- ТМД елдерінің территориясы- ең ірі Солтүстік жарты шарда жатқан Евразия материгінде орналасып, оның жалпы көлемінің 40%- не жуығын алып жатыр. ТМД елдері териториясының жалпы аумағы -22,1 млн шаршы шақырым, ол бүкіл жер шарындағы құрлықтың 15% -н ала отырып, Оңтүстік Америка, Австралия және Антарктида сияқты материктерді территориясының көлемі жөнінен басып озады. Территориясының көлемі жөнінен ТМД елдері дүние жүзінде 1-ші орында тұр. Оның батыстағы 5,3 млн. км2 бөлігі Шығыс Европада орналасып, оны Европалық бөлік деп аталса, ал Уралдың шығысындағы 16,8 млн км2 аймақ ТМД елдерінің азиялық бөлігі болып аталады.
- ТМД елдері териториясының көп бөлігі 70 және 50 –ші с. ендіктегі қоңыржай белдеуде орналасқан. Сонымен бірге, ТМД елдері территориясының 14%- не жуығы Солтүстік поляр шеңберін бойлай созылып жатыр.
| | | - ТМД елдерінің жер бедері мен геологиялық құрылысы
| | | - ТМД елдері территориясын 14 теңіз қоршап жатыр, оның 12- сі негізгі 3 мұхиттың бассейніне жатса , ал 2 -еуі (Каспий, Арал) ішкі теңіз бассеиніне жатады. Солтүстік мұзды мұхит бассейніне- ТМД елдері территориясының 55%- ті, ішкі ағынсыз теңіз бассейніне 23% ,Атлант мұхиты бассейнніне- 14%, ал Тынық мұхиты бассейніне 8% келеді. Осы теңіздердің барлығы халықаралық маңызға ие болып, олар арқылы ТМД елдерінің көптеген аймақтары дүниежүзінің басқа елдермен транспорттық, ғылыми, техникалық, мәдени рекреациялық байланыстар орнатып келеді.
| - ТМД елдері территориясының 60%-ке жуығын жазықты аймақтар алып жатыр. Жазықтар ТМД елдерінің батыс бөлігіне шоғырланса, ал таулы үстірттер, қыраттар мен таулар Енисей өзені аңғарынан шығыста Тынық мұхитының жағалауына дейін созылып жатыр. ТМД елдерінің территориясында 2 ірі жазықтар бар:
- Шығыс Европа
- Батыс Сібір
|
Достарыңызбен бөлісу: |
