Фуллеренді графит фрагменттерінен жинау

Бастапқыда С, жазық жапырақшалардың абляциясында графит қабатынан жиналады деп болжанды. Мұндай жинақтың қарапайым тәсілі - қос алтыбұрышты құрылымды С,;-тың 6 кластерін біріктіру. Тостаған тәрізді бұралып келген графит жапырақшаларының формасы - С, фуллереннің жартысы ұсынылды, олар сосын графиттің кішірек фрагменттерімен қосылып толық С, фуллеренді түзеді. Осы әдемі модельге сәйкес С,, фуллеренді алудың оңтайлы шарттарының болуы - осы шарттарды графиттің булануынан дәл осындай фрагменттердің түзілуі. Бірақ бұл модельмен келесі жайттарды түсіндіру қиын болды (3.19-сурет).

1. Графитті буландырғанда ең тиімді шарттарда алынатын күйе құрамында 13%-ға дейін С, болады. Сондықтан қарастырылып отырған модельге сәйкес графитті буландырғанда түзілетін өнімдердің айтарлықтай үлесін белгілі бір формадағы жапырақшалар болу керек, бірақ бұның ықтималдылығы аз.

2. Фуллерен С,, тек графит кана емес, формасы әртүрлі кластерлі түрінде буланатын баска материалдардың абляциясында да түзіледі: полимерлер, көміртектің жоғарғы оксидтері, бензол жанғанда алынатын

күйе. С. фуллерен С,Н., және Не, С,Н,және рЕ, коспалары бар реакторда алынады. Фуллерендер жалындарда да пайда болады.

3. ІС изотобымен бай фуллерендердің масс - спектрлерін зерттеу нәтижелері графит фрагменттерінен фуллерендердің жинау моделімен түсіндірілмейді. Бұл экспериментте графит стерженьдері арасындағы доғалық разрядта С,, фуллереннің ең үлкен шығымы үшін оңтайлы шарттарда фуллерен алынды.

Бұл кезде 98,9% !2С бар графитте саңылау жасалып, аморфты ЗС-мен толтырылады. Егер С,, фуллереннің түзілуінің негізгі каналы 10 атомнан тұратын графит жапырақшаларының қосылуы болса, масс-спектрде тек көміртектен түзілген және негізінен !2С-ден тұратын фуллерендер бақылану керек еді. Бірақ бұл экспериментті алынған масс - спектр көміртек атомдарының кластерлерге толық араласуын көрсетеді.

3.19-сурет. Тостаған тәрізді бұралып келген - С фуллереннің жартысы болып табылатын графиттің жазық фрагменті күйе. С. фуллерен С,Н., және Не, С,Н,және рЕ, коспалары бар реакторда алынады. Фуллерендер жалындарда да пайда болады. 3. ІС изотобымен бай фуллерендердің масс - спектрлерін зерттеу нәтижелері графит фрагменттерінен фуллерендердің жинау моделімен түсіндірілмейді. Бұл экспериментте графит стерженьдері арасындағы доғалық разрядта С,, фуллереннің ең үлкен шығымы үшін оңтайлы шарттарда фуллерен алынды. Бұл кезде 98,9% !2С бар графитте саңылау жасалып, аморфты ЗС-мен толтырылады. Егер С,, фуллереннің түзілуінің негізгі каналы 10 атомнан тұратын графит жапырақшаларының қосылуы болса, масс-спектрде тек көміртектен түзілген және негізінен !2С-ден тұратын фуллерендер бақылану керек еді. Бірақ бұл экспериментті алынған масс - спектр көміртек атомдарының кластерлерге толық араласуын көрсетеді.