді құралы ретінде қызмет етеді (Капцов И.Ф., 2008) [81].
Көпжылдық шөптер энергияны үнемдеуде ерекше; оларды өсіру кезінде өңдеу шығындары күрт төмендейді, өйткені ол 2-3 жылда бір рет және таяз тереңдікте жүзеге асырылады, бұл топырақ құрылымын және оның жер асты көкжиектерін қалпына келтіруге мүмкіндік береді.
Бұршақ және бұршақ-дәнді шөптерді өсіру кезінде өсімдік шаруашылығының минералды азот тыңайтқыштарына қажеттілігі азаяды, олардың өндірісі мен қолданылуы энергия мен басқа да қаражаттың үлкен шығындарымен, сондай-ақ теріс экологиялық салдармен байланысты. Мысалы, бұршақ тұқымдас шөптер топырақты азотпен байытадым - 1 гектарға 100-ден 300 кг-ға дейін азот жиналады, бұл бір тоннаға дейін аммиак селитрасын енгізуге тең (Кононов В. М., Диканев Г. П., Рассадников В.Н., 2005). Құмды эспарцеттің жолақты себілуі шалғынның өнімділігін 3,0-3,4 есе арттыратыны анықталды. Шөптегі бұршақ тұқымдас өсімдіктердің саны 46,5% - ға дейін артады (Мұстафин, А.М., Турюков А. Г., 2010). Шөп етінде 30-40% бұршақ дақылдарының болуы 100-140 кг/га минералды азотты немесе 20-30 т/га көңді дәнді шөптерге енгізу сияқты өнімді қамтамасыз ететіні дәлелденді. Дәнді дақылдардағы бұршақ шөптерінің әсерінен қоспада өсу процестері күшейеді, өркен массасы, олардың саны мен жапырақ беті артады, хлорофилл, каротин, ақуыз, фосфор, кальций, калий және микроэлементтер мөлшері артады [83,84].
Біржылдық және көпжылдық бұршақ тұқымдас шөптер «жасыл төсеніш» ретінде қолданылады, оларды «жасыл көң» деп те атайды, олар топырақты азотпен байытады және органикалық заттардың көп мөлшерін береді. В. М. Изместьев (Марийлік АШҒЗИ) Марийлік қара емес топырақтың далалық жемшөп өндірісінде көпжылдық бұршақ-дәнді шөптерді пайдалану тиімділігі бойынша тәжірибелер жүргізе отырып, 6-жылдық айналымы бар егістік дақылдарының құнарлылығын сақтау және өнімділігін арттыру үшін олардың құрылымына үш жылдық өнімді қолданумен жоңышқа - жоңышқа-тимофеевка қоспасын қосу керек деген қорытындыға келді. Көбірек жем дайындау, жасыл және шикізат конвейерлерінің жұмысын оңтайландыру және артық жерлерді «сақтау» үшін ешкібұршақ-арпабас шөп қоспасын өсіру алаңдарында өсірген жөн (В.М. Местьев, 2013) [85].
Ауыспалы егісте жабылатын дақылдан кейін топырақты қалпына келтіру керек, бұл үшін біржылдық және көпжылдық шөптер (бұршақ немесе бұршақ-жарма қоспалары) немесе дәнді бұршақ дақылдары өте қолайлы. Қалпына келтіретін дақылдан кейін нарықта жоғары сұранысқа ие құнарлылықты талап ететін азық-түлік және техникалық дақылдар орналастырылады. Осылайша, жемшөп дақылдары болмаса, соңғысын ұтымды өсіру мүмкін емес.
Көпжылдық шөптер адам мен қоршаған орта арасындағы буфердің бір түрі болып табылады, олардың бір-біріне пайдалы әсерін күшейтеді және олардың арасындағы теріс әсерді бейтараптандырады. Көпжылдық шөптердің пайдалы экологиялық әсері сонымен қатар адам қоршаған ортаға шығаратын антропогендік ластаушы заттарды сіңіруден тұрады, соның арқасында атмосфера мен гидросфера айтарлықтай тазартылады. Сонымен қатар, шөптердің өнімділігін арттыру арқылы адам атмосфераны оттегімен, фитонцидтермен байыта алады, ылғалдылық пен ауа температурасын оңтайландырады. Ыстық ауа-райында шөптер жер бетіндегі ауа температурасын 3-7 °C төмендетеді [86].
Өз кезегінде шөптер табиғи су мен жел эрозиясын азайтып, жер қыртысы мен топырақ, сондай-ақ жанартаулар мен тау жарықтары шығаратын зиянды шаң мен газдарды сіңіріп, олардың тіршілік ету ортасына түсуін баяулатады.
