Түрлері
|
Жалғаулықтары
|
Тыныс белгісі
|
1
|
Ыңғайлас салалас
|
Және, да, де, та, те, әрі.
|
Үтір
|
2
|
Қарсылықты салалас
|
Бірақ, сонда да, дегенмен,
алайда, әйтсе де, сөйтсе де.
|
Үтір, үтір мен сызықша
|
3
|
Түсіндірмелі салалас
|
Жалғаулығы жоқ. Сонша, сондай, сол, соншалық, мынау, мынадай сілтеу есімдіктері арқылы байланысады.
|
Қос нүкте, сызықша
|
4
|
Себеп-салдар салалас
|
Өйткені, сондықтан, себебі, сол үшін, сол себепті, неге десеңіз, т.б.
|
Үтір, қос нүкте немесе сызықша
|
5
|
Талғаулы салалас
|
Не, немесе, я, яки, болмаса,
әйтпесе, не болмаса, әлде.
я болмаса,
|
Үтір
|
6
|
Кезектес салалас
|
Кейде, бірде, біресе.
|
Үтір
|
Жаңартылған білім мазмұнына сәйкес лексикалық және грамматикалық тақырыптар қатар жүреді. Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған «Қазақ тілі» пәні оқулығында жай және құрмалас сөйлемдер берілген. Бұл тақырыптарды оқыту – мұғалімнің өзіндік шеберлігіне байланысты. Әр сабағында жаңаша оқыту элементтерін тиімді пайдалана отырып, оқушылардың грамматикалық сауаттылығын арттырады. Олардың қатарына: «ҒЗО», «Тендер», «Ондық нысана», «Қызметке қабылдау», «Іскерлік», «Жарнама құрастыру», «Мамандық таңдау» тәрізді ойындары өз тиімділігмен ерекшеленеді.
«Жасөсіпірім және заң» бөлімі бойынша:
«Жасөспірімдік кезең және бала құқығы. Сөйлем туралы түсінік» тақырыбы бойынша төмендегідей тапсырмалар қамтылады.
«Тілдік бағдар» беріледі. Онда сөйлем және оның түрлері туралы мәлімет жазылады.
1-тапсырма. Мәтінді мұқият тыңда. Тыңдаған мәселе бойынша өзіндік ой тұжырымда. Жай сөйлемді тап.
2-тапсырма. Тыңдалған мәтіннен еңқажетті ақпараттарды бөліп қарастыр. Сұрақтарға жауап беріп, тапсырмаларды орында. Сұрақтарды жай сөйлемдерге айналдырып айт.
3-тапсырма. «Жасөспірім. Ол – кім?» тақырыбына диалог құрыңдар. Диалогте жай сөйлем түрін пайдаланыңдар.
4-тапсырма. Өлеңді оқы. Бұйыру, тілек-өтініш ету мақсатында айтылған сөйлемдердегі баяндауыштың жасалу тұлғасына талдау жүргіз.
Достарыңызбен бөлісу: |