Тобы: дм 20-1/1 Тексерген: Бакирова Ж. С алматы 2021 Тақырыбы

Мартин Хайдеггердің мақаласында фундаментальды онтологиясына оның мазмұнында диалектикалық логика элементтерінің болуына талдау жүргізіледі. Егер диалектикалық логиканы түпкі және шексіз өзара қарым-қатынас туралы ілім ретінде анықтаса,онда іргелі онтологияда түпкі орнына мән қоюға болады,ал шексіз орынға -Хайдеггер болмыс (Seyn) деп атайды. Болмыс оған қатысты трансцендентті болса да мәнсіз.Мәннен болмысқа өту логикасы ерекше диалектикалық терістеу арқылы анықталады, ол привация деп аталады. Привация уақыт өте келе эксизтенциальды уақытты бір біріне қарама-қарсыға алып келеді. Біреуі екіншісіне ауысу сәті онтологияда бейболмыс сияқты.

«Болмыс пен уақыт» (1927) деген еңбегінде қазіргі замандағы болмыс әлемі - ол бір затсыз, тіпті адам жоғалтқан, шындықтың мистикалық бастамасы дейді. Ол болмысқа қарама-қайшы, алғашқы айтылған ойды бекерге шығара отырып, әртүрлі сипаттама және түсіндірме береді. Ол болмысқа ғылыми анықтама бермеді, тек кейбір маңызды жағын бөліп көрсетіп, экзистенциалимзге сәйкес қарады. Хайдеггер: «болмыс зат, онымен біз қатынаста боламыз, бірақ, ол әлдебір тіршілік» - дейді. Тіршілік бар дейміз. «Болмыс ешбір зат емес, соған сәйкес ол ешқандай уақытша емес, сонымен бірге қатысушы ретінде бәрі-бір уақытпен анықталады». Болмыс пен уақыт бір-бірін өзара анықтайды, бірақ, солай болсада, біріншіден, ешбір болмысты уақытша ретінде, екіншіден, ешбір уақытты тіршілік ретiнде қарауға болмайды. Хайдеггер: «болмысты рационалды тануға болмайды» деген пікірге келеді

Бейболмыс- уақытты белсендірудің нәтижесі. Уақытты терістеу болмыстың терістеуінен кейін Хайдеггер диалектикасын дәстүрлі терминологияда болмыстың диалектикасы және ештеңе ретінде көрсетуге болады. Алайда, ол Гегель диклектикасынан принципі түрде ерекшеленеді, онда болмысжәне бейболмыс абстракцияға толық ұқсастыққа дейін,бірбірімен қандайда да бір айырмашылықтарды жоғалтумен жеткізіледі.

Уақытты терістеу болмыстың терістеуінен кейін Хайдеггер диалектикасын дәртүрлі терминологияда болмыстың диалектикасы және ештеңе ретінде көрсетуге болады. Алайда,ол Гегель диалектикасынан принципті түрде ерекшеленеді, онда болмыс және еш нәрсеге абстракцияға толық ұқсастыққа дейін бір-бірімен қандайда бір айырмашылықтарды жоғклтумен жеткізіледі.

Философиялық дәстүр бойынша ойлаудың диалектикалық тәсілі диалектикалық логиканы түпкі және шексіз өзара қарымқатынас туралы ілім ретінде анықтаса,онда бұл оны математикамен бір қатарға қояды. яғни олда шексіз туралы ғылым болып табылады. Бұл жағдайда түпкінан шексіз,математикалық пән тұрғысынан қолайлы ойға ауысудың логикалық формасын әзірлеу қажеттілігі пайда болады. Хайдеггерде диалектикалық логиканы құру үшін басқа ғылыми базасы бар. ( Л. Г. Антипенко)

Хайдеггерді қолданантын негізгі әдістемелік құрал-сай логикасы бар фундаменталды онтологияны құру үшін, привацияның логикалық операциясы жұмыс атқарады. Яғни, оның авторы былай деп анықтаған:”егер біз жай ғана жоққа шығармасақ,керісінше кемшілікті тіркейтін болсақ,онда мұндай теріске шығарудың привация деп атайды.

Алғашқы рет пайдаланылатын философиялық рефлексия үлгісі ретінде Хайдеггер “Софист” Платон диалогын атап айтады,яғни бұл тұтас емес,көп жағдайда біртұтас болмыстың жетпеуі биболмысқа әкеледі.

Мартин Хайдеггер “Положение об основании

Хайдаггер диалектикалық логика ойлаудың онтологиялық деңгейінен онтологиялық,яғни,болмыс ой өрісінің суреттеу құрылымында жолықтыруға болады.

Хайдеггердің міндетті уақытты жөндеу,болмысқа орын беру. Болмысдеңгейінде ойшыл алып тастау,уақыт бейболмыс жоғалады. Бұның орнына бірінші жағдайда бейболмыстқа қарағанда басқа мағынасы бар биболмыс қойылады. Кез келген уақытта болмыс субстанциясы ретінде әрекет етеді.

1.2.Онтология ұғымы