Көпжылдық шөптер көмірқышқыл газын (7-28 т/га) сіңіреді, оттегін (5-19 т/га) шығарады, атмосфераға фитонцидтер шығарады, осылайша оны сауықтырады. Шөптер ауыр металдардың, радионуклидтердің, нитраттардың, басқа да зиянды заттардың тек өзендер мен су қоймаларына ғана емес, сонымен қатар азық-түлік тізбегіне түсуін азайтудың маңызды құралы болып табылады. Топырақтағы қарашіріктің мөлшерін көбейту арқылы шөптер оның буферлік және сіңіру қасиеттерін арттырады.
Уженев Х.М. (1997) зерттеу нәтижелері бойынша шөптердің топырақтан қорғау және экологиялық тиімділігі олардың өнімділігі мен шөптің тығыздығы неғұрлым жоғары болса, оларды өсіру агротехникасымен анықталады [87].
Экологиялық таза өнім алуда және мал фермалары мен ауылдық жерлерде санитарлық-гигиеналық жағдайды жақсартуда көпжылдық шөптердің маңызы зор. Оларды өсіру кезінде пестицидтер іс жүзінде қолданылмайды, шөптердегі нитраттардың мөлшері 1,2–3 есе, ал ауыр металдар басқа дақылдарға қарағанда 1,5–2,2 есе аз. Шөптерді жайылымдық пайдалану кезінде шөп жамылғысы мен топырақты дегельминтизациялау 11-15 күнде жүреді (Лопачев Н.А., Наумкин В. Н., Петров В. А., 1998) [88].
Көпжылдық шөптерді өсіруді интенсификациялаудың маңызды бағыты дәнді-бұршақты шөп қоспаларының жоғары тиімді дақылдарын көбейту арқылы олардың егістік алқаптарының құрылымын жетілдіру болуы керек.
Жоңышқа және эспарцет сияқты көпжылдық шөптер, сондай-ақ тиісті күтіммен шығыс ешкібұршағы ұзақ уақыт бойы бір жерде өсе алады. Шөптердің мұндай түрлері фосфорды, калийді, кальцийді және басқа органогендік элементтерді геологиялық циклден Биогеохимиялық циклге ауыстырудың өзіндік құралы болып табылады, яғни табиғаттағы заттардың айналымын жеделдетуге, агроэкожүйелердегі өндіріс процесін күшейтуге, қол жетімсіз қоректік минералды заттарды схема бойынша ауылшаруашылық дақылдарына сіңіруге мүмкіндік береді: қоректік заттардың сіңірілмейтін (инертті) формалары - көпжылдық шөптер – малдар - органикалық тыңайтқыштар - далалық, көкөніс, жеміс-жидек және басқа да ауылшаруашылық дақылдары (Головердов Д.В., 2005) [89].
Бұршақ-дәнді шөптерді қолдану жем өндіруге кететін шығындарды едәуір азайтуға және олардың санын көбейтуге, қоректендіру элементтері бойынша жем рационының тепе-теңдігіне қол жеткізуге, топырақ құнарлылығының сақталуын және жоғарылауын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда аталған мәселелерді шешуде көпжылдық бұршақ дақылдары (жоңышқа, ешкібұршақ, эспарцет, судан шөбі және т.б.), сондай-ақ бұршақ-дәнді шөп қоспалары және оларды өсіру технологияларын, әсіресе жинау режимдерін сақтау жетекші рөл атқарады. Өсімдік шикізатының жалпы өндірісінің құрылымында көпжылдық шөптер 60% - дан астам болуы керек (А. С.Шпаков, г. Н. Бычков, 2010) [90].
Бұл шөптердің егістігін кеңейту далалық және шабындық жем-шөп өндірісін одан әрі дамытудың стратегиялық бағыты болуы керек (Парахин, Н.В., Кобозев и.В. және т. б., 2006, Новоселов, Шпаков және т. б., 2010).
Шөптер жоғары икемділікке ие және басқа дақылдарға қарағанда тұрақты өнім береді, олар ерте өседі, ұзақ уақыт жұмыс істейтін тамыр жүйесін құруға пластикалық заттарды аз жұмсайды. Көпжылдық шөптер егін жинау үшін табиғи жауын-шашынды, топырақтың қоректік заттарын және күн энергиясын жақсы пайдаланады. Сондықтан жемшөп шөптерін, әсіресе көпжылдық бұршақ және бұршақ-дәнді шөп қоспаларын өсіру жемшөп өндірісін ұлғайтуда, тұрақтандыруда және арзандатуда, диеталардың сапасын жақсартуда, жемшөп өндірісінің және бүкіл ауыл шаруашылығының энергетикалық, экономикалық және экологиялық тиімділігін арттыруда үлкен рөл атқарады [91].
Әр түрлі егіншілік жүйелерінің аймағына және қолданылуына байланысты көпжылдық шөптерді өсіру кезінде құрғақ заттарды жинау 8-20 т/га (80-200 ГДж/га – дан астам), ақуызды жинау – 1-4 т/га; абсолютті құрғақ затқа есептегенде ақуыздың мөлшері 14-23 %, каротин мен Е дәрумені-300 мг/кг дейін және одан да көп. Бір жылдық дәнді дақылдармен аралас жоңышқа дақылдарындағы ақуыз концентрациясы дәнді шөптердің бір түрлі дақылдарына қарағанда 1,5–2 есе жоғары (Бекмурзов А.Д., 2006) [92].
Бұршақ компонентінің көлемді жемде болуы оның сапасын дәнді шөптерімен салыстырғанда ақуыз мөлшері мен метаболизм энергиясымен жақсартады. М. Т.Мороз, Е. Н. Туренкова, О. Р. Васильеваның (2011) мәліметтері бойынша, жем сапасының 1 МДж-ға артуы малдардың өнімді ұзақ өмір сүруін 135 күнге арттыруды қамтамасыз етеді [93].
Көпжылдық шөптерден жасалған жемшөптегі жем бірлігінің құны басқа дақылдарға қарағанда 2-4 есе аз, шығындардың өтелуі 150-300%, ал өндірістің энергетикалық тиімділік коэффициенті 3-6 құрайды.
Көпжылдық дәнді-бұршақты шөптер табиғи факторларды қолданудың арқасында қазіргі биосфералық процестерде энергияны өндіруде маңызды рөл атқарады (Косолапов В.М., 2010, Трофимов И. А., 2010) [94,95].
Малазықтық шөптер әмбебап азықтық құрал және шикізат болып табылады: оларды жайылымдарда, жасыл жем өндіру үшін, дөрекі жем (пішен, пішендеме), шырынды жем (сүрлемнің әртүрлі түрлері), концентрацияланған жем (шөп жапырағы), жасанды кептірілген жем (шөптен жасалған витаминді ұн, кесу, шөп түйіршіктері мен брикеттер) дайындау үшін пайдалануға болады.
Жасыл конвейер деп аталатын ұйым экономикалық тұрғыдан негізделген. Жасыл конвейерді ұйымдастырудағы жем көздерінің құрамы нақты табиғи және экономикалық жағдайларға байланысты анықталады. Ерте пісетін әртүрлі шөптерді өсіру малдарды ұтымды қоректендіруге ғана емес, сонымен қатар көлік және жинау техникасын тиімді пайдалануды қамтамасыз ететін жемшөптік жасыл конвейер құруға мүмкіндік береді, әсіресе бірдей шөптесін өсімдіктерден де әртүрлі жем түрлері олардың дамуының тең емес кезеңдерінде жиналады [96].
Жасыл масса алу үшін дәнді дақылдар мен бұршақ дақылдары көбінесе таза түрінде емес, қоспаларда себіледі. Бұршақ дақылдарының тапшы тұқымдарын аз тұтыну кезінде аралас дақылдар 1 гектар алқаптан таза дақылдар сияқты жем бірліктерінің шамамен бірдей мөлшерін береді. Бұл жағдайда ақуыздың жиналуы төмендемейді (Парахин Н. В., Кобозев И. В. және басқалар, 2006) [97].
Сүтті малға арналған мәдени жайылым технологиясы учаскені таңдауды, оның аумағын ұйымдастыруды, жасыл массаның конвейерлік түсуін қамтамасыз ету үшін шөптердің әртүрлі түрлерін құруды, жайылым жүйесі мен пайдалану режимін, шөптерге күтім жасау әдістерін қамтиды.
Жоғары өнімді шөптер үшін егіннің қалыптасуының әртүрлі кезеңдері бар шалғынды өсімдіктердің ең отавалық және бейімделген түрлері қолданылады. Әдетте шөптің екі түрі жасалады: дәнді және бұршақ-дәнді дақылдар. Дәнді жайылымдардың өнімділігі негізінен азот деңгейімен, бұршақ-дәнді дақылдар – бұршақ компонентінің көптігімен анықталады.
Егістік және тегістелген шөптерді жасау үшін топырақты негізгі өңдеу кезінде 15-20 см тереңдікке дейін жақсылап кесу керек, ал егу алдында – тегістеу керек, жоғарғы (10 см) қабатты ұсақтап кесіп, домалату арқылы тығыздау керек [98].
Осылайша, халық шаруашылығындағы көпжылдық дәнді шөптер үш маңызды функцияны орындайды:
1. Ауыл шаруашылығы малдарына жем өндіру, олардың санын көбейтуге, жем рационының теңгерімділігіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
2. Табиғатты қорғау, мәдени ландшафттардың теріс процестердің әсеріне тұрақтылығын қамтамасыз ету.
3. Энергия үнемдейтін, бірыңғай жүйеге жемшөп өндірісін, мал шаруашылығы мен экологияны біріктіретін, сондай-ақ мал шаруашылығы саласының пайдалылығын арттыратын және жоғары сапалы өнім алатын жемшөп өндірісіне шығындарды едәуір төмендететін болады.

жүктеу/скачать 33,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4